- تجربه برپایی اکسپوهای دولتی در ایران، ناکام و توام با شکست بود؛ با این حال، هفت‌نگاه توانسته ضمن استمرار حیات خود، تا حد زیادی خلأ برپایی اکسپوها را در ایران پر کند.
- در این دوره البته گالری دی به مدیریت فریال سلحشور شرکت ندارد؛ هرچند لیلی گلستان می‌گوید نام «هفت‌نگاه» تغییر نخواهد کرد و گالری تازه‌ای جایگزین «دی» نخواهد شد.
- همزمان با افتتاح این نمایشگاه سالانه از اعضای گروه دعوت کردیم به روزنامه بیایند و از هفت‌سالگی گروهشان بگویند.
- یک اکسپوی اولیه و کوچک و جمع‌وجور است هرچند درعین‌حال با تمام اکسپوهای رایج دنیا تفاوت دارد؛ چون غرفه‌بندی ندارد و گالری‌های بین‌المللی در آن شرکت نکرده‌اند.
- اکسپو، اتفاقی مهم در جامعه هنری است؛ تحولات، از آن شروع می‌شود، اما به دلایلی ما نمی‌توانیم چنین رویکردی را در هفت‌نگاه شاهد باشیم.
- مهمترین فلسفه وجودی یک اکسپو، بخش بین‌الملل آن است، اما در ایران فعلا فضای بین‌المللی نداریم؛ فضایی نداریم که مطابق با آن، یک کلکتور بتواند شرایطی خوب برای اقامت داشته باشد.
- این خیلی مهم است که هفت‌گالری با هفت‌نگاه، فرهنگ و اخلاق متفاوت کاری را شروع کردند که خیلی هم موفق بودند؛ چه در استمرار چه در فروش.
- من آن را یک اکسپو نمی‌بینم؛ چون اکسپو قبل از هر چیز، باید شرکت‌کنندگان خارجی داشته باشد، این یک نمایشگاه و فروش بزرگ سال است.
- آنها در کنار ما آثاری از بهترین هنرمندانشان را ارایه می‌دهند، به همین دلیل فکر می‌کنم امسال رونق ما از سال‌های پیش باشد.
- سهم ما هفت‌گالری از اول مهر امسال ۴۰درصد است، اتفاقا در این مورد در هفت‌نگاه به یک توافق یکسان رسیدیم و سهم گالری را ۳۵درصد تعیین کردیم.
- چون در یک حراج شاید نهایتا صدهنرمند شرکت کنند ولی الان در هفت‌نگاه ۴۰۰هنرمند حضور دارند که بعضی از آنها شاید برای اولین‌بار پایشان به یک نمایشگاه باز شده.
- همان‌طور که وقتی می‌خواهند برای یک اثر قیمت بگذارند به قیمت آثار در حراج‌ها مراجعه می‌کنند بسیار پیش آمده که برای قیمت‌گذاری به قیمت هفت‌نگاه مراجعه می‌کنند.
