مجله آوام ناشر پژوهشی هنرهای تجسمی
نگاهِ حکمی مصطفی سروریان در جهانِ متکثر هنر
نقدی بر نمایشگاه «مصطفی سروریان» در گالری «شروه»
مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی
در ابتدای قرن بیستم، با رویکردهای نوینی در نقاشی مواجه می‌شویم که بر تحلیل شکل و نور و گریز از بازنمایی مقلدانه‌ی طبیعت و بر مبنای دریافت‌های انقلاب صنعتی و تمایل به تحلیل علمی از طبیعت استوار بود. تغییرات نور و یافتن اجزای اصلی یک نقش، منجر به انقلابی در نقاشی گردید که در نحوه‌ی ارائه و زیبایی‌شناسی هنر تأثیر مشخصی بر جای گذاشت.
این هفته سری زدیم به گالری «شروه» که میزبان آثار «مصطفی سروریان»، مدرس و نقاش قدیمی و پرسابقه، بود. او تحت‌تأثیر نهضت نقطه‌چینی و پسادریافت‌گری قرار دارد.
در این کارنما، نقاش، بیست‌ودو اثر نقاشی بر روی بوم در ابعاد متوسط و کوچک، تحت عنوان «نقطه و نگاه» به نمایش گذارده است.
هنرمند، در بیانیه‌ی خود این‌گونه نگاشته است:
«ارتباط با مخاطبین، با عناصر نقطه و رنگ برقرار می‌گردد؛ شفافیت در بیان آثار، با هنر اندیشیدن و جست‌وجو همراه است؛ شفافیت به معنی پذیرابودن، یعنی بخشش؛ نقطه و رنگ زبان من است که در نگاه مخاطب ترجمه می‌شود؛ شاید کد شناسایی آثارم دشوار باشد، اما با دوباره‌دیدن تأثیر خود را در ذهن و احساس مخاطب می‌گذارد.»
ارتباط، ارسال پیام و ایجاد جست‌وجو در مخاطب، از مبادی اولیه‌ی مفهوم هنر بوده و در این رابطه، نقاش معتقد به ابهام و دشواری است و از مخاطب درخواست می‌کند تا بارها آثار را مرور کند.
کلیه‌ی آثار، با نقطه شکل گرفته و بیننده با سطحی رنگین مواجه است که با دوری و نزدیکی از اثر، تأثیرات بصری متفاوتی ایجاد می‌کند؛ این نوع برخورد با فضا به معنی فاصله‌ی بیشتر به تحرک نگاه مخاطب تکیه دارد که می‌تواند رویکرد جدیدی به فضاسازی تلقی شود.
بیننده در ابتدا با همسانی تابلوها مواجه است؛ ولی با دعوت هنرمند در بیانیه دال بر غورنمودن و دوباره‌دیدن آثار کم‌کم تفاوت‌هایی پدیدار می‌گردد که می‌توان آن را تجلی زیبایی پنهان آثار دانست؛ نیروی رنگها و هماهنگی نقاط در هر تابلو عنصر حرکت را به‌طور نامحسوس و بسیار بطئی نمودار کرده است.
