مجله‌ی اینترنتی هنرهای تجسمی آوام خبری و پژوهشی هنرهای تجسمی
کمینه‌ی اندوه
نقدی بر نمایشگاه «روییده »لاله معمار اردستانی
گالری اعتماد 2
آوام مگ به قلم حافظ روحانی
ردیف گیاهانِ تازه‌روییده با برگ‌های تازه و تُردِ سبز این قابلیت را دارند که حتی پیش از مواجهه با بوم‌های بزرگ‌تر یا آثار کوچک‌ترِ طراحی نظر بیننده را جلب کنند. این مواجهه باعث میشود که تماشاگرِ نمایشگاه «روییده»، آثار لاله معمار اردستانی در اعتماد 2، حتی پیش از رودررویی با نخستین اثر روی دیوار، با یک حال‌و‌هوا روبه‌رو شود. به‌این‌ترتیب، آن‌چه بعد رخ می‌دهد، بیش‌تر ذیل همان حس‌و‌حالی است که گیاهانِ تازه‌روییده با برگ‌های سبز ایجاد کرده‌اند. پس به‌نظر می‌رسد که هنگام صحبت از نمایشگاهِ «روییده»، پیش از هرچیز، داریم از فضا و حس‌و‌حالِ حاصله از آن سخن می‌گوییم.
مجموعه‌ی جدیدِ هنرمند حاصل دو نوع اثر هنری است؛ طراحی‌ها در ابعاد کوچک‌تر بر روی کاغذ که به‌شکل عمده در قالب بازنمایی‌های کم‌کارِ گلدان و برگ گیاه به چشم می‌آیند، و آثار بزرگ‌تر بر روی بوم که بیش‌تر به‌سمتِ نوعی اجرای انتزاعی میل می‌کنند. به‌این‌ترتیب، برخلاف مجموعه‌ی طراحی‌ها با ماهیت بازنمایانه‌شان، به نظر می‌رسد که بوم‌ها بیش‌تر واجد یک کیفیت فرانمایانه باشند و کوششی برای بروز و بیان و تأکیدِ حس‌و‌حال عمومیِ هنرمند و البته مجموعه‌ی به‌نمایش‌درآمده. با این‌حال، اردستانی برای بیان این حس‌و‌حال از یک روش متناقض بهره می‌برد. هرچند که خطوط بصری در نقاشی‌های روی بوم به‌شکل عمده با شکست‌های ناگهانی، گاه آثار اکسپرسیونیستی را تداعی می‌کنند، اما استفاده‌ی هنرمند از رنگهای سفید و سبز و تأکید بر نوعی کمینه‌گرایی فضای بیان‌گرایانه را تعدیل و این آثار را به حال‌و‌هوای عمومیِ نمایشگاه نزدیک‌تر می‌کند؛ انگار که بیان‌گری (که معمولاً خصیصه‌ی اکسپرسیونیسم انگاشته میشود) با رنگهای سفید و سبز تلطیف شده باشد.
در طراحی‌ها (که عمده‌ی آثار نمایشگاه را شامل می‌شوند)، رفتار هنرمند باز هم واجد همان رویکرد متناقض است؛ ازیک‌سو به نظر می‌رسد که اردستانی تا حدّ زیادی با آغوش باز به‌سراغِ اتفاقات رفته، اما از طرف دیگر در اجرای خطوطِ کناره‌نما حسی از کنترل‌شدگی احساس میشود که تا حدّ زیادی در همه‌ی آثار طراحی به چشم می‌خورد. پس به نظر می‌رسد که نمایشگاه «روییده»، لااقل در نحوه‌ی اجرا، تلاشی است در جهت حفظ همین تعادل میان امر قابل‌کنترل و امر اتفاقی، میان بیان‌گری و نوعی اجرای کمینه‌گرا. میان برون‌ریزی احساسات و تلاش برای کنترل و رسیدن به یک بیان بصری.
به‌این‌ترتیب به نظر می‌رسد که اردستانی در تلاش است تا عنوان و مضمون کلّیِ نمایشگاهش در اعتماد 2 را برمبنای یک رویکرد دو وجهی توصیف کند؛ از یک‌سو رویش در اجرای او واجد تلاشی برای بیان است، اما این بیان در شکل اجرایی عمدتاً از طریق طراحیِ کم‌کار و کنترل اتفاقاتِ پیش‌آمده ممکن شده است. بر این مبنا، به نظر می‌رسد که رویش در شکل بیانی و اجراییِ نقاش بیش‌تر واجد یک کیفیت دوپهلوست. هنرمند این کیفیت دوپهلو را از طریق ارجاع به سنت‌های بصریِ مختلفی ممکن می‌کند که از خاستگاه‌های کم‌و‌بیش متناقض و متنوع می‌آیند.