پرویز براتی ، مرجان صاێبی
عدد هفت برای هفت‌نگاهی‌ها خوش‌یمن است. یکی از نشانه‌هایش می‌تواند تداوم حیات این گروه باشد که فعالیت خود را سال۱۳۸۵با برگزاری نمایشگاهی با نام «فروش بزرگ سال» آغاز کرد. آن زمان که هفت‌نگاه نمایشگاه خود را برپا کرد، تنها یک «آرت‌اکسپو» آن‌هم در سال۸۳ برگزار شده بود. تجربه برپایی اکسپوهای دولتی در ایران، ناکام و توام با شکست بود؛ با این حال، هفت‌نگاه توانسته ضمن استمرار حیات خود، تا حد زیادی خلأ برپایی اکسپوها را در ایران پر کند. این روزها هفتمین هفت‌نگاه با شرکت نگارخانه‌های آریا، الهه، گلستان، والی، هفت‌ثمر و ماه‌مهر در فرهنگسرای نیاوران در حال برپایی است. در این دوره البته گالری دی به مدیریت فریال سلحشور شرکت ندارد؛ هرچند لیلی گلستان می‌گوید نام «هفت‌نگاه» تغییر نخواهد کرد و گالری تازه‌ای جایگزین «دی» نخواهد شد. او امیدوار است این گالری در دوره‌های آینده باز هم به جمع هفت‌نگاه بپیوندد. در این دوره البته هفت‌گالری آران، اعتماد، حنا، زیرزمین دستان، سین، سیحون و طراحان آزاد میهمان هفتمین «هفت‌نگاه» هستند. شاید شما هم تا حالا پی به راز عدد هفت برای اعضای این گروه برده باشید! همزمان با افتتاح این نمایشگاه سالانه از اعضای گروه دعوت کردیم به روزنامه بیایند و از هفت‌سالگی گروهشان بگویند. در این میزگرد لیلی گلستان، مژگان والی‌پور، الهه جواهری و لیلا ثمری شرکت داشتند.
امروز، اکسپوها، مهمترین مراکز ارایه و معرفی آثار هنری‌اند و به نوعی،جریان ساز هستند. از بازل سوئیس و فیاک پاریس گرفته تا فریز لندن. همین حوالی خودمان هم، اکسپوهای دوبی، استانبول و ابوظبی؛ فقط محل فروش اثر هنری نیستند. جایی برای نمایش و معرفی گرایش‌های معاصرند؛ نقشی که حتی بی‌ینال‌ها هم دیگر آن را ایفا نمی‌کنند. هفت‌نگاه با عنوان فروش بزرگ سال، ماهیتا می‌تواند ویژگی‌های اکسپو را داشته باشد. یک اکسپوی اولیه و کوچک و جمع‌وجور است هرچند درعین‌حال با تمام اکسپوهای رایج دنیا تفاوت دارد؛ چون غرفه‌بندی ندارد و گالری‌های بین‌المللی در آن شرکت نکرده‌اند. سوال اینجاست: آیا هفت‌نگاه می‌تواند خلأ اکسپوهای تاثیرگذار هنری را در ایران، پر کند و نقش یک اکسپو را با معیارهای بین‌المللی ایفا کند؟ آیا در مقیاسی خیلی کوچک یک اکسپو را مطرح می‌کند یا نه؟
مژگان والی‌پور: اکسپو، اتفاقی مهم در جامعه هنری است؛ تحولات، از آن شروع می‌شود، اما به دلایلی ما نمی‌توانیم چنین رویکردی را در هفت‌نگاه شاهد باشیم. مهمترین فلسفه وجودی یک اکسپو، بخش بین‌الملل آن است، اما در ایران فعلا فضای بین‌المللی نداریم؛ فضایی نداریم که مطابق با آن، یک کلکتور بتواند شرایطی خوب برای اقامت داشته باشد. مشکلات زیادی از قبیل ویزا، شرایط تفریحی و مسایل دیگر داریم. اگر از نظر ایجاد فضای بین‌المللی مشکلی نداشته باشیم تمام شرایط برگزاری یک‌اکسپو فراهم است. دو اکسپویی هم که در زمان آقای‌خاتمی برگزار شد، قرار بود بین‌المللی شود اما به داخل ختم شد و ادامه پیدا نکرد. یک‌اکسپو هم چندوقت‌پیش در باغ موزه قصر برپا شد که اطلاع‌رسانی درستی نداشت و نه من، نه هنرمندانی که با من کار می‌کنند، اطلاعی از برپایی آن نداشتند.
بله، حتی چندین اثر خارجی هم در آن ارایه شد که البته کارهای چندان شاخصی نبود. مشکل، عدم‌استمرار این قبیل نمایشگاه‌هاست، مساله‌ای که در مورد هفت‌نگاه دیده نمی‌شود… .
