حسرت هما- نمایشگاهی از عکس‌های هوایی گئورگ ژرستر
سایت تندیس به قلم مریم روشن فکر
فرهنگسرای نیاوران
گئورگ ژرستر، عکاس سوئیسی و از پیشگامان عکاسی هوایی است، که بیش از پنجاه سال از عمر خود را صرف عکاسی از کوه‌ها ، بیایان‌ها و مناظر صنعتی و طبیعی جهان کرده‌است.
ژرستر، با تجربه گران‌قدری در عکاسی ژورنالیستی و پیرو پروژه عکاسی برای شرکت هواپیمائی سوئیس‌ایر، پروژه گسترده و جذابی را در دهه هفتاد میلادی آغاز نمود که بخشی از آن در این نمایشگاه پیش روی ماست.
ژرستر با نگاهی ریز بین و تجربه زیبایی شناسی غنی به تولید تصاویر درخشانی از سرزمین ایران پرداخته است. تصاویری که او اینبار از زاویه‌ای متفاوت به آن نگریسته است. ژرستر پروژه عکس‌های هوایی خود را در سال ۱۹۷۵ میلادی و با سفارش شرکت سوئیس‌ایر آغاز نمود. این پروژه که با عکاسی از سودان آغاز گردید، ۱۱۱ کشور جهان، از هفت قاره ، از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین منابع طبیعی بشر تا سایت‌های باستان‌شناسی و مراکز عادی و روزمره، چون پارک‌های بازی و کارگاه‌های صنعتی را شامل می‌شود.
ژرستر تقریبا همزمان و هم دوره با ظهور سبک نئوتوپوگرافی در عکاسی، شروع به کار نمود، سبکی که در امریکا و در ادامه منظره نگاری سنتی در عکاسی ظهور کرد و تعریف جدیدی از منظره‌نگاری ارائه داد. عکاسان این سبک با نگاهی نو منظره نگاری را از دامان طبیعت به سمت برساخته‌های انسانی بردند، جایی که اینک تعریف زیبایی دگرگون شده و حتی بی‌سلیقگی انسان در آفرینش بناهایی که در برابر طبیعت بی ارزش جلوه می‌کنند، به عنوان تصویری تازه از منظره در چشم انسان امروز قلمداد می‌شود، پس عکاسی نیز نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد.
هرچند شاید نتوان گفت که ژرستر به طور مشخص به سبک عکاسی نئوتوپوگرافی تعلق دارد، اما دیدگاه فلسفی او در تغییر رابطه عکاس و سوژه عکاسی، در عکاسی هوایی و تفسیری که او از این فاصله گرفتن ارائه می‌دهد، را می‌توان از تبعات فراگیر، تغییر زاویه دید نسبت به عکاسی منظره بر شمرد. 
در فاصله سال‌های ۱۹۷۶ و ۷۸ ژرستر این فرصت را پیدا کرد که به ایران سفر کرده و پروژه عکاسی هوایی خود را در کشور ما به انجام برساند، که ماحصل ۱۰۰ پرواز هوایی و بیش از ۳۰۰ ساعت پرواز است. این مجموعه که در نوع خود بی‌نظیر و تکرار نشدنیست، بیشتر مناطق ایران، از دشت‌ها و جنگل‌های کردستان، تا خلیج‌فارس و از بیابان‌های مرکزی ایران، تا سیستان و بلوچستان را شامل می‌شود.
او این مجموعه را ایران از نگاه هما، یا بهشت گمشده نامید. او با آگاهی از جایگاه پرندگان در اساطیر ایران و هما، به عنوان پرنده‌ای افسانه‌ای که همیشه در پرواز است و به ندرت فرود می‌آید. سعی در متجلی کردن نگاه این شخصیت خوش‌یمن افسانه‌ای در آثار خود دارد.
ژرستر در عکاسی هوایی به نوعی از کشف و شهود دست‌پیدا کرده‌است، او توانسته به واسطه این فاصله، از آن‌چه تا پیش از این یک مکان عادی بود، آشنایی‌زدایی کند و همان‌طور که خود نیز اشاره کرده است:« فاصله باعث نگاهی جدید و نو شده که می‌تواند موجب ارتقاء بینش و بصیرت آدمی و نهایتا توجه او شود.»
در پروژه ایران از نگاه هما، که برای اولین بار به طور کامل در ایران به نمایش درآمده، ما نه تنها در مواجه شدن با سرزمین خودمان دچار شگفتی می‌شویم، بلکه با این نگاه از زاویه‌ای تازه، گویی به کشف مجدد آن نائل می‌گردیم. تصویر رشته‌های قنات، کپه‌های دایره‌ای محصول گندم، کوه‌ها، جلگه‌ها و دشت‌ها، مناظر شهری، خانه‌ها، حیاط‌ها و خیابان‌ها که به صورت تابلو‌های نقاشی انتزاعی در آمده‌امد، بی‌شک حیرت‌انگیز هستند.
نکته جالبی که می‌توان درباره این مجموعه عنوان نمود البته، آن بخشی از این مجموعه است که به ثبت تصاویر سایت‌های باستان‌شناسی و تپه‌های باستانی پنهان پرداخته است. ژرستر در سفری که به عکاسی از ایران می‌آید، توسط پروفسور باستان‌شناس آلمانی دیتریچ هاف مشایعت می‌شود، این همراهی با در کنار داشتن، سابقه روزنامه‌نگاری و کنجکاوی ژورنالیستی ژرستر، مجموعه آثار ویژه‌ای را به وجود آورده که در آن وجوه زیبایی‌شناسانه اثر در اولویت‌های بعدی نسبت به ثبت علمی و باستان‌شناسانه قرار می‌گیرند. این مجموعه از آثار شامل برخی از با ارزش‌ترین گنجینه‌های ملی کشور ماست. مانند، میدان نقش‌جهان در اصفهان و مسجد امام خمینی، زیگورات چغازنبیل، تخت‌جمشید، مجموعه تخت‌سلیمان و چندین بنای باستانی و با اهمیت دیگر. و دیدن آن از این‌چنین زاویه‌ای در عین نمایش عظمت این مکان‌ها، سندی با ارزش در بررسی باستان‌شناسانه آن ارائه می‌داده و ارزش آن هم‌چنان نیز پابرجاست.
گئورگ ژرستر در سال ۱۹۷۶ برنده جایزه کنکورد نادار گردید. او در پروژه عظیمی که در سرتاسر جهان کار کرده. تصاویری بی‌نظیری از مناظر خانه ما زمین را از زاویه دیدی متفاوت ارائه می‌دهد، که هم موجب شگفتی است و هم نگاه ما را به آن تغییر می‌دهد و هم آهی از نهادمان بر می‌آورد که حاصل حسرتیست که از دیگر ندیدن این مناظر در ما ایجاد می‌شود. همای بلندپرواز اگر بار دیگر به اینجا باز گردد، چه چیزی را خواهد دید؟ ما با کشورمان، سرزمین‌مان و زمین‌مان چگونه برخورد می‌کنیم؟ شاید اگر مانند ژرستر این فاصله را تجربه کرده بودیم این اثر هنری بالقوه را بیشتر ارج می‌نهادیم.[/one_half_last]