تک‌اثر دولتهایِ نمایشگاه، با حال‌و‌هوا و شیوه‌ای متفاوت به‌نسبت سایر آثار نمایشگاه خلق شده که به نظر می‌رسد قرار است نقطه‌ی پایانی بر بیان حال‌و‌هوای کلیِ مجموعه باشد و البته تأکید بر رنگ مشکی که در همه‌ی آثار مجموعه هم تکرار شده است. این رنگ مشکی از یک‌سو در تعارض با سبزیِ گیاهانِ روییده قرار می‌گیرد و از سوی دیگر تناقض و تعارض کلیِ مجموعه را که بیان‌گر حس‌و‌حال دوگانه و دولحنی است تقویت می‌کند. پس اگر نمایشگاه «روییده» با رنگ سبزِ برگ‌های تازه‌ی گیاهانِ تازه‌روییده آغاز میشود، اثر دولتهایِ انتهای تالار دوم اعتماد 2 با رنگ مشکی به پایان می‌رسد. به نظر می‌رسد که مسیر کلیِ نمایشگاه و کوشش برای بیان یک مفهوم متناقض در مضمون با این شروع و پایان کامل میشود؛ از ستایش و شعف طراوت برگ‌های سبز به اندوه مواجهه با اثر دولته‌ای بزرگِ انتهای تالار دوم.
اما آیا نمایشگاه «روییده» در اعتماد 2 موفق است؟ به نظر می‌رسد که هنرمند موفق میشود یک چرخه را کامل کند: از طراوت به نوعی اندوه برسد و در عین‌حال از جنبه‌ی بصری این تعارض را در شکل اجرای آثارش هم مکرراً تکرار کند. اجرای آثار کم‌و‌بیش چشمگیر و همراه با دقت است و بیننده را آزار نمی‌دهد. با توجه به همه‌ی این‌ها می‌توان نمایشگاه «روییده»، آثار جدید لاله معمار اردستانی در اعتماد 2، را موفق نامید، شاید از آن‌رو که بیش از هرچیز بر روی یک فکر استوار می‌ماند و می‌کوشد یک مسیر میان خوشی و اندوه، میان رویش و سیاهیِ پایان را در همه‌ی عناصر بصری تکرار کند.
نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم حافظ روحانی را اینجا بخوانید:
یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین
دل‌بستگی به اشیاء یا آزادی در نقش‌زدن یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین آوام مگ: به قلم حافظ روحانی از مجموع همه‌ی اشیایی که فرح سلطانی در طول دو نمایشگاه انفرادی پیشین‌اش (آریانا، دی‌ماه ۱۳۹۴ و ثالث، تیرماه ۱۳۹۶) تصویر کرده بود، مترهای خیاطی به سومین نمایشگاه انفرادی‌اش در شیرین رسید، متری که …
«دستگاه» بهداد لاهوتی | هراس خشونت یا نمایش چشمگیر هنر معاصر
«دستگاه» بهداد لاهوتی عدم امکان نمایش منطقیِ هراس جنگ توسط هنرمند معاصر درباره‌ی نمایشگاه بهداد لاهوتی در گالری هدایت آوام مگ به قلم حافظ روحانی نمایشگاه جدید آثار بهداد لاهوتی، از اعضای فعال انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز ایران، بیش‌تر به چیدمان نزدیک میشود تا مجسمه به تعریف سنتی‌اش؛ آن‌چنان که آخرین دوسالانه‌ی ملی مجسمه‌سازی ایران کوشیده …
محسن الهیان در گالری علیها | زیر سیطره‌ی بزرگان
نقدی بر نمایشگاه محسن الهیان در گالری علیها زیر سیطره‌ی بزرگان آوام مگ: به قلم حافظ روحانی نتیجه‌ی یک گشت‌و‌گذار کوتاه در موتور جستجوگر گوگل، نشان می‌دهد که محسن الهیان عمدتاً آثارش را با اصطلاحاتی نظیر کالیگرافی نو (نمایشگاه دی ماه ۹۵ در احسان) یا نقاشی‌خط (نمایشگاه آبان ۹۵ در علیها) معرفی می‌کند، یعنی از …
شکل، شکل است | نقدی بر نمایشگاه بنفشه همتی در ایرانشهر
