کهن‌سالی یک نگاه | یادداشتی بر آثار رضا نصرتی

کهن‌سالی یک نگاه | یادداشتی بر مجموعه‌ی «تاغ» رضا نصرتی
گالری ساربان
مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی


نقد نمایشگاه رضا نصرتی در ساربان

اگر صفت نقاشانه (تأکید بر ابزار و فعل نقاشی کردن) را یک کیفیت در نظر بگیریم، مجموعه‌ی جدید رضا نصرتی واجد این صفت هست و به‌تبع این پیش‌فرض دارای این کیفیت. رضا نصرتی با مجموعه‌ی «تاغ» در ساربان با محدود کردن موضوع به تنها یک درخت، موفق شده از یک‌سو جستجو‌های‌اش را به یک نتیجه‌ی مشخص برساند و از سوی دیگر با ارجاع ما به درخت، که در عمده‌ی فرهنگ‌های باستانی ماهیتی نمادین دارد، بر مضامین اسطوره‌ای مورد علاقه‌اش هم تأکید کند.

 دو ویژگی ذکر شده، انتخاب موضوع از یک طرف و کیفیت نقاشانه‌ی آثار در کنار هم باعث می‌شود تا این‌بار بدون نیاز به عناصر بصری، نقش‌مایه‌ها یا نمادها و نشانه‌ها، هنرمند به بیان مطلوبِ مورد نظرش برسد. این دستاور حتی فراتر از خود مضمون یا مفهوم، واجد اهمیت است چون تأویل‌پذیر است و راه تخیل را  برای بیننده باز می‌گذارد. از این جنبه‌ مجموعه‌ی «تاغ» فراتر از انتخاب نقش‌مایه‌ها و عناصر بصری که هنرمند در نمایشگاه‌های قبلی به کار گرفته بود؛ مار، گل و مرغ و شبیه به آن‌ها عمل می‌کند و بیننده در مقابل تک‌تک آثار احساس آزادی بیش‌تری می‌کند.

نقد نمایشگاه رضا نصرتی در ساربان

به نظر می‌رسد که در «تاغ»، ترکیب‌بندی اهمیت فراوانی دارد؛ ترکیب‌بندی‌ها در قاب‌های عمودی هم مسیری از پایین به بالا را به بیننده نشان می‌دهند و هم با حفظ ترکیب چلیپایی، باز هم بر مضامین اسطوره‌ای نقاش صحه می‌گذارند. در مواردی نقاش با افزودن بر تعداد خطوط افقی و عمودی یا عمیق کردن آن‌ها بر این ترکیب‌بندی چلیپایی تأکید بیش‌تری هم کرده است. اما علاوه بر ترکیب‌بندی و موارد ذکر شده، بافت درخت انگار بسیار مورد توجه نصرتی بوده است. چنان‌چه در آثار رنگین‌تر بافت به خوبی خود را نمایان می‌کند و حتی یک اثر که افقی اجرا شده، بیش‌تر نمایش بافت پوسته‌ی درخت است تا تکرار مضمونی که هنرمند در عمده‌ی آثار تکرار کرده است. بر اساس نوشته‌ی نمایشگاه به قلم زروان روح‌بخشان که به مخدوش شدن مرز مابین آثار پیکرنگار و انتزاعی اشاره کرده، این بافت توجه ما را از ماهیت آن‌چه می‌بینیم (درخت) گرفته و ما را متوجه ماهیت بصری آثار می‌کند، اما این تمام ماجرا نیست. به نظر می‌رسد که علاوه بر کیفیت شکلی پیش آمده که بیننده را به سوی جلوه‌ی بصری جلب می‌کند (چنان‌چه در آثار کوچک‌تر بر این ویژگی تأکید هم شده) هنرمند موفق می‌شود با تأکید بر بافت این درخت کیفیتی از کهن‌سالی را هم بر آثار بیافزاید. بنا بر این نگاه ما هنگام تماشای این درخت‌ها به طور طبیعی متوجه سن و سال و کهن‌سالی می‌شویم که به خودی‌خود باعث می‌شود مضمون اسطوره‌ای آثار هنرمند مورد توجه و تأکید بیش‌تری قرار بگیرد. علاوه بر این‌ها خود درخت ماهیتی تاریخی و اسطوره‌ای دارد؛ چنان‌چه پیش‌تر هم مضمون بسیاری از هنرمندان قرار گرفته بود و احتمالاً در آینده هم قرار خواهد گرفت (حسین ماهر در ایران و آنسلم کیفر آلمانی را می‌توان به عنوان نمونه ذکر کرد). در این آثار کم‌و‌بیش با همین رویکرد مواجهیم که تأکید بر ایستایی و بافت پوسته‌ی درخت ما را به صلابت، ایستایی، تاریخ و چیزهایی از این دست ارجاع می‌دهد. روح‌بخشان در نوشته‌ی نمایشگاه به تعدادی از این کیفیت‌های اسطوره‌ای اشاره کرده است و ما را به دقت در آن‌ها دعوت کرده.

