«دستگاه» بهداد لاهوتی | هراس خشونت یا نمایش چشمگیر هنر معاصر

«دستگاه» بهداد لاهوتی 
عدم امکان نمایش منطقیِ هراس جنگ توسط هنرمند معاصر
درباره‌ی نمایشگاه بهداد لاهوتی در گالری هدایت
آوام مگ به قلم حافظ روحانی


بهداد لاهوتی

نمایشگاه جدید آثار بهداد لاهوتی، از اعضای فعال انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایران، بیش‌تر به چیدمان نزدیک می‌شود تا مجسمه به تعریف سنتی‌اش؛ آن‌چنان که آخرین دوسالانه‌ی ملی مجسمه‌سازی ایران کوشیده بود تا مجسمه را در قالب وضعیتی نمایش دهد که هنر معاصر خوانده می‌شود. با این‌حال، ردپای کارِ یک مجسمه‌ساز را می‌توان در جزئیات اجرای این چیدمان دید: دل‌بستگی به ساخت‌و‌ساز که در اجزای این چیدمانِ بزرگ و چشم‌گیر دیده می‌شود.

نوشته‌ی نمایشگاه به همراه چند سطر از ویسواوا شیمبورسکا، شاعر برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات، ما را به رابطه‌ی بین رسانه با جنگ ارجاع می‌دهد؛ به این فکر که چگونه اخبار نظرگاه ما نسبت به فجایعی چون جنگ را تغییر داده و آن را شبیه به شکلی از سرگرمی کرده است. به‌نظر می‌رسد که شعر شیمبورسکا، مانندِ یک منبع الهام، به شکل چیدمان کنونیِ هنرمند منتهی شده باشد؛ جایی که شاعر، با تأکید روی خشونت بر اندام انسانی، هراس را تداعی می‌کند. حال، لاهوتی در تلاش است تا، کم‌و‌بیش با اتخاذ موضع و نگاه شاعر، تصویری خلق کند که واجد حس‌و‌حالِ خشونتِ جنگ باشد، خشونتی که به واسطه‌ی دوریِ ما از صحنه‌ی نبرد و تکرار نمایشِ تصاویر خشونت‌بارِ جنگ برای بیننده‌ی تلویزیونی بی‌اثر شده و بنا به نوشته‌ی نمایشگاه به‌شکلِ یک «فیلم جنگی» درآمده که در آن «نابازیگران» ایفای نقش می‌کنند.

فرش وسیعِ لاهوتی از چندهزار قطعه‌ی کوچک از اندام تکه‌پاره‌ی بدن انسان شامل دست‌و‌پاهای شکسته ساخته شده که به‌کمکِ سیم‌های متعددی به سقف آویخته شده‌اند و به‌شکلِ معلّق یک فرش را تداعی می‌کنند؛ فرشی به این شکل قرار است به ما یادآوری کند که آن‌چه در اتاق‌نشیمن‌مان از طریق تلویزیون می‌بینیم چیزی جز خشونت مرگبارِ یک جنگ نیست. عنوان نمایشگاه جدیدِ هنرمند، دستگاه یا apparatus، هم تلویزیون را تداعی می‌کند و هم به‌شکلی تمثیلی به سازوکار خشونت‌باری اشاره می‌کند که منجر به تکه‌‌پاره‌شدن اندام انسانی از خشونتِ جنگ می‌شود.

اولین نکته‌ی نمایشگاه جدیدِ بهداد لاهوتی فضای وسیع گالری تازه‌تأسیسِ هدایت است که در نظر اول برای نمایش چیدمان جدیدِ هنرمند زیاده بزرگ می‌نماید. بخشی از این فضای وسیع به نمایش تعدادی از آثار آشناتر لاهوتی اختصاص یافته که در اتاقی دیگر و جدا از چیدمان به نمایش درآمده‌اند. عمده‌ی این آثار با تکنیکی متفاوت پیش‌تر و در مکان‌های دیگر به نمایش درآمده بودند و جزء آثار شناخته‌شده‌ی لاهوتی به‌ شمار می‌آمدند. این مجموعه عمدتاً شامل ارگانیسم‌های گیاهیِ بزرگی می‌شود که با تغییر اندازه عادات ما را به بازی گرفته و از این طریق بر بیننده تأثیر می‌گذارند. مجموعه‌ای دیگر از مجسمه‌ها با ترکیب پاها با شکلی قاب‌مانند به‌گونه‌ای دیگر همین تغییر در تصویرِ آشنا را در ذهن بیننده تداعی می‌کنند و او را به موضوعی برای تماشا تبدیل می‌کنند.

بهداد لاهوتی

در چیدمان جدیدِ لاهوتی، کم‌و‌بیش می‌توان همین رویکرد را دید؛ یعنی اگر یکی از مضامین محبوب هنرمند را تغییر ارگانیسم یا پیکر انسان و تبدیل آن به موضوعی برای تماشا در نظر بگیریم، چیدمان او ادامه‌ای بر این علاقه هم هست؛ هرچندکه این‌بار مضمون جدیدی هم به این علاقه اضافه شده و از سوی دیگر شکل ارائه و زبان بیانیِ لاهوتی هم به‌نسبتِ آثار پیشینش تغییر کرده است. به‌قولِ خودِ هنرمند، این اثر ارجاع به نمونه‌ای کم‌و‌بیش مشابه است که لاهوتی در میانه‌ی دهه‌ی 1380 به شکل کُره در دوسالانه‌ی مجسمه‌سازی اجرا کرده بود. ولی با همه‌ی این‌ها، چیدمان بهداد لاهوتی در گالری هدایت، به یک معنی، نگاهی تازه به مضمون آن اثر پیشینِ هنرمند است. پس درحالی‌که انتخاب فضای وسیعِ گالری هدایت برای نمایشِ این اثر چندان مناسب نیست و وسعت و فضای چشم‌گیرِ نگارخانه بر اثر تأثیر می‌گذارد، نمایش کنونی این حُسنِ کوچک را دارد که به ما امکان می‌دهد ردّ یک تمایل را در آثار لاهوتی تعقیب و کار جدیدش را در کنار آثار پیشین بهتر درک کنیم.

بهداد لاهوتی

اما آیا نمایشگاه جدید آثار لاهوتی موفق است؟ نمایشگاهِ «دستگاه» بی‌شک چشم‌گیر است و تماشاگر را جذب تماشای ابعاد بزرگِ اثر می‌کند. اثر جدید لاهوتی از دور یک فرشِ گسترده است و از نزدیک مجموعه‌ای از اندام‌های تکه‌پاره‌ی انسان که مضمون خشونت‌بارِ هنرمند را نمایش می‌دهد. با این‌حال، به‌نظر می‌رسد که اثر بیش‌تر در بندِ نمایشِ چشم‌گیر، زیبا و بی‌نقصِ این ترکیب بوده است تا در پی یادآوری بی‌اثر‌شدنِ تأثیر خشونت به‌واسطه‌ی نمایش مکرّرِ آن از تلویزیون. به بیان دیگر، خودِ چیدمان لاهوتی هم نمایش زیبا و بی‌نقصِ خشونت است و بیننده را بیش‌تر درگیر شکل چشم‌گیر و دیدنیِ اثر می‌کند تا مضمون هراس‌آورش. به‌این‌ترتیب، به‌نظر می‌رسد که چیدمان بزرگِ بهداد لاهوتی کم‌و‌بیش درگیر همان معضلی می‌شود که به آن معترض است؛ یعنی بی‌اثر شدن خشونت به‌واسطه‌ی تبدیل آن به چیزی سرگرم‌کننده (در این‌جا زیبا، شکوهمند یا چشم‌گیر). شاید بیش از هرچیز، این معضل یادآور این حقیقت باشد که هنر معاصر، برخلافِ ادعایش، چه‌قدر در نمایش حقیقتِ خشونت ناتوان است و علناً آن را به موضوعی برای تماشا تبدیل کرده است.

نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم حافظ روحانی را اینجا بخوانید:

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نمایشگاه محسن الهیان در گالری علیها

محسن الهیان در گالری علیها | زیر سیطره‌ی بزرگان

نقدی بر نمایشگاه محسن الهیان در گالری علیها زیر سیطره‌ی بزرگان آوام مگ: به قلم حافظ روحانی نتیجه‌ی یک گشت‌و‌گذار کوتاه در موتور جستجوگر گوگل، نشان می‌دهد که محسن الهیان عمدتاً آثارش را با اصطلاحاتی نظیر کالیگرافی نو (نمایشگاه دی ماه 95 در احسان) یا نقاشی‌خط (نمایشگاه آبان 95 در علیها) معرفی می‌کند، یعنی از این طریق او به سبقه‌اش به عنوان یک خوش‌نویس تأکید کرده و ریشه‌‌ی آثارش را به این شاخه‌ی هنری پیوند می‌زند. به این ترتیب با […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
بنفشه همتی گالری ایرانشهر

شکل، شکل است | نقدی بر نمایشگاه بنفشه همتی در ایرانشهر

نقدی بر نمایشگاه بنفشه همتی در گالری ایرانشهر با عنوان «رد غیاب» شکل، شکل است آوام مگ: به قلم حافظ روحانی توجه به ساختارهای هندسی، در جهت بازنگری کیفیت نقوش بصری و تزئینی هنر ایران به‌خصوص در دوران اسلامی از یک‌سو و از سوی دیگر جستجوی نقش‌مایه‌های تزئینیِ منطبق با سلیقه‌ی روز که محبوب خریداران و مجموعه‌داران آثار هنری هم باشد در هنر معاصر ایران تازه نیست؛ لااقل از زمانی که کسانی چون منیر شاهرودی فرمان‌فرماییان و دیگران دست به بازسازی […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
مصطفی دره باغی گالری اعتماد

جهان دیریاب آرمانی در آثار مصطفی دره‌باغی

نقدی بر نمایشگاه مصطفی دره‌باغی در اعتماد جهان دیریاب آرمانی آوام مگ: به قلم حافظ روحانی این نخستین بار نیست که مصطفی دره‌باغی با حرکات متناوب قلم‌مو یا تکرار موتیف‌های بصری کار می‌کند؛ در آثار پیشین این نقاش 53 ساله هم تکرار متوالی موتیف‌های بصری سازنده‌ی بخشی از اثر هنری یا کل آن بود. حالا اما نقاش با اصرار و تأکید بر اشکال تکرار شونده، مجموعه‌ی «باغ» را به اعتماد آورده است؛ به فاصله‌ی 5 سال از آخرین نمایشگاه‌اش در […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
محمدحسین عماد

فرم‌ معنادار در «تهی فعال» محمدحسین عماد

نقدی بر نمایشگاه محمدحسین عماد در گالری اثر تهی فعال آوام مگ: به قلم حافظ روحانی در نخستین دهه از سده‌ی پرآشوب بیست بود که کلایو بل و راجر فرای در جستجوی تعریفی تازه از هنر بودند که بتواند آثار سزان و دیگرانی را توضیح دهد که راه و روش او را پی گرفته بودند؛ آن‌ها دریافته بودند که شاید تنها بتوان آثار جدید را ذیل یک واژه توضیح داد؛ فرم. با این‌حال هیچ فرمی به خودی‌خود تعریف هنر نیست، […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
رضا لواسانی گالری اثر

