مروری بر کارنامه موزه هنرهای معاصر تهران در سال ۹۶
قسمت اول: مسافران برلین و رم
سایت تندیس به قلم افسانه جوادپور
در این پرونده مروری داریم بر رویدادها و نمایشگاه‌های مهمی که در موزه هنرهای معاصر تهران در سال ۹۶ برگزار شد و اولین شماره این پرونده به نمایشگاه مسافران برلین و رم اختصاص دارد که اواخر اسفند ۹۵ گشایش یافت. شماره‌های بعدی این پرونده بزودی منتشر خواهد شد.
موزه هنرهای معاصر تهران از تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۹۵ به مدت سه ماه بخشی از مجموعه‌ی گنجینه‌ی خود را به نمایش عمومی گذارد. این آثار که شامل ۳۱ اثر از هنرمندان ایرانی و ۳۰ اثر از هنرمندان خارجی بود طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته می‌بایستی در رم و برلین به نمایش درمی‌آمد اما پس از آن‌که به دلیل ایجاد مشکلات احتمالی از نمایش آنها در خارج از ایران صرف نظر شد، در تهران نمایش داده شدند و عنوان نمایشگاه نیز با ارجاع به این سفرهای لغو شده انتخاب شد.
“مسافران برلین و رم” گزیده‌ای از نقاشی نقاشان خارجی همچون اندی وارهول، جسپرجونز، فرانسیس بیکن، پیرسولاژ، رابرت مادرول، آدولف گوتلیپ، مارک روتکو، جکسون پالاک، فرانز کلاین، ویلهم دکونینگ، واسیلی کاندینسکی، پابلو پیکاسو، ماکس ارنست، کیس وان دونگن، پل گوگن، اد راینهارت، موریس لوئیس، ژان دو بوفه، دان ادی و… هم‌چنین نقاشان ایرانی هچون جلیل ضیاء پور، منیر فرمانفرمائیان، بهمن محصص، منوچهر یکتایی، ابوالقاسم سعیدی، محسن وزیری مقدم، بهجت صدر، حسین کاظمی، مارکو گریگوریان، غلامحسین نامی، مسعود عربشاهی، جعفرروح بخش، سیراک ملکونیان، مهدی حسینی، سهراب سپهری، ناصر عصار، فریده لاشایی، منصور قندریزعلی، اکبر صادقی، حسین زنده رودی، سید محمد احصایی، نصرالله افجه‌ای، پرویزتناولی، پروانه اعتمادی، حبیب الله صادقی و… بوده است.
آثار به نمایش درآمده سبک‌های مدرن، معاصر، پاپ، کوبیسم، امپرسیونیسم و… را دربرمی‌گرفت و تنها بخشی از مجموعه‌ی ۳۰۰۰ عددی گنجینه‌ی دائمی موزه هنرهای معاصر تهران است. خرید آثار موزه که از اواسط دهه چهل شمسی آغاز شد با محوریت آشناسازی بازدیدکنندگان با هنر قرن ۲۰ صورت گرفته بود و هدف آن بود که از هر هنرمند مطرح این قرن حداقل یک اثر در موزه وجود داشته باشد، که بر این مبنا توانست به یکی از جامع‌ترین و مهم‌ترین گنجینه‌های هنر مدرن در خارج از اروپا تبدیل شود.
مارک روتکو: سی یِنا، نارنجی و سیاه روی قهوه ای تیره“مسافران برلین و رم” را می‌توان نمونه‌ای از آنچه در گنجینه موجود است قلمداد کرد، هرچند هنوز تمام آثار آن به معرض دید عموم قرار داده نشده است اما می‌توان منتخبین این نمایشگاه را نمایندگان گنجینه برای معرفی آن به سایر کشورها دانست؛ که انتخاب آنها در بخش خارجی با همکاری رئیس موزه‌های مدعو برلین و رم بوده است و انتخاب بخش‌های ایرانی را مهدی حسینی بر عهده گرفته است. هرچند که به دلیل کمبود وقت کافی برای طراحی مکان، آماده‌آسازی اطلاعات، چیدمان و… نحوه‌ی نمایش آثار (هم‌چنین نحوه‌ی نگهداری آنها در سال‌های اخیر) مورد نقدهای منفی بسیاری قرار گرفت اما در عین حال با استقبال فراوان مخاطبان ایرانی و خارجی نیز مواجه شد چراکه فرصت بازدید برخی از مهم‌ترین آثار نقاشی دنیا را فراهم می‌آورد؛ آثاری مانند مائو (اندی وارهول-۱۹۷۰)، سی‌یِنا نارنجی و سیاه روی قهوه‌ای تیره (مارک روتکو ۱۹۶۲)، نور در آگوست (ویلم دکونینگ ۱۹۶۴)و… .
ویلِم دِکونینگ: نور در آگوستدر کنار هم قرار گرفتن نقاشی هنرمندان ایرانی و خارجی (که به طور حدودی در یک دوره تاریخی قرار دارند) در یک مکان و به نمایش درآمدن همزمان آنها فرصت مناسبی را برای مخاطبان فراهم می‌آورد تا به مقایسه‌ی آنها از لحاظ میزان پیشرفت، ارتباط، گرته‌برداری و نگرش این دو سوی جهان بپردازد؛ علاوه بر آن نظاره‌گر چگونه گام برداشتن نقاشان معاصر ایرانی در کنار هم‌گامان خارجی خود باشند.
