ایستاده می‌میرند، نقدی بر آثار روشنک صدر

نقدی بر آثار نشسته می‌میرند روشنک صدر در گالری آتبین

جامانده

مجله آوام : به قلم مریم روشن فکر

جستجوی اشیاء رها شده و دور انداخته شده که همانند یک بیماری مزمن قدیمی وقتی نفوذ می‌کند، می‌ماند و هرگز به طور کامل از بین نخواهد رفت، سفری اودیسه ‌وار است، که بازیابی و فراموشی هر دو را در پی می‌آورد. عکاسان بسیاری در سرتاسر تاریخ عکاسی به این بیماری مطلوب مبتلا بوده‌اند. درختان، پارکینگ‌ها، منابع آب، آسیاب‌ها، صندلی‌ها، سالن‌های نمایش و … لیست بلند بالایی که امروز شامل صندلی‌های روشنک صدر نیز می‌شود.

روشنک‌صدر تحصیلات خود را در رشته نقاشی انجام داده‌است، اما در این نمایشگاه که دومین کارنمای انفرادی او در گالری آتبین است مجموعه‌ای از عکس‌های خود با عنوان «نشسته می‌میرند» را به تماشا گذاشته، این مجموعه انتخابی از مجموعه وسیع عکاسی‌های او از صندلی‌های وا افتاده و رها شده است. این مجموعه با نگاتیو ۱۳۵ عکاسی شده و ‌مایه رنگی خود را مدیون خاصیت همواره بی بدیل عکاسی آنالوگ است

در این نمایشگاه صدر چهار مجموعه عکس و یک ویدئو چیدمان را به تماشا گذاشته.

مجموعه‌های عکس همگی پیرامون سرنوشت صندلی‌های رها شده می‌گردد، اما دسته‌بندی آن به صورتی است که همکناری صندلی در بستری که در آن قرار گرفته را ملاک قرار داده‌است. بسترهای مختلفی مانند، طبیعت، زباله‌، حیوانات و فضاهای انسانی. در هر یک از این تصاویر حضور شی‌ صندلی و یا مبل مانند ناظری خاموش همواره وجود دارد و از این طریق روایت صدر نیز رنگی دراماتیک و حتی شاعرانه به خود گرفته‌است.

او این سفر دراز بازیابی و فراموشی را با صندلی‌ها متجلی می‌سازد و برای آن تشخصی دراماتیک به وجود می‌آورد که در بستر فضای بازنموده خود داستانش را روایت می‌کند و مخاطب را دعوت به نشستن و شنیدن می‌کند. طعم نوستالژی قوی در آثار صدر در اثر ویدئو چیدمان خود را بروز داده و نمایشگاه را کامل می‌کند. در این اثر یک صندلی قدیمی مخاطب را به نشستن وا می‌دارد تا به تابلو متحرک روبرو نگاه کند که همزمان با شعری که خوانده می‌شود از تصویری به تصویر دیگر می‌رود ولی در عین حال کل تابلو یک اثر واحد و مجموعه تمام عکس‌هایی است که در نمایشگاه به طور جداگانه نیز بر روی دیوار رفته‌است.

در این شعر او شرح حال جامانده‌ها، رها شده‌ها و اشیائی را گفته که نخواستنی بوده‌اند، تنها مانده‌ها که همانند حس پیری دوران مفید عملکرد خود را پشت سرگذاشته‌اند. در بخش طبیعت حاصل بازیابی این صندلی‌ها مناظر سمبلیک و سورئالی را شکل داده و درخت‌ها و گیاهان در یک همکناری شگفت‌انگیز یادآور شکوه و عظمتی از دست رفته هستند.

در حالی که در سایر مجموعه‌ها این فضای سورئال جای خود را به نمایش تضادها و تباین ذاتی میان انسان و محیطش داده‌است. همچنین تضاد انسان‌ و حیوانات و حضور نامرئی او در هیئت یک صندلی تنها. در واقع در مجموعه طبیعت صندلی‌ها نماینده انسان نیستند، بلکه خودشان شخصیتی مستقل و یگانه با اطرافشان دارند، اما در باقی آثار صندلی حضور انسان را نمایندگی می‌کند.

مجموعه آثار این نمایشگاه همگی در یک هماهنگی و حضور منسجم شکل گرفته‌اند و این کارنما را بدل به کلی منسجم و شکل گرفته می‌کنند، که رابطه کل و جزء در آن برقرار است. هم عکس‌ها هر یک به خودی خود حرفشان را می‌زنند و هم نمایشگاه به صورت روایتتی کلی این خرده روایت‌ها را جمع بندی کرده و در اثر ویدئو تکمیل و نتیجه‌گیری می‌کند. باید خاطر نشان کرد که هیئت یکپارچه این نمایشگاه حاصل دقت در طبقه‌بندی و جزئیات ارائه است و برای مخاطب همدلی به بار می‌آورد.