ماهان مومنی و هنردرمانی

افسانه جوادپور، تندیس: اینستالیشن یک روزه‌ ماهان مومنی با عنوان «همه می‌میریم» در گالری مهروا در تاریخ سی‌ام تیرماه نود و چهار برگزار شد. او به مناسبت اولین سال‌مرگ پدرش، چیدمانی از وسایل ایشان را به نمایش گذاشت.

نمایشگاه مجموعه‌ای متشکل از چهار قاب عکس و وسایل پدر مرحوم وی است که بر روی دو میز چیده شده‌اند. میز اول شامل اشیای شخصی از جمله عینک، پیپ، دندان مصنوعی، ناخن‌گیر و … و میزدوم شامل سُرنگ و شیشه‌های داروست که بر روی آن‌ها جملاتی غم‌انگیز با برچسب‌هایی چسبانده شده و در کنارشان پاکت‌هایی دربسته قرار گرفته است. در این پاکت‌ها نوشته‌هایی از خود هنرمند می‌خوانیم که پس از مرگ پدر تا چهلمین روز درگذشت او تقریبا به طور روزانه، نوشته شده‌اند. برخی از این نوشته‌ها راجع به پدر و برخی در مورد ماهیت مرگ هستند. این نوشته‌ها را هنرمند پیش از این در صفحه‌اش در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده بود.

مومنی

جالب این‌جاست که این ماهان مومنی این نوشته‌ها را در پاکت نامه‌هایی سفید با مهر و امضای خودش قرار داده تا هر کدام از مخاطبینش بتوانند یکی را برداشته و با خود ببرند. ماهان مومنی درباره ایده اولیه انجام پروژه توضیح می‌دهد که او درد فقدان پدرش را از طریق هنر با دیگران تقسیم کرده است و در نتیجه خواسته است تا آن را اندکی التیام ببخشد و یا از بین ببرد. چرا که هر یک از کسانی که آثار او را می‌بینند، اندکی از درد او را که به طور استعاری در پاکت‌هایی قرار داده شده، همراه خود می‌برند. پس درد خرد می‌شود، پخش می‌شود و از بین می‌رود.

مومنی

درعلم روانشناسی روشی به نام هنر درمانی وجود دارد که از طریق واسطه‌های متفاوت هنری هم‌چون نقاشی، مجسمه‌سازی و… فرد روانشناس به درمان بیماری روحی افراد می‌پردازد. این روش که در میانه قرن بیستم به طور رسمی مورد استفاده قرار گرفت، ادعا دارد که از طریق فعالیت‌های هنری، احساسات مثبت را در افراد افزایش می‌دهد. هرچند به طور کامل نمی‌توان بر روش ارائه این نمایشگاه، نام هنردرمانی نهاد، اما مسلم است که در آن دست‌کم درمان زخم خود هنرمند از طریق هنر انجام می‌شود.

مومنی

البته هنرمندان دیگری هم در جهان هستند که با این روش تلاش در از بین بردن دردها و فقدان‌های خود کرده‌اند. از این میان می‌توان به «سوفی کَل»[۱٫ Sophie Calle]، هنرمند مفهوم‌گرای فرانسوی اشاره کرد که در چندین نمایشگاه از ترکیب عکس و متن استفاده کرده است. او به طور مستقیم درگیری‌ها، جدا شدن از همراهش و یا مرگ عزیزانش را با مخاطب در میان گذاشته است. این روش را در نمایشگاه گذشته ماهان مومنی نیز شاهد بودیم. او در نمایشگاه پیشین‌ خود در قاب‌هایی متشکل از عکس و شعر با مخاطب مورد نظرش حرف می‌زند و در ویدئویی نشان می‌دهد که برای زخم‌هایش غذای مقوی می‌پزد تا بخورد و خوب شود. وی همچنین در کاغذهای لوله شده‌ای جمله‌هایی در مورد زخم نوشته و در اختیار بازدیدکنندگان قرار داد تا بخشی از درد فراق معشوق هنرمند را با خود به خانه ببرند، تا شاید زخم او تا حدی درمان شود.

مومنی

به طور کلی این روشی است که او برای بیان دردها و البته ارائه هنرش انتخاب می‌کند.در واقع دو نمایشگاه اخیر ماهان مومنی را می‌توان گونه متفاوتی از سوگواری نامید. مخاطب به این شکل در جایگاه شریک هنرمند قرار می‌گیرد، وارد فضای ذهن هنرمند شده و با اثر هنری او ارتباط برقرار می‌کند.

نویسنده