والی‌پور: مساله اصلی، کلکتورها و بازدیدکنندگان خارجی است. الان خیلی راحت می‌توان از چند گالری خارجی برای شرکت در اکسپو دعوت کرد ولی صرف ارایه آثار خارجی، به اکسپو جهت نمی‌دهد.
خب، حال می‌خواهیم به یک‌تعریف مشخص از «هفت‌نگاه» برسیم. هفت‌نگاه دقیقا چیست؟
لیلی گلستان: هفت‌نگاه در شروع و قبل از هر چیز به‌نظرم توان همکاری بین گالری‌هاست. این خیلی مهم است که هفت‌گالری با هفت‌نگاه، فرهنگ و اخلاق متفاوت کاری را شروع کردند که خیلی هم موفق بودند؛ چه در استمرار چه در فروش. مضاف بر این، طی این سال‌ها کیفیت را هم حفظ کردیم که از همه‌چیز مهم‌تر بوده و هرسال هم از سال پیش سخت‌گیر‌تر می‌شویم. حالا این که «هفت‌نگاه» چیست؟ من آن را یک اکسپو نمی‌بینم؛ چون اکسپو قبل از هر چیز، باید شرکت‌کنندگان خارجی داشته باشد، این یک نمایشگاه و فروش بزرگ سال است. می‌توانیم بگوییم کار تجربه‌نشده‌ای است؛ نه بی‌ینال است، نه اکسپو و نه حراج. ضمن اینکه ما امسال هفت‌گالری میهمان داریم و این مهمترین اتفاق این دوره «هفت‌نگاه» است. آنها در کنار ما آثاری از بهترین هنرمندانشان را ارایه می‌دهند، به همین دلیل فکر می‌کنم امسال رونق ما از سال‌های پیش باشد.
در «هفت‌نگاه» قیمت آثار نسبت به بازار پایین است، به همین دلیل قشر گسترده‌تری توان خرید آثار هنری را پیدا می‌کند. با توجه به اینکه گفتید دخالتی در تعیین قیمت و آثار گالری‌های میهمان ندارید چطور این دوره، قیمت آثار را در یک سطح حفظ کردید؟
الهه جواهری: ما جلسه‌های زیادی با هفت‌گالری میهمان گذاشتیم. از همه خواهش کردیم قیمت‌های مناسبی برای آثار تعیین کنند. خوشبختانه همه پذیرفتند که قیمت پایین‌تری نسبت به نمایشگاه‌های خصوصی برای کارها بگذارند.
این سیاست پایین‌بودن قیمت آثار، تاثیری در کیفیت آنها ندارد؟
جواهری: تا به حال که نداشته… .
گلستان: اینجا یک فضای رقابتی هم به وجود می‌آید… .
با توجه به حضور هفت‌گالری میهمان بهتر نبود نمایشگاه امسال، غرفه‌بندی می‌شد؟
گلستان: ابتدا پیشنهاد دادند که غرفه داشته باشند یا بین گالری‌ها دیوار تعبیه شود. گفتیم، نه؛ همان‌طور که ما از اول جدا از هم نبودیم، آنها هم جدا از ما نباشند.
به «هفت‌نگاه» نقد شده که چیدمان کارها مناسب نیست، یک‌جور آشفتگی و بی‌برنامگی در چیدن آثار روی دیوار به چشم می‌خورد… .
جواهری: بله، ما خودمان هم از این نقد‌ها اطلاع داریم اما فضای وسیعی برای طراحی و چیدمان ۴۰۰اثر نداریم.
والی‌پور: این یک فروش بزرگ است؛ نمایشگاه نیست.
گلستان: امسال ۴۳۰اثر ارایه کرده‌ایم. فرهنگستان نیاوران بزرگ‌ترین مکانی بود که می‌توانستیم در اختیار داشته باشیم. ضمن اینکه از روز اول چیدمان آثار را طوری طراحی کرده‌ایم که وقتی کاری به فروش می‌رود کار دیگری را جایگزینش کنیم. زیبایی‌شناسی را نمی‌توانیم در چیدمان حفظ کنیم.
بحث زیبایی‌شناسی نیست. منظورمان این است که نمایشگاه باید ساختاری مشخص داشته باشد… .
گلستان: ساختار کلی، مشخص است. مثلا آثار نقاشیخط یک سمت هستند، نقاشی‌های فیگوراتیو یک‌طرف. هیچ وقت فیگوراتیو‌ها را کنار آثار آبستره نمی‌گذاریم؛ هرچند این چیدمان هم فقط برای شب اول است.
یعنی یک‌سری آثار از ابتدا روی دیوار نیستند؟
جواهری: از هر هنرمند یک اثر روی دیوار است اگر به‌فروش برود، کار دیگری از همان هنرمند جایگزین می‌شود.
استادان معمولا کدام آثار شاخص‌شان را به نمایشگاه می‌دهند؟
جواهری: مجموعه‌دارهای مهمی از هفت‌نگاه خرید می‌کنند. اگر اثر خوبی از یک هنرمند در نمایشگاه نباشد، برای اعتبار خودش خوب نیست.
به‌هرحال قیمت آثار پیشکسوتان تثبیت شده است… .
جواهری: بله. ولی معمولا انعطاف نشان می‌دهند و کوتاه می‌آیند.
گلستان: خیلی از هنرمندان علاقه دارند در این نمایشگاه حضور داشته باشند.
چرا؟
گلستان: چون هفت‌نگاه نمایشگاه مهمی شده. بازدیدکنندگان زیادی دارد و مورد اقبال عمومی قرار گرفته. دایم مخاطبان از ما می‌پرسند هفت‌نگاه چه‌زمانی برپا می‌شود؟ هنرمندان هم می‌دانند اینجا دیده می‌شوند. کارشان به فروش می‌رود. هنرمندان پیشکسوت ما تقریبا الان منزوی هستند و به‌ندرت نمایشگاه انفرادی بزرگی برپا می‌کنند. هفت‌نگاه جایی برای دیده‌شدنشان است و حتما هم کارهایشان به‌فروش می‌رود و همیشه آثار دیگری جایگزین می‌کنند. اساسا یکی از اهداف هفت‌نگاه کشف استعدادهای جوان است.
می‌توانید نام چندنفر از هنرمندان جوانی را که توسط هفت‌نگاه به جامعه هنری معرفی شدند، نام ببرید؟
جواهری: خیلی‌ها بودند، اسم همه الان در خاطرم نیست.
والی‌پور: آقای‌محمدپور یکی از آنهاست. الان یکی از آرتیست‌های خوبی است که با من کار می‌کند و تمام نمایشگاه‌هایشان پیش‌فروش می‌شود. یک‌سری هنرمندان هم هستند که گله‌مندند در صورتی که کیفیت کارشان نسبت به قبل بالاتر نرفته.
جواهری: بعضی هنرمندان هم با اینکه کارهای درخشانی دارند، اما در انزوای خودشان هستند و پیداکردن آنها واقعا سخت است.
والی‌پور: هنرمند اگر بخواهد شناخته شود و قیمتش مارکت پیدا کند، باید با گالری کار کند. انحصاری کارکردن هیچ پیشرفت اجتماعی‌ای ندارد. کسی که در انزوا کار می‌کند کارش بازتاب اجتماعی نخواهد داشت.
درصد گالری‌داری
درصدی که هر گالری برای برپایی نمایشگاه از هنرمند می‌گیرد بسته به اثر و نام هنرمند متفاوت است. آیا برای نمایشگاه «هفت‌نگاه» به درصد یکسان رسیدید یا به منوال نمایشگاه‌های خصوصی این درصد تعیین می‌شود؟
والی‌پور: سهم ما هفت‌گالری از اول مهر امسال ۴۰درصد است، اتفاقا در این مورد در هفت‌نگاه به یک توافق یکسان رسیدیم و سهم گالری را ۳۵درصد تعیین کردیم.
