نگاهی به آثار کامران کاتوزیان، از تاثیر گذارترین طراحان گرافیک ایران

گالری سهراب

مجله آوام به قلم جاوید رمضانی

کامران کاتوزیان همچون دیگر کاتوزیان‌ها در هنر و فرهنگ ایران تاثیر گذار است. وی یکی از تاثیر گذارترین طراحان گرافیک ایران در طول تاریخ پیدایش آن می‌باشد. به مناسب زاد روز هفتاد و هفت سالگی این استاد گران‌مایه نمایشی از نقاشی‌های وی در گالری سهراب بر پاست که دیدن از ‌آن خالی از لطف نیست.
کاتوزیان متولد ۱۳۲۰ اسث و از دوران دبیرستان به امریکا فرستاده می‌شود تا تحصیلات خود را کامل کند. او در حدود سال‌های ۱۳۳۵ در دانشگاه هنر به تحصیل پرداخت. بعدها به دلیل علاقه وافرش به حوزه تبلیغات این مسیر را ادامه می دهد. اگر چه همواره گوشه نگاهی به نقاشی داشته و در سال‌ها دهه ۶۰ میلادی به سمت نقاشی کشیده می‌شود و تا کنون این تمایل را حفظ کرده است.
وی در سال ۱۳۴۳ گالری صبا را به همراه ناصر مفخم و و چنگیز شهوق راه اندازی می‌کند که مرکزی برای هنرمندان مدرن وجوان آن روزهاست.
بعدها وی به همراه تعدادی از هنرمندان گروه هنرمندان پلاستیک تهران را شکل میدهند و با نمایش‌های خود سعی در آشنایی مردم با هنر مدرن دارند. کاتوزیان در چهارمین بینال تهران در سال ۱۳۴۳ بطور مشترک همراه با ژازه تباتبایی جایزه اول بینال را دریافت میکند و پس از آن هم در بینال ونیز و پاریس به عنوان نماینده هنر ایران حضور دارد.
بی شک وی از نخستین طراحان گرافیک است که با تکیه بر زیبایی شناسی نقاشی سعی در ایجاد فضایی متفاوت در طراحی گرافیک داشته و اگر تنها به نقاشی ادامه داده بود امروز از مهمترین نقاشان معاصر ایران بود .
در این کارنما کاتوزیان آثاری از دهه هشتاد میلادی تا امروز را در معرض دید علاقمندان قرار داده است. غلبه نظام دیداری بیان گرا و تجریدی در این مجموعه به خوبی قابل درک است تجمیع عناصر فرمی نقاشان اکسپرسونیسم انتزاعی به همراه عناصر نوشتاری که بیشتر تحت علقه‌های هنر بومی قرار دارند فضایی منحصر به فرد را شکل داده است.
در بیشتر تابلوها نحوه رنگ گذاری با عمل و تحرک نقاشان مطرح این سبک و سیاق گره خورده نقاشانی همچون فرانتس کلاین، گوتلیپ، مارک توبی، جکسون پولاک و پیر سولاژ.
در بدو ورود به نمایشگاه ، آثار متاخر کاتوزیان بر روی دیوارگالری خود نمایی میکنند. سطوح سیاه بزرگ که با رنگهایی درخشان کنترل شده اند و در داخل این سطح سیاه سطور نامشخصی به سرعت نوشته شده اند. این نوشته ها با تکنیک خراشیدن رفتاری کاهشی دارند و جریان پر انرژی خط در بیننده را درگیر میکند.
این سطوح گاهی بطور موازی در بین دو سطح بزرگتر احاطه شده و در داخل آن کماکان بافت خط گونه دیده میشود . ایا این سطوح نشانه ای از طبقات مختلف اجتماعی است و یا حاکی از دیالوگی ابدی در بین مردمان است. در اثر دیگر ما شاهد جریان ممتد این نوشته ها هستیم جریانی پر فشار در میان رنگ آبی که بر فضای افقی پایین تابلو نازل شده است. در این اثر، سطوح رنگی عقب تر رفته و بافت مورد توجه هنرمند نقش بزرگتری دربیان بصری کار ایفا میکند.
اشارات ضمنی و تجریدی کاتوزیان به مفاهیم اجتماعی و زیستن امروز کماکان با ایجا تعادل میان سمبولیسم رنگ و فرم و تجرید پدیدار می شوند. این تعادل و دغدغه بیانِ زمانِ حال در آثار متاخر استاد بیشتر به چشم می آید.
کاتوزیان در دوران کاری خود سبک‌های پاپ و اپتیک آرت را تجربه کرده اما کماکان به این فضای آبستره باز گشته است.
در دیوار مقابل در ورودی گالری تابلویی درخشان و با حال و هوایی ایرانی می‌بینیم. گرچه هیچ المان مشخص بومی در آن دیده نشده اما ترکیب و روابط رنگ‌ها همراه با نحوه تر کیب بندی گرافیکی و تکیه بیش از حد به فضایی سطحی، ما را به یاد کاشی کاریها ی بناهای ایرانی می اندازند.

در یکی از اثار دیگر نمایشگاه که با ابعاد بزرگ و نیرویی طراحانه شکل گرفته بی اختیار به یاد فرانتس کلاین فیلسوف و نقاش امریکایی می افتم قلمی بزرگ همراه با رنگها گرم ، در اینجا هنرمند بر سطح بوم انرژی تاثیر گذاری را به نمایش می گذارد نیرویی به نام بداهگی انچه باعث وزانت هنر میگردد ارزشمندی اتفاق است که هنرمند مدرن در پی کنترل آن است.
این نکته قابل توجه است که اثار خلق شده توسط هنرمند ان آبستره بیان گرا در زمان کوتاهی به پایان رسیده اند و هنرمند برای ایجاد این فی البداهگی ساعتها به تامل و مراقبه پرداخته تا با تمرکز درونی خود در کمترین زمان ممکن زیبایی را خالصانه ایجاد کند.
شور ذهنی و عناصر دیداری کامران کاتوزیان ،نشان از روحی تحول گرا و اثر گذار داشت نیرویی که در پس همه سالهای پر تلاش گذشته کماکان جاری است و در پی عشقی جاودان جهان را زیباتر ارزو مند می کند .

نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم جاوید رمضانی را اینجا بخوانید:

نگاهی به آثار کامران کاتوزیان، از تاثیر گذارترین طراحان گرافیک ایران

نگاهی به آثار کامران کاتوزیان، از تاثیر گذارترین طراحان گرافیک ایران

گالری سهراب

مجله آوام به قلم جاوید رمضانی

نویسنده

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