زیستار کهن میان انسان، حیوان و نبات در آثار مرتضی یزدانی

زیستار کهن میان انسان، حیوان و نبات در آثار مرتضی یزدانی

سایت تندیس به قلم محمد معین‌الدینی

یادداشتی بر نمایشگاه انفرادی مرتضی یزدانی در گالری ماه

۱۴ اردیبهشت تا ۱ خرداد ۱۳۹۷


زیستار مرتضی یزدانی

مهرگیاه: گیاهی اسطوره­ای که از نطفه کیومرث و با پرتوی پاک خورشید هستی گرفت، ریشه‌­اش به شکل زن و مردی در هم تنیده است، به همین دلیل با هرکه باشد دوستی و مهر می­آورد. ساقه­اش را با طناب به گردن سگی گرسنه می­‌بستند تا آن را از ریشه درآورد چرا که کسی که آن را از ریشه درآورد به زودی خواهد مُرد.

این تنها داستان یکی از نقاشی­های مرتضی یزدانی است. او معنا را از طریق مرور همین داستان­‌ها در عمق تاریخ فرهنگی خودمان روایت می­‌کند. هدفش روایتی شخصی از هم زیستی کهن میان انسان و حیوان و نبات است. عنوان نمایشگاه «زیستار» از همین برآمده است. در آثارش ردپای یادداشت­‌های لئوناردو داوینچی و کتاب آرایی­‌های دوران اسلامی برای ذهن تماشاگر آشنا به تاریخ هنر غریبه نیست، حضور هر یک از آنها راوی جنبه‌های مختلف تاریخ زیبایی­‌شناسی و تاریخ فرهنگی یک ملت است که پیامد آن پیوند هنجارهای زیبایی شناسی کلاسیک با بخشی از فرهنگ تاریخی ایران زمین است. با وجود این نشانه­‌های درون تابلوهایش به تفسیرهای پیچیده نیاز ندارند، سعی نمی‌­کنند میان خود و درک بیننده شکافی از ابهام ایجاد کنند و اجازه نمی‌دهند تا تماشاگر بدون اطلاع بماند. نقاشی­‌هایش برگرفته از نوعی حس عمیق نوستالژیک، غرق در رنگ‌های گرم ­و هارمونیک با محور قراردان تنوعی از گیاهان و جانوران توانسته­اند یادآوری بخشی از روزگار سپری شده تاریخ و سبک زندگی ما شوند.

زیستار مرتضی یزدانی

او از طریق آشنایی­‌زدایی همزمان با روایت حکایت تاریخی هم زیستی ما، یادآور بیگانگی ما نسبت به پیشنه­ای نه چندان کهن می­‌شود. اما نکته مهم در مورد نقاشی­‌های مرتضی این است که جنبه‌­های زیبایی­شناختی نقاشی‌هایش فدای زبان مفهومی آثارش نشده‌است. زبان و لحن نقاش‌ی­های او عمیقاً نقاشانه است. او در نقاشی‌هایش تلاش می‌کند تا مصداق­هایی از جهان‌­بینی و فرهنگ عمومی یک ملت را به وسیله ارزش‌­های زیبایی­‌شناسانه بازتعریف کند. نقاشی­‌هایش به جای اینکه تماشاگر را در موقعیتی بگذارد تا جایی خارج از تابلو به پیچیدگی­‌های معنا­شناختی تابلو­ها بیندیشد او را غرق لذت زیبایی‌­شناسانه هنر می­‌کند و از این راه میان تابلو و تماشاگر پیوند ایجاد می­‌کند.

زیستار مرتضی یزدانی

در روزگاری که بسیاری جنبه­‌های زیبایی­شناسانه را فدای زبان پیچیده نشانه­شناختی نقاشی می­کنند، نقاشی­های مرتضی ادای دین محکمی به خود نقاشی هستند، در نقاشی­هایش به قرارداد­های نقاشانه وفادار است و به همین دلیل می‌تواند به خوبی جهان نقاشی را به تماشا بگذارد و به تماشاگر این آزادی را می‌­دهد تا در آنها به جستجو بپردازد. او از دنیای درون تابلوهایش خبر دارد و به مدد تکنیک روان خود مجموعه از دل‌مشغولی­‌هایش را به آنجا می آورد.زیستار مرتضی یزدانی

نویسنده