روزگرد گالری محسن در آثار ساسان ابری

روزگردِ ساسان ابری در گالری محسن

نقد نمایشگاه 

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشن‌فکر

فرم و کارماده در همه گونه‌های اثر هنری اولین سطح و مدخل ورودی مخاطب به اثر است. این فرم است که مانند چراغ راهنمایی جهت ورود را تعریف می‌کند و فرصتی است که مخاطب سرنخ‌های اصلی از محتوا و مفهوم اثر را دریابد. فرم آن‌چیزی است که با ادراک و حواس پنجگانه مخاطب ارتباط برقرار می‌کند و توجه او را نسبت به آنچه به عنوان اثر هنری پیش رویش قرار گرفته جلب می‌کند.

در نمایشگاه ساسان ابری در نگارخانه محسن با عنوان «روزگرد»، سه مجموعه با عنوان «یکشنبه‌ها»، «سیاحت اکتشافی» و «روزگرد» در قالب کارماده عکس ارائه شده‌اند. به نوع عکاسی که ابری در نمایشگاه خود ارائه کرده در اصطلاح عکاسی آلترناتیو گفته می‌شود، در این نوع عکاسی بسترِ تولید، عکس و دوربین عکاسی است، اما در تولید و چاپ عکس از روش‌های دستی و حتی ابتکاری استفاده می‌شود که با شیوه‌های معمول عکاسی تفاوت دارند و به همین خاطر نیز محصول به دست آمده بیشتر به نقاشی و طراحی شبیه خواهد بود. در مجموعه ساسان ابری از دوربین‌های پولاروید یا عکاسی فوری و قطع متوسط و حتی دوربین روزنه‌ای یا پین هول استفاده شده‌است و چاپ‌ها نیز شیوه‌ خاصی است که موجب شده تصاویر بر خلاف عکاسی معمولی تکرار پذیر نباشند و تنها در یک نسخه ارائه شوند.

این همه حساسیت که ساسان ابری برای شکل دادن به فرم آثار خود به کار برده‌است، بی دلیل نیست، او بستری را فراهم کرده که مخاطب را در برابر اثر مرعوب کند و مخاطب تحت تاثیر هیبت آن قرار بگیرد و ازین طریق به ذهنیت و هدف اصلی او نزدیک شود.

مجموعه اول شامل تصاویر گل‌ها ست، تصاویری در دو اندازه بزرگ و کوچک، تصاویر بزرگ رنگی هستند با پس زمینه سیاه که دسته‌های گل در آن در وسط قاب قرار گرفته و می‌درخشند و دسته دوم تصاویر کوچک که اشیاء مختلفی از جمله گل را نیز شامل می‌شود اغلب به صورت تک شاخه، تصاویر در فامی قهوه‌ای رنگ قرار گرفته‌اند و دارای زمینه‌ای روشن و فضای منفی قابل توجه هستند، تصاویری که قدمت، دوری و نوستالژی در آن موجب تداعی حس زوال و دوری است، در مورد گل‌ها می‌توان گفت حتی اگر سوژه عکاسی گلی تازه هم بوده باشد، تصویرش گلی خشک و پژمرده به نظر می‌رسد. این زوال در مورد گروه دیگر نیز صدق می‌کند به نوعی قاب‌های کوچک ارائه دهنده درون و جوهر تصاویر بزرگتر هستند که حتی رنگی هستند با رنگ‌های فام مانند زرد یا نارنجی، اما درگیر همان زوال و سکون خاطره مانند که آن‌ها را به گذشته متصل می‌کند. بافت تصاویر که هاشورهایی مانند رد قلم است ( در حالیکه این در واقع رد قلمی است که تصویر را از عکس به کلیشه چاپ منتقل کرده)، به محوی تصاویر و حضور و عدم حضورشان قدرت بخشیده. ابری در مجموعه دیگر با عنوان سیاحت اکتشافی این حضور و عدم حضور را به انسان و محیط پیرامونش نیز تعمیم داده‌است. انسان‌ها در این تصاویر گنگ و دور هستند و دستیافتنی و زنده به نظر نمی‌رسند. در حالیکه رنگ‌های سبز و خاکستری بیشتر تصویر را به خود اختصاص داده‌اند، بافت هاشوری که در این آثار با توجه به اندازه بزرگترشان بیشتر دیده می‌شود، هر دو دست به دست هم داده‌اند تا این تقابل بین حضور و غیاب و بود و نبود را هرچه پر رنگ‌تر سازند. ابری در مجموعه پولارویدها با وضوح بیشتری مطلب خود را بیان کرده دو قطعه فیلم پولاروید با شکلی مربعی یک سوژه واحد را روایت می‌کنند و خط جداکننده درست در محل اتصال بین واقعیت‌ها قرار داده شده، مانند تصویردو مرد که بر یک نیمکت نشسته‌اند و در دو قاب جدا تصویر شده‌اند. این بخش از آثار شفاف‌ترین توضیحی است که او درباره کل اثار نمایشگاه به مخاطب ارائه می‌کند، البته نباید این موضوع را نادیده باقی گذاشت که ابری با الگو قرار دادن نقشمایه مربع (یا چهارگوش به طور کلی) که در تمام آثار این نمایشگاه مورد استفاده قرار گرفته یکدستی بصری قوی به همه آثار می‌بخشد که در واقع علاوه بر لایه‌های فرمی آثار را در لایه‌های معنایی نیز به یکدیگر متصل می‌گرداند.

کاربافت ذهنی ابری در این نمایشگاه تقابل ظریف و شکننده بین هستی و نیستی و زوال است، او این مرز باریک را با ارائه آثاری نا مطمئن و گیج کننده که از لحاظ فرمی قوی و حتی تزئینی و دکوراتیو به نظر می‌رسند شکل داده، آثاری که چنان تکنیک در آن‌ها قوی است که مخاطب را به دو دلی و شک می‌اندازد و او را با واقعیت زوال همراه می‌کند، واقعیت تردید و کوتاهی بین لحظه بود و نبود.

نقدهای دیگر به همین قلم: