مجسمه مرد و زن جاکومتی در حال مرمت و جابه‌جایی
درباره زن و مردی با دست و پای دراز
تا چند وقت پیش گذر هر کس به محوطه بیرونی موزه هنرهای معاصر می‌افتاد، زن و مرد برنزی قدبلندی را می‌دید که با دست و پای کشیده خود در آنجا جا خوش کرده بودند؛ اما حالا این دو از باد و بوران خسته شده‌اند و قصد دارند جایی را در داخل ساختمان موزه برای خود پیدا کنند.
به گزارش ایسنا، «مرد در حال قدم زدن» و «زن ایستاده» دو مجسمه از هنرمند سوئیسی، آلبرتو جاکومتی هستند که سال‌های سال در محوطه بیرونی موزه هنرهای معاصر تهران توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌کردند. نمونه‌های دیگری از این مجسمه مرد در موزه‌های دیگر دنیا نگهداری می‌شود. این دو مجسمه از آثار شاخص جاکومتی هستند.
با این حال از چند روز پیش با حضور مرمت‌کار ارشد آثار جاکومتی در ایران، این دو مجسمه در حال مرمت بوده و قرار است امروز (۹ اسفند) در فضای داخلی موزه جانمایی شوند.
حمید شانس ـ هنرمند مجسمه‌ساز و کارشناس مرمت آثار هنری ـ سال ۱۳۹۱ در گفت‌وگویی با یکی از رسانه‌ها با بیان اینکه «آثار برنزی تنها به وسیله مواد اسیدی و خورنده فلز مثل شوره‌های برنز در معرض تخریب قرار می‌گیرند» درباره مرمت این دو مجسمه اظهار کرده بود: این موضوع بسیار حساس است و باید حتما با نظارت یک کارشناس و متخصص آثار هنری انجام شود. چندین سال پیش این دو اثر به صورت غیر اصولی مرمت شده بودند، که بعدها با آوردن یک کارشناس هنری و متخصص از اروپا این آثار به درستی مرمت شدند.
جمشید مرادیان ـ هنرمند مجسمه‌ساز ـ در پی خبر این جانمایی و مرمت، درباره جاکومتی و آثارش می‌گوید: به نظر من آدم‌هایی که جاکومتی می‌سازد، از زیر خاکستر جنگ بیرون آمدند، آن‌ها سیاه، تکیده و یک بعدی هستند.
او ادامه می‌دهد: جامعه سرمایه‌داری و جامعه مدرن در راستای بی‌هویت کردن آدم‌ها، خیلی کارها انجام داده‌اند زیرا می‌خواستند از روی برندها به آن‌ها هویت بدهند. این بی‌هویت و شکل هم شدن آدم‌ها در آثار جاکومتی قابل مشاهده است.
مرادیان اضافه می‌کند: جاکومتی تنهاترین مرد پاریس است؛ او خودش را در آتلیه‌اش حبس می‌کند تا می‌میرد؛ یکی از دستاوردهای جامعه مدرن اعتیاد، خودکشی و تنهایی خودگزیده است.
این مجسمه‌ساز درباره «مرد در حال قدم زدن» و «زن ایستاده» می‌گوید: در میان این دو اثر، یکی با گام بلند حرکت را القا می‌کند و دیگری کاملا صاف و میخکوب است. من تضاد این دو مجسمه را دوست دارم. یکی از زیبایی‌های آثار تجسمی اعمال تضاد است. این آثار هوشمندانه خریداری شدند؛ ما تضاد در سکون و حرکت را شاهد هستیم که شاید دیالکتیک زندگی را نشان می‌دهد.
او بیان می‌کند: به نظر من این دو مجسمه از گران‌ترین مجسمه‌هایی هستند که می‌توان در موزه ها آن‌ها را پیدا کرد. اگر آن‌ها در معرض بلایای طبیعی باشند از عمرشان کاسته می‌شود. من موافق هستم آن‌ها در حفاظ باشند یا به داخل موزه آورده شوند. این به نفع مجسمه‌ها است.
همچنین قدرت‌الله قادری ـ هنرمند مجسمه‌ساز ـ در یادداشتی از یک پژوهشگر درباره جاکومتی و آثارش آورده است:
««وقتی جاکومتی با انگشتانش که به ابزار کار او تبدیل می‌شدند و به کمک یک چاقوی جیبی که دستانش آن را مثل یک مداد به کار می‌گرفتند مشغول ساختن چیزی بود، اگر به او نگاه می‌کردید فکر می‌کردید که او در حال طراحی روی هواست؛ انگار در فضا طراحی می‌کرد تا وقتی که در نقطه‌ای معین به مانعی بر می‌خورد و این مانع اگر کمترین حجم لازم را می‌داشت آن وقت به زندگی، به معنا بدل می‌شد.
بسیاری به تکرار می‌گویند، جاکومتی در ابتدا یک پیکره یا یک سر را با حجم معمولی شروع کرده ولی بعد، آن را با فشردگی‌های پیاپی لاغر کرده است، اما من می‌گویم که در هر یک از مجسمه‌هایش فقط آن حجمی که خودش خواسته وجود دارد و نه بیشتر. به عبارت بهتر، او تمام حجم لازم را به آن‌ها داده است. دقیقا به این دلیل که او از هیچ آغاز کرده است. پیکره‌های او در تنهایی‌شان، روبه‌روی ما می‌ایستند. نگاهشان می‌کنیم و آن‌ها به ما خیره می‌شوند. به ما پشت نمی‌کنند، خیانت نمی‌کنند. در جهانی که آن‌ها در آن محبوس‌اند جایی برای عقب کشیدن و پنهان شدن نیست. آن‌ها با انتخابی آزادانه تصمیم گرفته‌اند بی‌حرکت بمانند؛ زندانیانی آسیب‌پذیر و تا ابد ایستاده.»
آلبرتو جاکومتی در سال ۱۹۰۱ در سوئیس متولد شد. او فرزند یک نقاش بود که او را برای تحصیل به مدرسه هنر ژنو فرستاد. او به فرانسه سفر کرد و در پاریس اقامت داشت. جاکومتی در آنجا با خوان میرو، ماکس ارنست، پیکاسو و بالتوس آشنا شد و آثاری را در سبک‌های کوبیسم و سورئالیسم خلق کرد.
طبق اعلام قرار است، مراسم جانمایی جدید مجسمه های آلبرتو جاکومتی (هنرمند سوییسی) در فضای داخلی موزه هنرهای معاصر تهران با حضور مجید ملا نوروزی (مدیر کل مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد) ،علی محمد زارع (رییس موزه هنرهای معاصر تهران) و الیور ویک (موزه دار سابق بنیاد بیلر در سوییس) و هانس پیتر مارتی (مرمت کار ارشد آثار جاکومتی) چهارشنبه نهم اسفندماه انجام شود.
درباره آلبرتو جاکومتی بیشتر بدانید به قلم قدرت الله عاقلی