تفکیک آثار سروریان، حداقل در صورت ظاهر از نهضت نقطه‌چینی که توسط «ژرژ سورا» و «پل سینیاک» در انتهای قرن نوزدهم ارائه شد را می‌توان پرهیز از بازنمایی اشکال طبیعی، با عنصر بصری نقطه دانست؛ آن‌ها مناظر شهری و طبیعت را با این فن نقاشی می‌کردند. بی‌شک این نهضت را می‌توان آغاز جریان تفحص در مبانی علمی دیدن و فیزیکِ نور به‌شمار آورد؛ این نقاشان، رنگ جدید را با مخلوط‌ساختن دو رنگ پایه نشان نمی‌دادند، بلکه با کنار هم گذاشتن دو رنگ آبی و زرد، به‌صورت نقاطی درهم، رنگ سبز در نگاه بیینده شکل می‌یافت؛ و این کشفی بود ناشی از فهم نحوه‌ی دیداری انسان و ادراک بصری مغز؛ بی‌شک زیبایی‌شناسی نقطه‌گذاران به گفتمان علمی دوران آن‌ها تکیه داشت؛ اما سروریان چه در حساسیتی که به گفتمان دوران خود دارد چه در مبانی زیبایی‌شناسی، تفاوت ماهوی آثارش به‌سختی قابل تفکیک است. او با تکیه به عمل نقاشی، سعی در بیان جریان حکمی و حال و هوای عرفانی در شخصیت خود دارد؛ ولی سؤال این‌جاست که آیا مخاطبان هم به این حال و هوا راهی دارند؟ چه عناصری از فضای مثالی در این آثار ما را به جهان معنا رهنمون می‌سازد یا برای مخاطب عام چه تقاوتی دست‌کم در ظاهر آثار قابل تشخیص است؟
هنر حکمی با تکیه بر عنصر تمدن‌ساز زبان و ادبیات، به بازنمایی منظره یا تصویری از جهان خیال می‌پردازد و چیستی استفاده از شکل ظاهری هنر نقطه‌گذار سؤالی است که هنرمند باید پاسخ دهد؛ اگرچه در تمامی تابلوها شاهد جست‌وجو در مبانی بصری رنگ و تفاوت‌هایی مانند اشکال نقاط و ترکیب‌های متفاوت رنگ و حتی استفاده از هندسه و در تعدادی از آثار با دریافتی تجریدی از طبیعت هستیم.
کارماده‌ی ذهنی هنرمند در این نمایش، برخورداری از امکانات هنر غربی در ترکیب با مبادی هنر حکمی است. در جهانِ متکثر کنونی هنر، این جست‌وجوگری قابل تأمل و ستودنی است و در کنار سویه‌ی انتقادی از نگا‌ه‌های گذشته معنا می‌یابد.
سروریان با تجربه‌ی ده‌ها نمایش و سال‌ها کار بی‌وقفه در حوزه‌ی آموزش، کماکان سعی در انکشاف و ترکیب این مفاهیم دوگانه دارد؛ نگاه به ریشه‌های فکری و نظری، خود امری واجب می‌نماید؛ هنر مدرن در پی معنابخشی به بینندهی متخصص و دور از محوریت نگاه اجتماعی هنر معاصر است و هنر حکمی در پی استواری امر خیر و اخلاق، دو سویه‌ی متفاوت را بازمی‌نماید؛ دغدغه‌های جهان فعلی و تمایزات زندگی در جهان اکنون، مفهوم اکنونیت را آثار سروریان مخدوش می‌نماید.
نقد نمایشگاه‌های دیگر به قلم جاوید رمضانی را اینجا بخوانید:
نمایش پرنده‌های هومن نصیری در گالری گلستان
نمایش پرنده‌های هومن نصیری در گالری گلستان نقدی بر نمایشگاه «هومن نصیری» در گالری «گلستان» مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی هنرمندان با اتخاذ روشی پدیدارشناسانه در هنر، می‌کوشند تا در خصوص بازگشت به اشیاء، آگاهی ما و تعالی جهان تأمل کنند. در این روش، هنرمند صورت یک شیء یا موجود زنده را انتخاب …
تأثیر زمان بر پدیده‌ها در آثار علیرضا چلیپا
تأثیر زمان بر پدیده‌ها در آثار علیرضا چلیپا نقدی بر نمایشگاه «علیرضا چلیپا» در گالری «اُ» مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی ادراک ما از زمان، وابسته به تموجات درونی و در تناقض با زمانِ بیرون از ذهن انسان است؛ این جریان سیال و تحول‌زا که قابلیت کنترل آن آرزویی دست‌نیافتنی بوده و خواهد بود، در …