حقیقت طراحی در آثار رضا لواسانی، گالری اثر

نمایشگاه رضا لواسانی با عنوان «پرده» در اثر حقیقت طراحی به قلم حافظ روحانی در هنر معاصر ایران، رضا لواسانی چهره‌ای یگانه به‌حساب می‌آید؛ پیش از هر چیز به واسطه‌ی تکنیک منحصر به فرد و ویژه‌اش در طراحی و اجرای مجسمه‌های غول‌پیکر با پاپیه‌ماشه که معمولاً ابعاد، جزئیات و ریزه‌کاری‌های‌شان بیننده را محصور می‌کند. اما این تنها دلیل یگانگی او به عنوان یک هنرمند نیست؛ اگر جدیت را یک کیفیت در پرداخت و اجرای اثر هنری و کار هنرمندانه قلم‌داد […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
پیکره‌های جنبشی آرش فاتح گالری ویستا

پیکره‌های جنبشی آرش فاتح | مرور گذشته و راه‌های جدید

پیکره‌های جنبشی آرش فاتح در گالری ویستا مرور گذشته و راه‌های جدید سایت تندیس به قلم حافظ روحانی تجربیات، آرش فاتح، طیف وسیعی از سؤالات و مسائل گوناگون مجسمه‌سازی را شامل می‌شود؛ از رابطه‌ی حجم با فضا گرفته، تا نسبت بین مواد کار مختلف از چوب گرفته تا فلز، از نوع مواجهه‌ی هنرمند با حجم و میزان دستکاری در ماده‌ی کار گرفته تا حتی شکل ارائه. آرش فاتح در طول چند ساله‌ی گذشته، نشان داده که کم‌و‌بیش با همه‌ی این […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
مجسمه‌های امیر خشنودی، این دل مجنون در گالری سهراب

مجسمه‌های امیر خشنودی، این دل مجنون در گالری سهراب

نمایشگاه آثار امیر خوشنودی، با عنوان «این دل مجنون» در سهراب احساس سخنان تکراری بر زبان می‌آورد سایت تندیس به قلم حافظ روحانی آثار امیر خوشنودی، در مضمون فاقد پیچیدگی است؛ لااقل در هنر معاصر که صراحت در بیان مضمون به کرات دیده شده و حتی مورد تأیید است، این ویژگی یک امتیاز محسوب می‌شود. بیننده با تماشای آثار او کم‌و‌بیش به سرعت مضمون و حتی معنی را درمی‌یابد، متوجه کارکرد فرم و نسبت آن با مضمون شده و ویژگی […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نقاشی ندا راهی حق به شهر گالری خط سفید

تضادها و تعارض‌ها در نقاشی‌های ندا راهی با عنوان حق به شهر

نمایشگاه آثار ندا راهی، تحت عنوان «حق به شهر» در گالری خط سفید تضادها و تعارض‌ها سایت تندیس به قلم حافظ روحانی هر چند در نوشته‌ی نمایشگاه آثار ندا راهی در خط سفید تحت عنوان «حق به شهر»، به قلم هادی مؤمنی بیش‌تر بر وجه انتزاعی آثار او و تقابل‌شان با تنها عنصر بصری عینی یعنی اگزوز تأکید شده و مؤمنی از طریق تأکید بر این تقابل مابین نقاشی انتزاعی و نقاشی فیگوراتیو در تلاش بوده تا آثار این هنرمند […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
فرشید مثقالى گالری اعتماد

پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۶ به قلم حافظ روحانی

حافظ روحانی منتقد، مترجم و روزنامه‌نگار حوزه تجسمی و سینما است. او با بیش از ده سال سابقه همکاری با روزنامه ها و مجلات معتبری چون روزنامه شرق، روزنامه اعتماد، روزنامه وقایع اتفاقیه، مجله تندیس و… بیش از سه سال است که با سایت تندیس همکاری می‌کند و متخصص در زمینه تحلیل و نقد هنرمندان حوزه تجسمی به شمار میآید. همچنین به مدت دو سال و نیم به عنوان منتقد در برنامه هنرنامه شبکه چهار سیما همکاری داشته است.

0 comments

نویسنده