موزه ارمیتاژ و تاکید بر هنر ایران

معرفی موزه آرمیتاژ
خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت دهم
انتشارات سمت | دکتر یوسف منصورزاده، ابوالقاسم حاتمی
مجله هنرهای تجسمی آوام: تلخیص آزاده حاج اسفندیاری

موزه ارمیتاژ

موزه‌ی ارمیتاژ موزه‌ای هنری و فرهنگی در شهر سن‌پترزبورگ روسیه و یکی از موزه‌های بزرگ جهان است. این موزه شامل پنج بنای تاریخی است که توسط ماهرترین معماران قرن 18 و 19 ساخته شده است. این بنا زمانی سکونتگاه امپراتوران روسیه بوده‌ است. این ساختمان‌ها عبارت‌اند از: کاخ زمستانی، ارمیتاژ کوچک، ارمیتاژ کهن، تئاتر ارمیتاژ و بنای یادبود ارمیتاژ جدید.

موزه ارمیتاژ در سال 1764 توسط کاترین کبیر بنیان نهاده شد. در این سال مجموعه‌ی یوهان ارنست کاتسکوفسکی متشکل از 251 تابلو نقاشی عمدتاً از آثار نقاشان اروپای غربی که کاترین دوم خریداری کرده بود از برلین به سن‌پترزبورگ رسید. پتر اول باعلاقه‌ی فراوان به گردآوری تابلوهای هلندی و پیکره‌های کلاسیک پرداخته بود. او از پیشتازان مجموعه‌داری در روسیه به شمار می‌رفت. بعدها بخش اعظم مجموعه‌ی وی نیز به ارمیتاژ منتقل شد. نیمه‌ی اول قرن نوزدهم شاهد تحولی تازه در تاریخچه‌ی ارمیتاژ بود. مجموعه‌هایی عظیم از عتیقه‌های کلاسیک و شرقی همراه با یافته‌های باستان‌شناسی که در همین زمان در حفریات شمال قفقاز و جنوب اوکراین به‌دست‌آمده بود به موجودی ارمیتاژ ملحق شد.

در سال 1852 ساخت ارمیتاژ جدید که با یک ورودی مختص به خود چهار بنای موجود را مستقیماً به یکدیگر مرتبط می‌ساخت، به اتمام رسید. در این سال بود که ارمیتاژ رسماً از کاخ زمستانی منتزع گردید و از منزلت یک موزه‌ی دولتی برخوردار شد. بااین‌همه در سال 1917 ارمیتاژ به همراه کاخ زمستانی به مالکیت مردم درآمد و در فاصله‌ی 1920 تا 1930 مبدل به موزه‌ی چندمنظوره‌ی فعلی گردید. موزه ارمیتاژ که بخش کوچک آن را نمایشگاه دائمی تشکیل می‌دهد بیش از سه میلیون شی را در خود جای‌داده است و سالیانه بیش از چهار و نیم میلیون نفر از این موزه بازدید می‌کنند. ورودیه‌ی موزه برای افراد زیر 17 سال، دانش‌آموزان و دانشجویان و خانواده‌هایی که دارای سه فرزند و یا بیشتر هستند رایگان است. ارمیتاژ بیش و پیش از هر چیز شهرت و محبوبیت خود را به خاطر گالری نقاشی خود کسب کرده است. در سال 1769 میلادی حدود 600 تابلو نقاشی خریداری کرد. در این مجموعه آثار نقاشانی چون رافائل، لئوناردو داوینچی، تسین، موریلو، روبنس، رامبراند، پیکاسو و بسیاری دیگر وجود دارند که بزرگ‌ترین مجموعه‌ی نقاشی جهان را تشکیل می‌دهد. مجسمه‌های اروپایی نیز در موزه جای خاص خود را دارند. علاوه بر این، ارمیتاژ امکان آشنایی با تمدن‌های مصر باستان، چین، ایران، بیزانس و هفتاد هزار اثر روم و یونان باستان را به وجود می‌آورد. بخش قابل‌توجهی از موزه به هنر روسیه اختصاص دارد.