نقدی بر نمایشگاه بنفشه همتی در گالری ایرانشهر با عنوان «رد غیاب» شکل، شکل است آوام مگ: به قلم حافظ روحانی توجه به ساختارهای هندسی، در جهت بازنگری کیفیت نقوش بصری و تزئینی هنر ایران به‌خصوص در دوران اسلامی از یک‌سو و از سوی دیگر جستجوی نقش‌مایه‌های تزئینیِ منطبق با سلیقه‌ی روز که محبوب خریداران و …
جهان دیریاب آرمانی در آثار مصطفی دره‌باغی
نقدی بر نمایشگاه مصطفی دره‌باغی در اعتماد جهان دیریاب آرمانی آوام مگ: به قلم حافظ روحانی این نخستین بار نیست که مصطفی دره‌باغی با حرکات متناوب قلم‌مو یا تکرار موتیف‌های بصری کار می‌کند؛ در آثار پیشین این نقاش ۵۳ ساله هم تکرار متوالی موتیف‌های بصری سازنده‌ی بخشی از اثر هنری یا کل آن بود. حالا …
فرم معنادار در «تهی فعال» محمدحسین عماد
نقدی بر نمایشگاه محمدحسین عماد در گالری اثر تهی فعال آوام مگ: به قلم حافظ روحانی در نخستین دهه از سده‌ی پرآشوب بیست بود که کلایو بل و راجر فرای در جستجوی تعریفی تازه از هنر بودند که بتواند آثار سزان و دیگرانی را توضیح دهد که راه و روش او را پی گرفته بودند؛ …
حقیقت طراحی در آثار رضا لواسانی، گالری اثر
نمایشگاه رضا لواسانی با عنوان «پرده» در اثر حقیقت طراحی به قلم حافظ روحانی در هنر معاصر ایران، رضا لواسانی چهره‌ای یگانه به‌حساب میآید؛ پیش از هر چیز به واسطه‌ی تکنیک منحصر به فرد و ویژه‌اش در طراحی و اجرای مجسمه‌های غول‌پیکر با پاپیه‌ماشه که معمولاً ابعاد، جزئیات و ریزه‌کاری‌های‌شان بیننده را محصور می‌کند. اما …
پیکره‌های جنبشی آرش فاتح | مرور گذشته و راه‌های جدید
پیکره‌های جنبشی آرش فاتح در گالری ویستا مرور گذشته و راه‌های جدید سایت تندیس به قلم حافظ روحانی تجربیات، آرش فاتح، طیف وسیعی از سؤالات و مسائل گوناگون مجسمه‌سازی را شامل میشود؛ از رابطه‌ی حجم با فضا گرفته، تا نسبت بین مواد کار مختلف از چوب گرفته تا فلز، از نوع مواجهه‌ی هنرمند با حجم …
مجسمه‌های امیر خشنودی، این دل مجنون در گالری سهراب
نمایشگاه آثار امیر خوشنودی، با عنوان «این دل مجنون» در سهراب احساس سخنان تکراری بر زبان می‌آورد سایت تندیس به قلم حافظ روحانی آثار امیر خوشنودی، در مضمون فاقد پیچیدگی است؛ لااقل در هنر معاصر که صراحت در بیان مضمون به کرات دیده شده و حتی مورد تأیید است، این ویژگی یک امتیاز محسوب میشود. …
تضادها و تعارض‌ها در نقاشی‌های ندا راهی با عنوان حق به شهر
نمایشگاه آثار ندا راهی، تحت عنوان «حق به شهر» در گالری خط سفید تضادها و تعارض‌ها سایت تندیس به قلم حافظ روحانی هر چند در نوشته‌ی نمایشگاه آثار ندا راهی در خط سفید تحت عنوان «حق به شهر»، به قلم هادی مؤمنی بیش‌تر بر وجه انتزاعی آثار او و تقابل‌شان با تنها عنصر بصری عینی …
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۶ به قلم حافظ روحانی
حافظ روحانی منتقد، مترجم و روزنامه‌نگار حوزه تجسمی و سینما است. او با بیش از ده سال سابقه همکاری با روزنامه ها و مجلات معتبری چون روزنامه شرق، روزنامه اعتماد، روزنامه وقایع اتفاقیه، مجله تندیس و… بیش از سه سال است که با سایت تندیس همکاری می‌کند و متخصص در زمینه تحلیل و نقد هنرمندان حوزه تجسمی به شمار میآید. همچنین به مدت دو سال و نیم به عنوان منتقد در برنامه هنرنامه شبکه چهار سیما همکاری داشته است.