نقد نمایشگاه رضا نصرتی در ساربان

از سوی دیگر در نوشته‌ی نمایشگاه به یکی از تعاریف فرهنگ‌نامه‌ی دهخدا اشاره شده که مقاومت این درخت‌چه اشاره دارد، اما برای تأکید بر ماهیت اسطوره‌ای و نشانه‌ای این درخت‌چه به این بخش از تعریف دهخدا اشاره شده که آتش حاصل از سوختن این درخت‌چه ده شبانه‌روز بماند. خود این تعریف (از میان تعاریف گوناگون از جمله رشد آن در کویر که در نوشته مورد اشاره نبوده) تلاشی است تا ما را به مضمون و مفهوم کهن این گیاه اشاره دهند که با توجه به شکل اجرای آثار توسط هنرمند بر مضمون مورد نظر او صحه می‌گذارد.

نقد نمایشگاه رضا نصرتی در ساربان

مجموعه‌ی جدید آثار رضا نصرتی در تداوم آثار او مجموعه‌ای موفق است و نشان می‌دهد که او راه خود را یافته و حال بیش‌تر از آن‌که در حال جستجو باشد، در تلاش برای گسترش دادن امکانات بیانی در آثار جدیدترش است. از این جنبه شاید بتوان او را در نقطه‌ی اوج کارنامه‌ی کاری‌اش دید، هر چند که در مورد هنر، گفتن چنین چیزی بسیار مشکل است.

نقد نمایشگاه رضا نصرتی در ساربان

نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم حافظ روحانی را اینجا بخوانید:

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نمایشگاه آثار الهه کشاورز در گالری الهه

فکرهای بزرگ در ابعاد کوچک | یادداشتی بر آثار الهه کشاورز

فکرهای بزرگ در ابعاد کوچک یادداشتی بر آثار الهه کشاورز در گالری الهه مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی الهه کشاورز در نوشته‌ی کوتاهی که برای نمایشگاه‌اش در گالری الهه نوشته، به تجربه‌ی زیسته‌ در طول اعصار اشاره می‌کند و آثارش را به نوعی به این تجربیات و اعصار پیشین متصل می‌کند. در پایان این نوشته او به معنای نهفته در احجام اشاره می‌کند، به این امید که آثار او نیز چیزی بر این تجربه بیافزایند. علاوه بر […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
به یاد مسعود عربشاهی

انتخاب نقاش | به یاد مسعود عرب‌شاهی

به یاد مسعود عرب‌شاهی انتخاب نقاش مجله هنرهای تجسمی آوام : حافظ روحانی برای همه‌ی آن‌هایی که آفرینش هنری را به انزوا نسبت می‌دهند و با بنا به برداشتی رمانتیک از هنرمند، او را انسانی تعریف می‌کنند که فارغ از هیاهوی جهان در کنج تنهایی خویش و به پیروی از شر و شور روحش دست به خلق هنری می‌زند، مسعود عرب‌شاهی یک موهبت الهی بود. تمامی زندگی 84 ساله‌ی او – که با موفقیت‌های فراوان هم همراه بود – در […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نمایشگاه فریبا بروفر در گالری ثالث

یادداشتی بر نمایشگاه تاپستری فریبا بروفر در گالری ثالث

یادداشتی بر نمایشگاه تاپستری فریبا بروفر در گالری ثالث گرفتار در دام مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی مجموعه‌ی «گسست»، آثار تاپستری یا بافته‌های فریبا بروفر در ثالث، شامل چند گروه از آثار این هنرمند می‌شود. هر چند که می‌توان خط و ربطی کم‌و‌بیش مشخص را مابین آثار این نمایشگاه یافت، اما به نظر می‌رسد که فریبا بروفر در پی تجربیات مختلفی با ابزار کارش بوده؛ تجربیاتی که هم شامل بافته‌هایی حجم‌مانند می‌شود و هم بافته‌هایی شبیه به […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
اسماعیل خلج