در موزه ارمیتاژ هنر ایران با تأکید بیشتری معرفی شده است. مثلاً جواهرات ایرانی این مجموعه متعلق به دوران باستان تا اواخر قرن نوزدهم هستند. ارزشمندترین قطعات به قرن پنجم تا دوم پیش از میلاد تعلق دارند؛ یعنی بخشی از زمان هخامنشیان و گسترش سنت‌های هلنی در شرق پس از پیروزی اسکندر، شامل پیکرک‌های طلائی موجودات واقعی و افسانه‌ای، زیورآلات، طلا، ظروف نقره و …، بیش از 700 اثر مفرغی ایرانی با قدمت‌های متفاوت از قرون هفتم تا بیستم میلادی وجود دارند که پیشرفت یکی از مهم‌ترین و زیباترین صنایع‌دستی ایران را نشان می‌دهد. این موزه یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های چینی‌های ظریف لعاب‌دار ایرانی و همچنین سفالینه‌ها و کاشی‌های ایرانی که از مراکز مختلف ایران جمع‌آوری‌شده‌اند، هم ظروف سفالی و هم کاشی‌های مربوط به قطعات معماری را داراست. دست‌بافت‌های ایرانی شامل قالی‌های مشهور ازجمله فرش معروف پازیریک و نمونه‌هایی از پارچه‌های مخمل و ابریشم، مجموعه‌‌ای غنی از اشیای ساسانی، مجموعه‌ی سنگ‌های حکاکی شده شامل بیش از 1000 اثر از سنگ‌های قیمتی مانند عقیق، یشم، یاقوت، لعل و … که اغلب به‌صورت حلقه تراشیده شده و به‌عنوان مُهر استفاده می‌شدند. بخش نقاشی ایران مجموعه‌ای بالغ‌بر 400 اثر را از قرن نهم تا سیزدهم هجری قمری تشکیل می‌دهد و مجموعه‌های بسیار زیاد دیگری که در این موزه نگهداری می‌شوند.

مجموعه‌های موزه ارمیتاژ عبارت‌اند:          

مجموعه‌ی هنرهای اروپای غربی: شامل نقاشی‌ها، مجسمه‌ها و هنرهای کاربردی از قرن سیزدهم میلادی تا قرن بیستم است.

مجموعه هنر مصر: این مجموعه در سال 1852 تأسیس شد. آثاری که در این مجموعه به نمایش گذاشته شد شامل آثاری است از دوره‌ی پیش از سلسله‌های مصر تا قرن 12 میلادی.

مجموعه عصر کلاسیک: مجموعه کلاسیک مشخص‌کننده‌ی هنر یونان از هزاره‌ی سوم تا قرن پنجم پیش از میلاد، سفال‌های یونان باستان، اقلامی از شهرهای شمالی یونان، جواهرات و مجسمه‌های هلنیستی شامل سنگ‌های قیمتی حکاکی شده و جواهرکاری، هنر ایتالیایی از قرن نهم تا دوم پیش از میلاد، مجسمه‌های مرمری و برنزی از روم و هنرهای کاربردی از قرن اول پیش از میلاد تا قرن 14 که کپی‌هایی از مجسمه‌های یونانی و هلنیستی هستند.

مجموعه هنرهای پیش‌ازتاریخ: اشیاء پیش‌ازتاریخ از دوره پالئولیتیک تا عصر آهن که از حفاری‌های سراسر روسیه و دیگر بخش‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق و امپراتوری روسیه به‌دست‌آمده‌اند.

از دیگر مجموعه‌های موزه ارمیتاژ میتوان به مجموعه جواهرات و هنرهای تزئینی و مجموعه رنسانس ایتالیا اشاره کرد.

قسمت‌های قبلی را اینجا بخوانید:

خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت اول

خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت دوم

خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت سوم

خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت چهارم

خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت پنجم

خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت ششم

خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت هفتم

خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت هشتم

خلاصه کتاب مبانی موزه داری | قسمت نهم

نویسنده