اکسپرسیونیسم، انتزاع و هنر فراتر از مرزها

اکسپرسیونیسم، انتزاع و هنر فراتر از مرزها

خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی | قسمت پنجم

تألیف و ترجمه : رضا سید حسینی | نشر نگاه

سایت تندیس تلخیص میثم تقی خانی

در شماره پیش از معنا و خاستگاه اکسپرسیونیسم گفتیم. اکسپرسیونیسم اندیشه رومانتیک مدرنیته‌ای را که گور خود را می کند و به سوی خودکشی می رود تا حد کاریکاتور مبالغه آمیز کرده است. همانطور که در رمان مرد بی خاصیت موزیل ماجرا با یک کاهش فشار هوا و تصادف اتومبیل آغاز می شود. آنها که هم تحت تاثیر آهنگ زندگی شهری و پیشرفت تکنیک هستند، و هم غرق رویای فاجعه آینده و سر برآوردن زندگی دوباره، می‌خواهند که رفاه بورژوازی و تشخیص حسابگرانه آن را با پتکی ویران کنند. بین سال‌های ۱۹۰۸ تا ۱۹۱۸، جامعه روشنگری و هنری آلمان خود را با اعتراض کوبنده اکسپرسیونیسم که همراه فوتوریسم، یکی از پیشروترین جریان‌های هنری قرن بود روبه‌رو دید. بیانیه‌های جنگجویانه یکی بعد از دیگری منتشر می‌شد. اشتورم براب اولین بار ترجمه اشعاری از رمبو و بلزساندرار را چاپ کرد و آکسیون اولین مجله‌ای بود که بحث درباره آثار کافکا را شروع کرد و گذشته از اکسپرسیونیست‌ها، دادایست‌های آینده مانند والتر بنیامین نیز در آن مقاله می‌نوشتند.شعر تازه‌ای که از تئاتر و کاباره سربرداشته بود، غرایز و احساسات پیچیدهای را با شدت هر چه تمام‌تر بیان می‌کرد. اکسپرسیونیسم می‌خواهد حتی در صورت لزوم با خشونت تکلیف خود را با زبان استادان هنر، سلاح ها و قوانین آنان روشن کند و با زبان مادر نویسنده‌ها و طبیعت مادر نقاشان قطع رابطه کند.
نهیلیسم آنها با قالب‌های بورژوازی هم مقابله می‌کند. این اراده تجدید نظر در زیبایی شناسی و آوردن سبک طوفانی، آنها را به در هم شکستن قید داستان و موضوع آن رهبری می‌کند. اگر نقاشی و یا تئاتر اکسپرسیونیستی در قید تصویرسازی است، هدف از این کار به کلی متفاوت می‌نماید. تصویر برای اکسپرسونیست‌ها تنها وسیله‌ای است برای ایجاد حفره‌ای در واقعیت، بیرون کشیدن استخوان‌های آن و تشریح آن مانند اجساد گوتفرید بن و کاویدن آنچه مرئی است تا دور دست تا آنجا که مانند فرشته ریلکه در فضایی نامرئی مستحیل شود. با زایش دوباره کنده‌کاری روی چوب آنها تقلید ارسطویی را که در ناتورالیسم و یا نقاشی امپرسیونیستی ادامه داشت، از هم پاشید. انتزاع می‌توانست به دنیا بیاید و همراه آن هنر مدرن. آبسترکسیون را کاندینسکی که نقاشی اکسپرسیونیست بود پیش از جنگ جهانی اول ابداع کرد، اما این قطع رابطه با تقلید ارسطویی چگونه صورت گرفت؟ پل کله در این باره می‌گوید: برای امپرسیونیسم، نقطه قاطع آفرینش اثر هنری لحظه‌ای است که هنرمند از طبیعت تأثیر می پذیرد، ولی برای ما لحظه بعدی مطرح است، یعنی آن لحظه‌ای که آن تأثیر درونی شده، با ترکیبی تازه ظاهر می‌شود.بدین ترتیب دوران انتزاع و هنر که از مرزهای خود فراتر می‌رود و موضوع را منتفی می‌کند آغاز می‌شود، اگرچه حسرت اکسپرسونیستی برخی از آنها را به عضویت در حزب نازی کشاند. زندگی نامه اکسپرسیونیست‌های بزرگ شهادتنامه‌ای است بر خلاقیت، نهیلیسم و سرکوب شدن آنان، عده‌ای خودکشی کردند عده‌ای زندانی شده و یا در بازداشتگاه‌های مرگ هیتلر و استالین از میان رفتند و بعضی نیز مانند داستان‌های جنایی در حوادث گوناگون کشته شدند.آنان در موجودیت سریع و تشنج آلودشان، هنر مدرن را به میان کشیدند و دلتنگی‌ها و اسرار آن را بیان کردند. سانسور ایام جنگ این انسان‌های آزاده را سخت آزار داد. اما باید توجه داشت که نتوانست آنسان که در فرانسه عمل کرده بود، در آلمان نیز انتشار اندیشه را متوقف کند.

شماره های قبلی این پرونده را در لینک‌های زیر مشاهده کنید: