تفنن در خوشنویسی | یادداشتی بر آثار خط ناخنی مهدی مهدی بیک

تفنن در خوشنویسی
به مناسبت هفته خوشنویسی
یادداشتی بر نمایشگاه آثار خط ناخنی- مهدی مهدی بیک | فرهنگسرای اندیشه

گروه هنربانی آوام- مریم روشن‌فکر


ظهور ذوق و تفنن فرمی در خوشنویسی را به اوایل قرن دوم هجری در خط کوفی نسبت می‌دهند که در طی تاریخ تکامل خط فارسی به نحوه‌های گوناگونی بروز و ظهور یافته‌است. در واقع خطاطان همواره در کنار کاربرد خوشنویسی برای زیبایی آن نیز اهمیت زیادی قائل بوده‌اند و این در به ثمر رسیدن خط نستعلیق به عنوان ترکیبی کامل در هندسه مقدس خود را اثبات می‌کند. دقت بسیار در جزئیاتی مانند طول و عرض حروف، خلوت و جلوت ترکیب‌های نوشتاری و غیره موضوع زیبایی را تا بدان درجه می‌رسد که گاهی به دشواری خوانش خط فارسی منجر می‌گردد. اصولن «خط» امری انتزاعی و اختراع انسان است که علیرغم کاربرد مستقیمش در زندگی روزمره با ذهن سروکار دارد و حاصل ابتکار و خلاقیت بشری است، از همین رو نیز هست که ورود خلاقیت‌های ذوقی در آن امری اجتناب ناپذیر است.

از اواسط دوران صفوی خوشنویسی در ایران جایگاه هنری مشخص‌تری نسبت به سده‌های پیشین پیدا کرد و نگارش مفردات و رواج خرید و فروش رقعه‌ها و سیاه‌مشق‌ها جایگاه خوشنویسی را به عنوان امری زیبا از جایگاه کاربردی آن مجزا نمود. در همین دوران بود که انبوهی از ابتکارات هنری با عنوان خطوط تفننی ظهور کردند، از جمله خط گلزار، غبار، طغرا، خط ناخنی و غیره.

خط ناخنی از جمله ابتکارات بدیع این دوران بود که جلوه‌ای متفاوت داشت. در این نوع خط که با استفاده از ناخن دو انگشت نوشته می‌شود، نوشتار به صورت برجسته بر کاغذ نقش می‌بندد و در زوایای خاصی از تابش نور قابل روئیت است. این برجسته نگاری که به کمک فشار مابین انگشت شصت و انگشتر به وجود می‌آید اغلب دارای ابعادی کوچک است. در این نوع خوشنویسی نیز همانند سایر وجوه آن تسلط بر اصول خوشنویسی امری لازم و ضروری است و نویسنده علی‌الخصوص به دلیل حذف قلم نیازمند تسلط کامل بر تکنیک خطی است که می‌نگارد. خط مورد استفاده در این تکنیک اغلب نستعلیق و شکسته نستعلیق است و از  نسخ و ثلث کمتر استفاده شده‌است.

از استادان پیشین که به این تکنیک پرداخته‌اند نیز می‌توان از میرزا مهدی شریف شیرازی از خوشنویسان دوره قاجار نام برد. همچنین یکی از قدیمی‌ترین آثار به جا مانده از خط ناخنی متعلق به مرحوم محمدحسین شیرازی است که دارای تاریخ ۱۲۷۹ هجری قمری است. این نوع خوشنویسی در دوران معاصر کمتر مورد توجه بوده‌است و به تدریج در حال افول است، از اساتید معاصر این نوع خط ناصر جواهر پور را می‌توان نام برد، همچنین هنرمند تجسمی علیرضا آستانه نیز که به ساخت مجسمه‌هایی با خط نستعلیق شهرت بین‌المللی دارد نیز در این حوزه رقم زده‌اند. آیدین آغداشلود در کتاب «آسمانی و زمینی» که گفت‌و گویی است پیرامون هنر خوشنویسی ایرانی به خط ناخنی اشاره کرده‌است. خط ناخنی نیز همانند سایر همتایانش در خطوط تفننی نشان از برانگیخته‌شدن تخیل و آغاز مسیر به سمت ترکیب‌های تازه و متفاوت در خوشنویسی دارد. این نوع خط همچنین یادآور جستجوگری و تلاش برای ارتقاء فرم خط است که موجب شده تا امروز علیرغم همه معایبش خوشنویسی در زمره هنرهای زیبا در کشور ما باقی بماند و ظهور نقاشیخط، مجسمه‌ها نوشتاری، استفاده از خط فارسی در صنعت مد و غیره همگی بر این قابلیت صحه می‌گذارند که خوشنویسی پتانسیل‌های آشکار و پنهان زیادی برای ورود به عرصه هنرهای تجسمی دارد و جایگاه آن غیر قابل انکار است.