مردی که می‌نویسد، مروری بر 5 دهه فعالیت هنری اسماعیل خلج

مردی که می‌نویسد، مروری بر 5 دهه فعالیت هنری اسماعیل خلج نمایشگاه سایه مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی اسماعیل خلج، متولد 1315، نمایش‌نامه‌نویس، کارگردان تئاتر و تلویزیون، هنرپیشه‌ی تئاتر، سینما و تلویزیون و از اعضای کارگاه نمایش و کارمند بازنشسته‌ی صدا و سیما (اداره‌ی رادیو و تلویزیون ملی ایران). از چهره‌های کلیدی تئاتر ایران در دهه‌ی 1350 به حساب می‌آید که کوشید تا خرده‌فرهنگ قهوه‌خانه را در آثار نمایشی‌اش تصویر و زبان‌شان را بازسازی کند و از همین‌رو […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نمایشگاه صد اثر صد هنرمند گالری گلستان

«صد اثر، صد هنرمند»، وقتی هنر معاصر ایران، کوچک بود

«صد اثر، صد هنرمند»، وقتی هنر معاصر ایران، کوچک بود نمایشگاه «صد اثر، صد هنرمند» سال 1398 مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی 27 سال پیش بود که برای نخستین بار، نمایشگاه «صد اثر، صد هنرمند» به همت لیلی گلستان برگزار شد. این عدد (27 سال) اما نه فقط یادآور قدمت این نمایشگاه سالانه که در عین‌حال یادآور تداوم فعالیت گالری گلستان، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نگارخانه‌های تهران (و ایران) است. اما از سوی دیگر مرور این […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
لاله معمار اردستانی گالری  اعتماد 2

لاله معمار اردستانی | کمینه‌ی اندوه

کمینه‌ی اندوه نقدی بر نمایشگاه «روییده »لاله معمار اردستانی گالری  اعتماد 2 آوام مگ به قلم حافظ روحانی ردیف گیاهانِ تازه‌روییده با برگ‌های تازه و تُردِ سبز این قابلیت را دارند که حتی پیش از مواجهه با بوم‌های بزرگ‌تر یا آثار کوچک‌ترِ طراحی نظر بیننده را جلب کنند. این مواجهه باعث می‌شود که تماشاگرِ نمایشگاه «روییده»، آثار لاله معمار اردستانی در اعتماد 2، حتی پیش از رودررویی با نخستین اثر روی دیوار، با یک حال‌و‌هوا روبه‌رو شود. به‌این‌ترتیب، آن‌چه بعد […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین

یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین

دل‌بستگی به اشیاء یا آزادی در نقش‌زدن یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین آوام مگ: به قلم حافظ روحانی از مجموع همه‌ی اشیایی که فرح سلطانی در طول دو نمایشگاه انفرادی پیشین‌اش (آریانا، دی‌ماه 1394 و ثالث، تیرماه 1396) تصویر کرده بود، مترهای خیاطی به سومین نمایشگاه‌ انفرادی‌اش در شیرین رسید، متری که پیش‌تر و از مجموع همه‌ی اشیایی که او در ثالث نمایش داد به روی پوستر آن مجموعه هم راه یافت. بااین‌حال، آن‌چه سلطانی در مجموعه‌ی […]

0 comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

0 comments
حافظ روحانی

پرونده نقد نمایشگاه‌های سال 97 به قلم حافظ روحانی

پرونده نقد نمایشگاه‌های سال 97 به قلم حافظ روحانی در این پرونده مروری داریم بر نقد نمایشگاه‌هایی که حافظ روحانی در سال 97 نگاشته است که مشتمل بر 10 نقد است که قریب به اتفاق آن در حیطه‌ی نقاشی و مجسمه نوشته شده است. حافظ روحانی از منتقدان برنامه‌ی هنرنامه، پر مخاطب‌ترین رویداد تخصصی هنرهای تجسمی است که چهارمین سال خود را سپری می‌کند و هرهفته جمعه‌ها از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود. لیست زیر به لحاظ زمانی از نقدهای […]

0 comments

نویسنده