یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین

دل‌بستگی به اشیاء یا آزادی در نقش‌زدن
یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین
آوام مگ: به قلم حافظ روحانی


نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین

از مجموع همه‌ی اشیایی که فرح سلطانی در طول دو نمایشگاه انفرادی پیشین‌اش (آریانا، دی‌ماه 1394 و ثالث، تیرماه 1396) تصویر کرده بود، مترهای خیاطی به سومین نمایشگاه‌ انفرادی‌اش در شیرین رسید، متری که پیش‌تر و از مجموع همه‌ی اشیایی که او در ثالث نمایش داد به روی پوستر آن مجموعه هم راه یافت. بااین‌حال، آن‌چه سلطانی در مجموعه‌ی پیشین‌اش تصویر کرده بود کوششی بود برای ثبت و ضبط لحظاتی که انگار قرار بود تنها از طریق اشیاء، به مثابه‌ِ نشانه‌هایی ماندگار، ابدی و نامیرا شوند. مجموعه‌ی «پس از یک شب طولانی» در‌عین‌حال بیان‌گر علاقه‌ی هنرمند به اشیاء (فتیشیسم) هم بود، آن‌چنان‌که سلطانی پس‌زمینه‌ها را به تمامی حذف و به جای آن یک سطح رنگیِ خنثی را جایگزین می‌کرد، پس‌زمینه‌ای که علناً امکان تفسیر شیء به‌عنوانِ یک نشانه را از آن گرفته و ما را وادار می‌کرد تا آن را آن‌چنان که هست ببینیم. به این ترتیب در نمایشگاه «پس از یک شب طولانی» سنجاق‌قفلی همان سنجاق‌قفلی بود و متر خیاطی همان متر خیاطی. با این‌حال، هنرمند می‌کوشید تا، با متمرکز کردن نگاهِ ما به همان شیء، وجه تمثیلی‌ِ اشیاء را تقویت کرده و آن‌ها را علناً به نشانه‌هایی از یک فقدان یا زمانِ ازدست‌رفته تبدیل کند. انتخاب نقاش در آن مجموعه دوری‌جُستن از عناصر تمثیلی بود که می‌توانستند در کنار شیء مرکزی به‌عنوانِ یک عنصر بصریِ معنی‌ساز عمل کنند. سلطانی به‌قاعده می‌بایست در آن مجموعه یک زبان بصری را ابداع می‌کرد که، در فقدان عناصر تمثیلی یا حذفِ پس‌زمینه، وظیفه‌ی تغییر و تبدیل شیء به مفهوم را عهده‌دار شود، روشی که در مجموعه‌ی «آدامس‌خوانی» در آریانا از طریق کنارِهم‌نهادنِ پرتره‌ها و بسته‌های آدامس رخ داده بود. اما اگر در «آدامس‌خوانی» همراه‌شدنِ مجموعه با نمایشی از محمد رحمانیان مضمون آثار را به رخداد نمایشی نسبت می‌داد و کارِ هنرمند برای معنی‌سازی را تسهیل می‌کرد، یا در واقع مجموعه را در قالب یک جزء از یک اجرا معنی می‌کرد، در مجموعه‌ی «پس از یک شب طولانی» ، کندن از این پس‌زمینه‌ی روایی و مستمسک‌شدن به بیانی صرفاً نقاشانه گره در کار نقاش انداخته بود؛ به‌خصوص که به نظر نمی‌رسید نقاش به بیان نقاشانه‌ی مناسبی دست یافته باشد که بتواند از طریق آن شیء را به نشانه تبدیل کند.

نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین

مجموعه‌ی جدید فرح سلطانی، «بیـ شمار» در شیرین، به یک معنی هم‌چنان تداوم همان روش هنرمند در مجموعه‌ی پیشین است با این تفاوت که این‌بار ما شاهد کار هنرمند فقط با یک شیء (متر خیاطی) هستیم. اما از طرف دیگر، برخلاف مجموعه‌ی قبلی، تلاش شده تا شیء از ماهیت اصلی‌اش (خودِ شیء) رها شده و به شکل یک مفهوم تمثیلی تصویر شود. به این ترتیب، اگر پیش‌تر تلاش هنرمند ثبت دقیق شیء بود، این‌بار متر خیاطی از شیء‌بودن رها و به یک عنصر بصریِ نوارمانند تبدیل شده است که بر روی پس‌زمینه‌ی تختِ تک‌رنگ بازی می‌کند. در مجموعه‌ی جدید، پیچش نوارها بیش‌تر و بازی‌های بصریِ آن‌ها در مقابل پس‌‌زمینه‌ی خنثی پیچیده‌تر شده است. پس، از منظر جلوه‌های زیبایی‌شناسانه، به نظر می‌رسد که هنرمند بازی‌های بصریِ بیش‌تری را آزموده و در پی خلق ترکیب‌بندی‌های چشم‌گیرتری بوده است. نوشته‌ی کوتاهِ نمایشگاه بیش‌تر به رابطه‌ای بین ما و محیط بیرونی اشاره می‌کند، به این‌که چگونه این انتخاب‌ها، شرایط و رخدادهای بیرونی در تقابل با ما قرار می‌گیرند و می‌کوشند ما را آن‌چنان کنند که می‌خواهند. این رابطه از طریق اشاره به «ارقام، اعداد و کدها» بیان می‌شود که به شکل «مظروف‌ها»یی ما را شکل می‌دهند. این ترکیبِ واژگانی قرار است به مترهای خیاطی هم اشاره کند و از این طریق این مترها یا نوارها را به تمثیلی وسیع‌تر تبدیل کند که هم دلالت بر انسان دارد و هم به وضعیتی قابل اندازه‌گیری اشاره می‌کند که نشان از محاصره‌ی ما در میان ارقام و اعداد و کدهاست که در عین‌حال به شکل‌پذیری و انعطافِ ما هم منجر می‌شود.

نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین

با وجود این تفاوت‌ها اما هنرمند، هم‌چنان و به‌شیوه‌ی مجموعه‌ی پیشین‌اش، پس‌زمینه‌ها را حذف و نوارها را بر روی یک پس‌زمینه‌ی تختِ تک‌رنگ تصویر کرده که در مجموعه‌ی قبلی وسیله‌ای بود برای تأکید بر خودِ شیء به عنوان شیء. این‌بار اما به‌نظر می‌رسد که خودِ شیء، هم از جهت بصری و هم از جهت مضمونی، به یک تمثیل میل کرده؛ پس به‌قاعده پس‌زمینه‌ی تختِ تک‌رنگ دیگر کارایی پیشین را ندارد. از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد که مضمونِ موردنظر، یعنی محاصره‌ی ما در میان «ارقام، اعداد و کدها»، صرفاً دارد از طریق بازی با خودِ نوارها تصویر می‌شود، بی‌آن‌که این مضمون از طریق بیانِ نقاشانه یا بازی با عناصرِ بصری تصویر شود.

پس درحالی‌که سلطانی کوشیده تا خود را از بندِ دل‌بستگی به شیء رها کرده و به جای آن در پی شکلی از بیان تمثیلی حرکت کند، هم‌چنان جای بیان بصری و نقاشانه در آثار خالی است و مضمون فقط قرار است از طریق اشارات تمثیلی از طریق یک عنصر بصریِ خاص (متر خیاطی) تصویر شود، بی‌آن‌که در بیان بصری جلوه‌گر شود. مجموعه‌ی «بی‌شمار» البته گامی تازه برای نقاش است، اما هم‌چنان نشان‌گر احتراز هنرمند از نقاشی‌کردن به شیوه‌ای رها و آزادانه است.

نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم حافظ روحانی را اینجا بخوانید:

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
بهداد لاهوتی

«دستگاه» بهداد لاهوتی | هراس خشونت یا نمایش چشمگیر هنر معاصر

«دستگاه» بهداد لاهوتی  عدم امکان نمایش منطقیِ هراس جنگ توسط هنرمند معاصر درباره‌ی نمایشگاه بهداد لاهوتی در گالری هدایت آوام مگ به قلم حافظ روحانی نمایشگاه جدید آثار بهداد لاهوتی، از اعضای فعال انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایران، بیش‌تر به چیدمان نزدیک می‌شود تا مجسمه به تعریف سنتی‌اش؛ آن‌چنان که آخرین دوسالانه‌ی ملی مجسمه‌سازی ایران کوشیده بود تا مجسمه را در قالب وضعیتی نمایش دهد که هنر معاصر خوانده می‌شود. با این‌حال، ردپای کارِ یک مجسمه‌ساز را می‌توان در جزئیات اجرای […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نمایشگاه محسن الهیان در گالری علیها

محسن الهیان در گالری علیها | زیر سیطره‌ی بزرگان

نقدی بر نمایشگاه محسن الهیان در گالری علیها زیر سیطره‌ی بزرگان آوام مگ: به قلم حافظ روحانی نتیجه‌ی یک گشت‌و‌گذار کوتاه در موتور جستجوگر گوگل، نشان می‌دهد که محسن الهیان عمدتاً آثارش را با اصطلاحاتی نظیر کالیگرافی نو (نمایشگاه دی ماه 95 در احسان) یا نقاشی‌خط (نمایشگاه آبان 95 در علیها) معرفی می‌کند، یعنی از این طریق او به سبقه‌اش به عنوان یک خوش‌نویس تأکید کرده و ریشه‌‌ی آثارش را به این شاخه‌ی هنری پیوند می‌زند. به این ترتیب با […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
بنفشه همتی گالری ایرانشهر

شکل، شکل است | نقدی بر نمایشگاه بنفشه همتی در ایرانشهر

نقدی بر نمایشگاه بنفشه همتی در گالری ایرانشهر با عنوان «رد غیاب» شکل، شکل است آوام مگ: به قلم حافظ روحانی توجه به ساختارهای هندسی، در جهت بازنگری کیفیت نقوش بصری و تزئینی هنر ایران به‌خصوص در دوران اسلامی از یک‌سو و از سوی دیگر جستجوی نقش‌مایه‌های تزئینیِ منطبق با سلیقه‌ی روز که محبوب خریداران و مجموعه‌داران آثار هنری هم باشد در هنر معاصر ایران تازه نیست؛ لااقل از زمانی که کسانی چون منیر شاهرودی فرمان‌فرماییان و دیگران دست به بازسازی […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
مصطفی دره باغی گالری اعتماد

جهان دیریاب آرمانی در آثار مصطفی دره‌باغی

نقدی بر نمایشگاه مصطفی دره‌باغی در اعتماد جهان دیریاب آرمانی آوام مگ: به قلم حافظ روحانی این نخستین بار نیست که مصطفی دره‌باغی با حرکات متناوب قلم‌مو یا تکرار موتیف‌های بصری کار می‌کند؛ در آثار پیشین این نقاش 53 ساله هم تکرار متوالی موتیف‌های بصری سازنده‌ی بخشی از اثر هنری یا کل آن بود. حالا اما نقاش با اصرار و تأکید بر اشکال تکرار شونده، مجموعه‌ی «باغ» را به اعتماد آورده است؛ به فاصله‌ی 5 سال از آخرین نمایشگاه‌اش در […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
محمدحسین عماد

فرم‌ معنادار در «تهی فعال» محمدحسین عماد

نقدی بر نمایشگاه محمدحسین عماد در گالری اثر تهی فعال آوام مگ: به قلم حافظ روحانی در نخستین دهه از سده‌ی پرآشوب بیست بود که کلایو بل و راجر فرای در جستجوی تعریفی تازه از هنر بودند که بتواند آثار سزان و دیگرانی را توضیح دهد که راه و روش او را پی گرفته بودند؛ آن‌ها دریافته بودند که شاید تنها بتوان آثار جدید را ذیل یک واژه توضیح داد؛ فرم. با این‌حال هیچ فرمی به خودی‌خود تعریف هنر نیست، […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
رضا لواسانی گالری اثر