هرچند اقبال خوشنویسان به خط ناخنی در سال‌های اخیر ابسیار کم بوده‌است، اما مهدی مهدی بیک با نمایشگاهی که پیش رو دارد در صدد است تا حضورخط ناخنی را به مخابین هنر ایران یادآوری نماید. مهدی مهدی بیک متولد ۱۳۴۸ و دارای مدرک فوق ممتاز خوشنویسی در خط شکسته است. او در آثار نمایشگاهی که در پیش رو دارد، از ترکیبات خط نستعلیق و شکسته نستعلیق با تکنیک خط ناخنی استفاده کرده و در مواردی آن را با گل و مرغ ترکیب نموده‌است که پتانسیل این تکنیک برای ورود به نقاشیخط و حوزه‌های جدی‌تری از هنر تجسمی  را نشان می‌دهد. ابعاد این آثار کوچک بوده و بدون هیچ‌گونه تزئینات جانبی با سادگی رنگ سفید و برجستگی حاصل از خوشنویسی شکل‌گرفته‌اند.

خط ناخنی مهدی مهدی بیک

مهدی بیک شرکت در نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های متعدد خوشنویسی را از سال ۱۳۹۲ تا کنون در کارنامه خود دارد.

جدیدترین آثار او در فرهنگسرای اندیشه ۲۷ مهر ماه از ساعت ۱۷ الی ۱۹ گشایش می‌یابد و تا ۳ آبان ماه ۱۳۹۷ برقرار است. علاقه مندان می‌توانند همه روزه از ساعت ۹ الی ۱۹ به فرهنگسرا اندیشه به نشانی خیابان شریعتی نرسیده به سیدخندان، بوستان اندیشه مراجعه نمایند.

نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم مریم روشن فکر را اینجا بخوانید:

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
باغ سکوت شکوفه فلاح گالری اُ

نگاهی به «باغ سکوت» شکوفه فلاح در گالری اُ

یادداشتی پیرامون نمایشگاه «باغ سکوت» شکوفه فلاح گالری اُ آنجا که زمان و مکان یکسان است سایت تندیس به قلم مریم روشن فکر چاپ‌های دستی از جمله اولین امکانات تکثیر تصویر در جهان محسوب می‌شوند که روش‌ها و تکنیک‌های گوناگونی را در بر می‌گیرند. این روش‌ها در نقاط مختلف جهان آغاز شده و رشد نمو یافته است و امروزه جزء یکی از مدیوم‌های هنر تکثیرپذیر محسوب شده و مورد استفاده هنرمندان بسیاری در سرتاسر جهان است. در نمایشگاه «باغ سکوت» […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
آنا ذرشین نگارخانه زمان هنر

چرخه بی پایان مبارزه | نگاهی به آثار آنا ذرشین

نگاهی به مجموعه «نظام آباد» آنا ذرشین در گالری زمان هنر چرخه بی پایان مبارزه گروه هنربانی آوام: مریم روشن‌فکر زندگی روزمره ما سرشار از جدال برای رسیدن است. رسیدن به مکان‌ها، زمان‌ها و آرزوها. میدانی که در آن برنده و بازنده وجود ندارند و شرکت کنندگان، جملگی مانند یک تن منسجم رو به سوی افقی نا معلوم دارند. آنا ذرشین در مجموعه تازه‌اش کشتی‌گیرانی را به تصویر کشیده که در میانه جدالی ابدی و ازلی گرفتار مانده‌اند و زندگی […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
مجموعه عروسک‌های سیامک عزمی

