گفتگو با ابراهیم حقیقی

حیدر زاهدی؛ تندیس: عکس‌های ابراهیم حقیقی در گالری شیرین با عنوان «ایران در آینه» به نمایش درآمده است. می‌روم که کارها را ببینم، از ورودی گالری که داخل می‌شوم عکس‌های کوچکی در کنار هم چیده شده‌اند که به من می‌گوید ابراهیم حقیقی با تیم‌اش چقدر برای تهیه این عکس‌ها وقت گذاشته شده است. ۲۵ عکس که در طول چهار سال گرفته‌شده‌اند
.ابراهیم حقیقی

در نگاه اول فضای گرافیکی عکس‌ها جلوه می‌کرد و در ادامه حضور نگاهی که می‌خواست سنت را با این فضای گرافیکی تلفیق کند. بی‌اقرار به گمانم ابراهیم حقیقی جریانی تازه را در مسیر کارهایش رقم زده و به نظر می‌رسد او در این تجربه و نگاهی از این جنس هنوز در آغاز راه است. راهی که نتیجه‌اش ترکیبی خاص از سنت ایرانی و نگاه گرافیکی مدرن است. ترکیبی خاص که با نگاه پیر گرافیک ایران، ابراهیم حقیقی آمیخته شده است.

ابراهیم حقیقی در بین مهمانان بی‌شماری که دارد به مهربانی می‌پذیردمان و گفتگو را با او از همان سوال ذهنیم آغاز می‌کنم که در نخستین نگاهم به پوستر نمایشگاه شکل گرفت و تا پایان دیدارم از عکس‌ها در ذهنم بود.

در فرهنگ ایران عنصر تکثیر و بازتاب به طور عمیقی حضور دارد. بازتاب جهان و خدا که در انسان و سینه او می‌افتد. عالم صغیر در برابر عالم کبیر و همین بازتاب و آیینگی یک خلقت.

– جناب آقای حقیقی به نظر می‌رسد تقابلی در کارهایتان وجود دارد. تقابلی بین یک فضای سنتی و بدون پرسپکتیو در مینیاتورهای ایرانی و در مقابل یک فضای مدرن و گرافیکی. می‌خواهم بدانم هنگام خلق آثار در ذهن شما کدام یک مطرح شده است؟

– «البته هر دو مورد در ذهن من بود. (به کار شماره یک/کلوت اشاره می‌کند) همه چیز از این‌جا شروع شد. شش سال پیش بود که بعد از مدت‌ها تصمیم‌گرفته بودم بروم کلوت. البته قبل از آن هم چند بار رفته بودم و طبق معمول از مناظر عکاسی کرده بودم. درست مثل همه ما که دوربین داریم. عکس‌ها در نور غروب زیباتر از کار در می‌آیند و بهتر می‌شوند. اگر هوا ابراهیم حقیقیابر باشد عکس جداب‌تر می‌شود. اینگونه است که همه ما ترکیب بندی‌هایی پیدا می‌کنیم و بعضی عکس‌هایمان بهتر می‌شود و بعضی هم چیزی خوبی در نمی‌آیند. من در این بین خواستم به اتفاق همیشگی چیزی اضافه کنم و با خودم آینه بردم البته در آغاز به شکل مکعب‌های ۵۰ در ۵۰، ولی در ادامه دیدم که تک آینه‌ها اتفاق دیگری ایجاد می‌کنند. اینکه آسمان بیاید زمین و زمین برود آسمان. این شد که سال بعد به تلفیق آب و خاک و آسمان  و ترکیب عناصر طبیعت توجه کردم.»

ابراهیم حقیقی اشاره می‌کندکه چطور در ادامه مسیرش علاقه به عکاسی از بناهای ایرانی و معماری سنتی او را به اتفاق دیگری رهنون شد که همانا  تلفیق فرم‌های مثلث، مستطیل، دایره و بیضی در شکل‌های رنگی و آینه‌ها در معماری سنتی ایران باشد.

ابراهیم حقیقی درباره نحوه ترکیب عناصر گرافیکی و  نگاه سنتی می‌گوید: «رنگ‌ها را بنابر موقعیت فضا انتخاب کردم. به‌طور مثال گاهی زرد و بنفش به فضا می‌خورد و گاهی به تناسب فضا فیروزه‌ای هم انتخاب کرده‌ام. اما قرمز هم جاهایی انتخاب شده که کنتراست داشته باشد و تلاش کردم به ترکیب تازه‌تری در حوزه گرافیک برسم.»

او درباره آینه معتقد است که آمدن و تکثیر در معماری سنتی ما ریشه طولانی دارد. او می‌گوید: «این تکثیر در آینه‌های کار شده در بناها، در حوض، در مقرنس‌ها و حتا در کاشی هست. اصلا مفهوم کثرت و ساختن این کثرت و آمدن رنگ‌های بسیار پرجرات در معماری ما و در هنر سنتی ما واقع شده است. همین رنگ‌های متنوع و قوی در معماری ما بودند.»

رنگ‌ها را بنابر موقعیت فضا انتخاب کردم و البته تلاش کردم به ترکیب تازه‌تری در حوزه گرافیک برسم
ابراهیم حقیقی به داستان «مری کردن رومیان و چینیان در علم نقاشی و صورت‌گری» اشاره می‌کند و صیقل زدن و دفع زنگ رومیان در مقابل دیوار چینی‌ها که با هزار رنگ نقاشی را همچون نشانه‌ای فرهنگی درنظر می‌گیرد و  می‌گوید: «در فرهنگ ایران عنصر تکثیر و بازتاب به طور عمیقی حضور دارد. بازتاب جهان و خدا که در انسان و سینه او می‌افتد. عالم صغیر در برابر عالم کبیر و همین بازتاب و آیینگی یک خلقت. این در فرهنگ ماست که با آوردن حوض در معماری ایرانی نشان داده می‌شود. حوض در میانه افزون بر طهارت و پاکی، یک آیینگی هم آنجا ایجاد می‌کند.»

ابراهیم حقیقیابراهیم حقیقی پس از ۵۰ سال عکاسی نمایشگاهی با رویکری متفاوت ایجاد کرد و به گفته خودش  به دنبال اتفاقی برای بیان مفهومی بود و هنوز نمی‌داند این اتفاق تازه چه تاویل‌پذیری، چه تفسیری و چه بازتابی داشته باشد. او روند آینه‌سازی و پیشرفت آن و حتا صدور این فن را به دیگر کشورهای جهان در گذشته اشاره می‌کند و ایرانیان را شیشه‌گرانی ماهر می‌داند و این مهارت در هنر را همچون تبدیل مس به طلا می‌داند.

ابراهیم حقیقی اشاره می‌کند که پس از توجه به معنا فرم را هم دیده است و عکس‌ها را از تعداد بسیاری انتخاب کرده. او می‌گوید که در عکس‌های خود به همه بازتاب‌ها و  ‌جزییات توجه داشته است.

ابراهیم حقیقی این نمایشگاه خود را به خصوص برای مخاطب ایرانی و نگاه‌ سنتی او تدارک دیده است.

نویسنده