حقیقت طراحی در آثار رضا لواسانی، گالری اثر

نمایشگاه رضا لواسانی با عنوان «پرده» در اثر حقیقت طراحی به قلم حافظ روحانی در هنر معاصر ایران، رضا لواسانی چهره‌ای یگانه به‌حساب می‌آید؛ پیش از هر چیز به واسطه‌ی تکنیک منحصر به فرد و ویژه‌اش در طراحی و اجرای مجسمه‌های غول‌پیکر با پاپیه‌ماشه که معمولاً ابعاد، جزئیات و ریزه‌کاری‌های‌شان بیننده را محصور می‌کند. اما این تنها دلیل یگانگی او به عنوان یک هنرمند نیست؛ اگر جدیت را یک کیفیت در پرداخت و اجرای اثر هنری و کار هنرمندانه قلم‌داد […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
پیکره‌های جنبشی آرش فاتح گالری ویستا

پیکره‌های جنبشی آرش فاتح | مرور گذشته و راه‌های جدید

پیکره‌های جنبشی آرش فاتح در گالری ویستا مرور گذشته و راه‌های جدید سایت تندیس به قلم حافظ روحانی تجربیات، آرش فاتح، طیف وسیعی از سؤالات و مسائل گوناگون مجسمه‌سازی را شامل می‌شود؛ از رابطه‌ی حجم با فضا گرفته، تا نسبت بین مواد کار مختلف از چوب گرفته تا فلز، از نوع مواجهه‌ی هنرمند با حجم و میزان دستکاری در ماده‌ی کار گرفته تا حتی شکل ارائه. آرش فاتح در طول چند ساله‌ی گذشته، نشان داده که کم‌و‌بیش با همه‌ی این […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
مجسمه‌های امیر خشنودی، این دل مجنون در گالری سهراب

مجسمه‌های امیر خشنودی، این دل مجنون در گالری سهراب

نمایشگاه آثار امیر خوشنودی، با عنوان «این دل مجنون» در سهراب احساس سخنان تکراری بر زبان می‌آورد سایت تندیس به قلم حافظ روحانی آثار امیر خوشنودی، در مضمون فاقد پیچیدگی است؛ لااقل در هنر معاصر که صراحت در بیان مضمون به کرات دیده شده و حتی مورد تأیید است، این ویژگی یک امتیاز محسوب می‌شود. بیننده با تماشای آثار او کم‌و‌بیش به سرعت مضمون و حتی معنی را درمی‌یابد، متوجه کارکرد فرم و نسبت آن با مضمون شده و ویژگی […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نقاشی ندا راهی حق به شهر گالری خط سفید

تضادها و تعارض‌ها در نقاشی‌های ندا راهی با عنوان حق به شهر

نمایشگاه آثار ندا راهی، تحت عنوان «حق به شهر» در گالری خط سفید تضادها و تعارض‌ها سایت تندیس به قلم حافظ روحانی هر چند در نوشته‌ی نمایشگاه آثار ندا راهی در خط سفید تحت عنوان «حق به شهر»، به قلم هادی مؤمنی بیش‌تر بر وجه انتزاعی آثار او و تقابل‌شان با تنها عنصر بصری عینی یعنی اگزوز تأکید شده و مؤمنی از طریق تأکید بر این تقابل مابین نقاشی انتزاعی و نقاشی فیگوراتیو در تلاش بوده تا آثار این هنرمند […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
فرشید مثقالى گالری اعتماد

پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۶ به قلم حافظ روحانی

حافظ روحانی منتقد، مترجم و روزنامه‌نگار حوزه تجسمی و سینما است. او با بیش از ده سال سابقه همکاری با روزنامه ها و مجلات معتبری چون روزنامه شرق، روزنامه اعتماد، روزنامه وقایع اتفاقیه، مجله تندیس و… بیش از سه سال است که با سایت تندیس همکاری می‌کند و متخصص در زمینه تحلیل و نقد هنرمندان حوزه تجسمی به شمار میآید. همچنین به مدت دو سال و نیم به عنوان منتقد در برنامه هنرنامه شبکه چهار سیما همکاری داشته است.

0 comments

نویسنده