هیچ بزرگ، نگاهی به مجموعه عروسک‌های سیامک عزمی

نگاهی به مجموعه عروسک‌های سیامک عزمی «هیچ بزرگ» سایت تندیس به قلم مریم روشن فکر عروسک وسیله بازی است و رابطه شمایلی قوی با شخصیت انسانی دارد، این رابطه دو جانبه است و هم انسان‌ها هستند که شخصیت خود را به عروسک‌ها می‌دهند و هم عروسک‌ها زندگی انسانی را در مقیاسی کوچک‌تر تصویر می‌کنند. در آثار عزمی عروسک‌ها عروسک‌هایی معمولی نیستند، همان‌طور که سایر تصاویر نیز تصاویری معمولی نیستند، او عروسک‌ها و تصاویرش را از رسانه‌ها انتخاب می‌کند. رسانه‌هایی که […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نقدی بر نمایشگاه نور علی نور گالری AG

نوری بر نور

نور بر روی نور نقدی برنمایشگاه  «نور علی نور» غزاله رضایی، گالری AG سایت تندیس-مریم روشن‌فکر از زمانی که ولاسکز بازتاب تصویر خود به عنوان راوی و سوژه را در یک سطح بازنمودی ارائه داد، تاریکی لبالب از حقیقت برای انسان پدیدار گردید. همچنین از میان عکاسان دهه ۶۰ میلادی لی فریدلندر با مجموعه بازتاب‌های پنجره‌ها و ماشین‌ها در پی حقیقت مدفون در نور بود، نوری که سوژه درون ویترین‌ها را تغییر می‌دهد و لایه‌های مختلف جهان پیرامونش را با […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نقاشی قاجار قاسم حاجی زاده گالری ماه

قاسم حاجی‌زاده با نگاهی پاپ به قاجار

قاسم حاجی‌زاده با نگاهی پاپ به قاجار مروری بر مجموعه اخیر قاسم حاجی زاده در گالری ماه سایت تندیس به قلم مریم روشن فکر قاسم حاجی‌زاده هنرمند مشهور بین‌المللی ایران است، از این هنرمند آثار بسیاری در گنجینه موزه‌های مختلف دنیا مانند موزه هنر نایئو فرانسه و موزه ملی سئول قرار دارد. حاجی‌زاده یکی از سرشناس‌ترین هنرمندان ایرانی است که آثاری با مایه هنر پاپ تولید کرده‌است. آخرین نمایشگاه حاجی‌زاده تیرماه امسال در گالری ماه به تماشا گذاشته شد. حاجی‌زاده […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
زهرا یزدانی گالری هما

سیاره سیب‌زمینی

سیاره سیب‌زمینی نقدی بر نمایشگاه زمین‌های ممنوعه زهرا یزدانی گالری هما سایت تندیس به قلم مریم روشن فکر جنگجو بر پشت عقابش پرید، نیزه‌اش را به دست گرفت و به سمت سیاره سیب‌زمینی پرواز کرد. سرجان هرشل در میانه قرن نوزدهم روشی را کشف کرد که آنا آتکینز آن را به مدیومی موثر برای تولید هنری بدل نمود. این روش به نام سایانوتایپ شناخته می‌شود و این نام را برای رنگ آبی سایان حاصل از ستریت آمونیوم فریک و پتاسیم […]

2 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نقاشی شاهین کیمیاگر گالری گلستان

شاهین کیمیاگر با جادوی رنگ و بازآفرینی فضای زیسته

شاهین کیمیاگر با جادوی رنگ و بازآفرینی فضای زیسته نقدی بر نمایشگاه نقاشی شاهین کیمیاگر در گالری گلستان سایت تندیس به قلم مریم روشن فکر ادگار دگا نقاش شهیر فرانسوی می‌گوید: «نقاشی وقتی نقاشی کردن بلد نیستی آسان است ، اما دشواری زمانی است که آن را یاد می‌گیری» شاهین کیمیاگر به راحتی نقاشی می‌کند، او خود را در جادوی رنگ‌ها غرق می‌کند و داستان‌های کوچک و بزرگش را به تصویر می‌کشد. کیمیاگر را هر چند قاعدتا باید نقاشی نائیو […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نقد نمایشگاه عکس غزاله صداقت ارث پدری گالری آتبین

معمای اصالت، نقدی بر نمایشگاه غزاله صداقت

معمای اصالت، نقدی بر نمایشگاه غزاله صداقت نمایشگاه عکس «ارث پدری» در گالری آتبین سایت تندیس به قلم مریم روشن فکر در تعریف «اصالت» همواره ریشه و گوهر مورد اشاره قرار گرفته‌است، آن‌چه به قبل، پیشتر و درون‌تر باز می‌گردد و مانند هر ریشه‌ای اگر قرار است درختی از آن سبز و پربار شود، نیاز به آب‌یاری و مراقبت دارد. غزاله صداقت در نمایشگاهی با عنوان «ارث پدری» به جستجوی«اصالت، فرهنگ و شکوه» در سرزمین پدری خود رفته‌است. سرزمین افسانه‌ها […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نقدی بر رویداد نمایشگاهی رویارویی1