تعلیق سزانی و چالشِ فضای پسینی در آثار مسعود اصلانی
تعلیق سزانی و چالشِ فضای پسینی در آثار مسعود اصلانی نقدی بر نمایشگاه «مسعود اصلانی» در «گالری هما» مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی رسالت هنر، نه در ایجاد لذت، آن‌چنان که ذهن‌گرایان گفتند: «در پدیداری حقیقت و چیستی هستی است». ارجاع به اشیاء پیرامون خود، مسیری برای بازخوانی و حقیقت چیزهایی است …
تخیل و سیالیت در آثار نقاشیِ فاطمه بهمن سیاهمرد
تخیل و سیالیت در آثار نقاشیِ فاطمه بهمن سیاهمرد نقدی بر نمایشگاه «چالش عناصر» در گالری آران پروژه مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی استدلال کل به جزء یا استدلال قیاسی[۱] یکی از دو استدلال معروف در علم منطق است؛ استدلال کل به جزء، هنگامی کاربرد دارد که در استدلال از یک نظریه‌ی (تئوری) کلی استفاده …
گریز از مهلکه‌ی انسان‌محوری در نقاشی‌های جواد علی‌محمدی اردکانی
گریز از مهلکه‌ی انسان‌محوری در نقاشی‌های جواد علی‌محمدی اردکانی گالری فرمانفرما مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی به نگارخانه‌ی «فرمانفرما» رفتیم که میزبان آثار «جواد علی‌محمدی اردکانی» بود؛ او متولد ۱۳۴۸ در اردکان یزد است و دکتری پژوهش هنرش را از دانشگاه شاهد دریافت کرد؛ و اکنون استادیار، مدیر گروه نقاشی و عضو هیأت …
اسطوره‌ها، اشیاء و توهم در آثار پگاه رجامند
اسطوره‌ها، اشیاء و توهم در آثار پگاه رجامند گالری «اُ» مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی تصاویر فراواقعگرایانه می‌توانند همگی بازتاب عالم خیال منفصل باشند؛ این فضای ادراکی را عوالمی میان جهان محسوس و عالم عقلانی گفته‌اند. به‌واقع نقاش، شهروند مکان مورد نظر تمدن کنونی ماست. پردازش و کنکاش ذهن نقاش در جهان …
انسان‌گرایی در گلدان نقاشی‌های فریبا فرقدانی
متن یک گلدان در فضای هیچ، داستانی دیرینه و همچنان زیبا نقدی بر نمایش «فریبا فرقدانی» در گالری «اعتماد» مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی در هفته گذشته، به نگارخانه‌ی «اعتماد» در کاخ «نگارستان» رفتیم که پذیرای نقاشی‌های «فریبا فرقدانی» بود؛ نقاشی که به سراغ طبیعت رفته است. او کارنامه‌ی درخشانی در سال‌های …
تلفیق نگاه هنر شکل‌گرا با نگاهی جدید در آثار ساسان نصیری
تلفیق نگاه هنر شکل‌گرا با نگاهی جدید در آثار ساسان نصیری نقدی بر نمایشگاه «ساسان نصیری» در گالری «ایرانشهر» مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی جای شک است که بتوان تشریح کامل و همه‌جانبه‌ای از محصول هنری یک هنرمند ارائه داد؛ به‌خصوص اگر هنرمند در کار خود خبره باشد؛ نقاش به‌وسیله‌ی منطق هنری از …
پدید آمدن هیولای اجباری در گالری هما
پدید آمدن هیولای اجباری در گالری هما نقدی بر نمایش «شادی اجباری» با نام «پدید آمدن هیولا» در گالری «هما» مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم جاوید رمضانی مرگ‌اندیشی، خصلتی است که بزرگان دین و اندیشه بر آن سفارش کرده‌اند؛ بمیرید، پیش از آن‌که بمیرید؛ به‌راستی آن‌که به‌هنگام نمی‌زید چگونه به‌هنگام می‌میرد؟ بدون شک مرگ، …
ساله شریفی و تکثیر عشق در جهان معاصر