نقدی بر رویداد نمایشگاهی رویارویی۱، شهر و عکاسی در مواجهه

نقدی بر رویداد نمایشگاهی رویارویی۱، شهر و عکاسی در مواجهه سایت تندیس به قلم مریم‌ روشن‌فکر از میان رویدادهای هنری که در حوزه عکاسی برگزار می‌شود رویارویی۱ که با همت رهام شیراز شکل گرفته‌است، شکلی متفاوت و در خور توجه دارد. این مجموعه که به طور همزمان در سه گالری پایتخت برگزار می‌شود، هفت عکاس با نگرش‌های مختلف را گردآورده که پیرامون شهر گمانه زده‌اند. در این رویداد سه گالری به نحوی گزینش شده‌اند که با یکدیگر فاصله‌ای قابل پیاده‌روی […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نمایشگاه »بی در کجایی» گالری فرمانفرما

نقد نمایشگاه«بی در کجایی» آلاله نوایی، گالری فرمانفرما

نقد نمایشگاه«بی در کجایی» آلاله نوایی، گالری فرمانفرما فضای عریان سایت تندیس- به قلم مریم روشن‌فکر شاعرانگی را اگر در معنای پوئسیس مورد بررسی قرار دهیم باید آن را به مرحله‌ای از خلاقیت هنری اطلاق کنیم که در آن خالق اثر تقلید صرف از طبیعت بیرونی را رها کرده و رو به سمت زیبایی شناسی درون می‌کند. در این مرحله از بیان زیبایی‌شناسانه، معانی ضمنی و چند معنایی شکل می‌گیرند و آن‌چه به اثر هنری در می‌آید از تکانه‌های احساسا […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نقدی بر نمایشگاه تا زدن، تازدن

دو روی سکه معصومه مهتدی و هیلده اوربرگ در عمارت روبرو

دو روی سکه معصومه مهتدی و هیلده اوربرگ در عمارت روبرو دو روی سکه نقدی بر نمایشگاه تا زدن، تازدن معصومه مهتدی، هیلده اوربرگ به هنربانی عاطفه خاص- نگارخانه عمارت روبرو سایت تندیس- به قلم مریم روشن‌فکر ۲۴ فروردین ماه در گالری مجموعه عمارت روبرو نمایشگاهی از آثار دو هنرمند با موضوعی یکسان برگزار گردید. این نمایشگاه با هنربانی عاطفه خاص دو هنرمند زن از دو قاره متفاوت و با دو دغدغه به ظاهر کاملن متفاوت را رودر روی هم […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نقدی بر نمایشگاه آلدو سلوچی خانه هنرمندان ایران

«جهان غوطه ور» آلدو سلوچی در خانه هنرمندان ایران

نقدی بر نمایشگاه « جهان غوطه ور» آلدو سلوچی خانه هنرمندان ایران تعلیق در زمان و مکان سایت تندیس به قلم مریم روشن‌فکر آب مایه حیات وبه زعم نگاه طبیعت‌مدار اندیشه زرتشتی یکی از عناصر چهارگانه تشکیل دهنده جهان و عنصری مقدس است. این ماده مرکب فراوانترین مایع موجود در کره زمین است و بیش از ۷۰% وزن انسان را تشکیل می‌دهد. آب همچنین ۶۸% از سطح کره ما را پوشانده است و حیات انسان بدون آب میسر نخواهد بود. […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
اله یار نجفی در گالری آران

پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۶ به قلم مریم روشن فکر

مریم روشن‌فکر نویسنده و منتقد هنرهای تجسمی است، او مدیر مرکز تخصصی هنر بخش آموزشی گروه آوام است و تا کنون بیش از شش سال است که به عنوان عضو ارشد هیئت تحریریه با سایت تندیس همکاری می‌کند، او همچنین در طی سه سال گذشته به عنوان منتقد با برنامه هنرنامه شبکه چهار سیما همکاری داشته است.

0 comments

نویسنده