ساله شریفی و تکثیر عشق در جهان معاصر نقدی بر نمایش «این سری عاشقانه باشه» در گالری «هما» مجله هنرهای تجسمی آوام: جاوید رمضانی «گل« به‌عنوان عنصر طبیعی در جایگاه سوژه، همواره منشأ الهام هنرمندان بوده است؛ اما این فرم طبیعی با گذشتن از فیلتر ذهن هنرمند، به تفاوت‌هایی نایل می‌شود که در نگاه مخاطب …
تعلیق | یادداشتی بر نمایشگاه «سیاوش حاتم‌آبادی»
تعلیق یادداشتی بر نمایشگاه «سیاوش حاتم‌آبادی» در گالری والی آوام مگ به قلم جاوید رمضانی «سیاوش حاتم‌آبادی»، هنرمند جوانی است که تجارب بسیاری را در حوزه‌ی نقاشی، گرافیک و موسیقی دارد. آشنایی من با او به نمایش آثارش در گالری «ایوان» باز‌می‌گردد؛ این نمایشگاه با عنوان «سینکرونیسیتی» استوار بر مفهوم «اتفاق» در جریان تولید اثر …
دنیای درون و جهان بیرون در آثار مرجان شکری
نقدی بر نمایشگاه «مرجان شکری» در گالری «چهار» ذره دیوانه‌ی خدا آوام مگ به قلم جاوید رمضانی عالم خُرد و عالم کلان، دنیای درون و جهان بیرون، مرزها و افق‌های دانش ما را از هستی محدود کرده‌اند. با تعاریفی که در قرن هجدهم از زیبایی‌شناسی به‌عنوان علم ادراک در حوزه‌های مادون عقلانیت توسط «بوم گارتن» …
«سرگیجه» کاویان هازلی | فقدان اتوپیای خیالی
نقدی بر نمایشگاه «سرگیجه» کاویان هازلی گالری والی آوام مگ به قلم جاوید رمضانی کاندینسکی در مقاله‌ای که در باب فرم انتشار داد، گفته بود دو قطب مشخص در هنر مدرن انتزاع تمام‌عیار و رئالیسم تمام‌عیار است. این فاصله بعدها در طراحی، بیانی متفاوت یافت و رویکردها به طراحی متعین و ازپیش‌تعریف‌شده همراه با آنیت …
کوه کوه نیست | تأمل دیداری در آثار مصطفی فرج‌آبادی
کوه کوه نیست | نقدی بر مجموعه «کوه کوه است» مصطفی فرج‌آبادی گالری اُ آوام مگ: به قلم جاوید رمضانی نقاشی قدیمی‌ترین عمل هنری انسان‌هاست. تجربه‌ی شکار و برخورد با طبیعت و رسم و نقرِ آن بر روی صخره‌ها قدرت انسان‌‌ها را برای مواجهه با ترس‌هایشان افزایش می‌داده است. این جریان کارکرد ذهن آنان را وسیع‌تر …
کوهستانِ فرید جهانگیر | چه چیزی زیستن امروزِ ما را معنا دهد
یادداشتی بر نمایشگاه «کوهستان»، آثار فرید جهانگیر گالری ایرانشهر آوام مگ: به قلم جاوید رمضانی تا چه حد می‌توان هنر را در غالب یک شیء صرف یا رفتاری بر اساس تکنیک تعریف نمود؟ آیا هنر براساس ایده‌ی هنرمند شکل می‌گیرد؟ حضور ایده در ذهن آیا حاصل سازوکارِ تفکر است یا تحریک احساسات در لحظه‌ای مشخص؟ …
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۷ به قلم جاوید رمضانی
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۷ به قلم جاوید رمضانی در این پرونده مروری داریم بر نقد نمایشگاه‌هایی که جاوید رمضانی در سال ۹۷ نگاشته است که مشتمل بر ۳۰ نقد است که قریب به اتفاق آن در حیطه نقاشی نوشته شده است. جاوید رمضانی سردبیر منتقدان برنامه هنرنامه، پر مخاطب‌ترین رویداد تخصصی هنرهای تجسمی است …
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۶ به قلم جاوید رمضانی
جاوید رمضانی مدیر سایت آوام مگ، مدرس، منتقد، مولف، هنربان و هنرمند تجسمی است، او با سابقه‌ای بالغ بر سی سال در حوزه هنر و بیش از ۵۰ نمایشگاه گروهی و ۲۵ نمایشگاه انفرادی در سرتاسر ایران و جهان، اینک به مدت هشت سال است که مدیریت سایت خبری هنری را در دست دارد. او همچنین موسس گروه هنری آوام و زیر شاخه‌های آن است. در کنار این‌ها سردبیر منتقدین برنامه هنرنامه ویژه نقد هنرهای تجسمی در شبکه چهار سیما نیز می‌باشد.