گلستان: مدت زیادی ۳۰درصد می‌گرفتیم در حالی که گالری‌های دیگر ۴۰درصد می‌گرفتند. به ما گفتند گالری‌ها درصد یکسانی از هنرمند بگیرند. ما هم قبول کردیم.
والی‌پور: خیلی از گالری‌ها پیش‌پرداخت می‌گیرند ولی ما هرگز این کار را نکردیم و نمی‌کنیم. طبق ضوابط پیش می‌رویم.
۴۰درصد زیاد نیست؟
گلستان: برای سرویسی که می‌دهیم، زیاد نیست. در تمام دنیا ۵۰درصد سهم گالری است، حتی در بعضی گالری‌ها به ۶۰و۷۰درصد هم می‌رسد.
در حال‌حاضر در مارکت منطقه مسترپیس‌ها (آثار هنرمندان پیشکسوت و استادان هنری) تهران از همه‌جا گران‌تر است؛ حتی از دوبی و لندن. این مساله در قیمت‌گذاری شما برای هفت‌نگاه موثر بوده؟
والی‌پور: ما نمی‌توانیم قیمت مسترپیس را بشکنیم.
جواهری: ولی با این حال فکر می‌کنم قیمت هفت‌نگاه پایین‌تر است.
گران‌ترین اثر در هفت‌نگاه چه قیمتی دارد؟
گلستان: اثری از استاد احصایی به مبلغ ۲۸۹میلیون‌تومان است. البته می‌دانید که قیمت اثر خیلی به ابعاد آن بستگی دارد. شاید اگر هنرمندان دیگری در همین ابعاد کار می‌دادند، قیمتشان در همین حدود بود. اینطور نیست که بگوییم بهترین اثر متعلق به آقای‌احصایی است.
والی‌پور: اثری از سهراب سپهری هم جزو گرانقیمت‌های نمایشگاه امسال است. قیمت این تابلو را در ابتدا پایین در نظر گرفته بودیم، ولی بعد تصمیم گرفتیم ۱۵۰میلیون‌تومان تعیین کنیم. قبلا اثری در همین ابعاد و این سبک کار ۶۰هزاردلار خریدوفروش شده.
شما برای قیمت‌گذاری گوشه‌چشمی به قیمت‌گذاری آثار ایرانی در حراج‌های بین‌المللی ندارید؟
گلستان: نمایشگاهی چون هفت‌نگاه با حراج‌ها باید فرق داشته باشد کمااینکه برعکسش هم هست یعنی شما نمی‌توانید کاری از سهراب سپهری را که در بیرون از ایران ۲۵۰هزاردلار به‌فروش می‌رود، در تهران به همین قیمت بفروشید. اینجا نباید به دلار قیمت‌ها را تعیین کنید.
والی‌پور: دقت کنید که قیمت اثر، برآورد اولیه آن است. قیمت فروخته‌شده در حراج، قیمت واقعی اثر نیست.
پایه قیمت اثر سهراب در تهران ۶۰۰میلیون‌تومان است… .
والی‌پور: اگر یک نقاشی از مجموعه درخت‌های سهراب داشتیم، همین قیمت می‌فروختیم.
الان مسترپیس‌ها چه وضعیتی در هفت‌نگاه دارند؟
گلستان: سهراب سپهری، پروانه اعتمادی، احصایی و… آثارشان در این دوره حضور دارد.
این کارها را از چه طریقی گرفتید؟
گلستان: بیشتر مسترپیس‌ها را مجموعه‌داران دادند.
از بین هنرمندان شاخص چه کسانی خودشان به هفت‌نگاه کار دادند؟
والی‌پور: آقایان افجه‌ای، شیرازی، محجوبی و جوان‌ترهایی چون خانم بیتا وکیلی.
خریداران خارجی هم داشته‌اید؟
گلستان: خارجیان مقیم ایران از ما خرید می‌کنند مثل شرکت‌های خصوصی یا سفرا. اما از خارج از کشور خریدار نداشتیم. چگونه قرار است مطلع شوند؟ مگر از سایت ببینند… .
چرا هفت‌نگاه کاتالوگ ندارد؟
گلستان: گران است، پول نداریم.
هزینه چاپ کاتالوگ چقدر است؟
لیلی ثمری: ۳۰میلیون‌تومان. بعد هم اسپانسر پیدا نمی‌کنیم. امسال خیلی دنبال اسپانسر بودیم ولی به نتیجه نرسیدیم.
هفت‌نگاه و تثبیت قیمت آثار هنری
ما در ایران مکانی برای تثبیت قیمت آثار هنری نداریم. گالری‌ها و به‌طورخاص همین نمایشگاه گروه هفت‌نگاه می‌تواند جای مناسبی برای تثبیت قیمت‌ها باشد. چون در یک حراج شاید نهایتا صدهنرمند شرکت کنند ولی الان در هفت‌نگاه ۴۰۰هنرمند حضور دارند که بعضی از آنها شاید برای اولین‌بار پایشان به یک نمایشگاه باز شده. در این چندسال برپایی این نمایشگاه چقدر در تثبیت قیمت‌ها نقش داشته؟
گلستان: تاثیر زیادی داشته. همان‌طور که وقتی می‌خواهند برای یک اثر قیمت بگذارند به قیمت آثار در حراج‌ها مراجعه می‌کنند بسیار پیش آمده که برای قیمت‌گذاری به قیمت هفت‌نگاه مراجعه می‌کنند. البته این بیشتر در مورد جوان‌تر‌ها مصداق دارد. هفت‌نگاه به‌مرور به معیاری برای قیمت و کیفیت تبدیل می‌شود.
جواهری: بعدهم در اینجا پنج‌نفر روی اثر نظر می‌دهند یعنی به نوعی، داوری هم هست که البته کار سختی است.
والی‌پور: شما باید مبحث حراج‌ها را از مقوله نمایشگاه‌های داخلی جدا کنید. هفت‌نگاه هم در تعیین قیمت‌ها و مسایل دیگر تاثیرگذار است. اینها دست‌به‌دست هم می‌دهند تا اقتصاد هنر به جریان بیفتد و تثبیت شود. کلکتور می‌داند کارش را می‌تواند اینجا بفروشد و کار دیگری بخرد. هفت‌نگاه جایی شده برای تبادل آثار کلکتورها؛ یعنی به این نتیجه رسیده‌اند که اثر هنری مثل سرمایه‌ای است که می‌تواند در جریان باشد.
صاحبان سرمایه و تازه‌واردهای مارکت هنر و حتی خریداران بالقوه چقدر در هفت‌نگاه حضور دارند؟
گلستان: ما یک سری مخاطب داریم که صرفا کار می‌خرند که بعد از مدتی آن را بفروشند. خیلی‌ها هم برای دیوارهای خانه جدیدشان می‌خرند و وقتی دیوارها پر می‌شود دیگر اثری نمی‌خرند. همه نوع مشتری وجود دارد. سعی می‌کنیم به هرکدام نسبت به هدفی که از خرید دارند خدمات و مشاوره متفاوتی بدهیم.
هفت‌نگاه در دولت جدید
دولت چه تاثیری بر عملکرد هفت‌نگاه داشته. اشاره کردید آقای‌ملانوروزی از شما کار خریدند… .
والی‌پور: خرید ایشان، شخصی بود. ولی کمی شرایط سخت‌تر شده.
گلستان: می‌دانیم ارشاد بودجه آنچنانی ندارد و فعلا درگیر کسانی است که سر راهش سنگ‌اندازی می‌کنند. ولی در حال حاضر چون آقای‌ضرغامی از تلویزیون رفته‌اند، امیدوارم سیاست جدید سیما حمایت از هنرهای تجسمی و گالری‌ها باشد چون تلویزیون فراگیر‌ترین رسانه‌های ماست و می‌تواند نقش بسزایی در ترویج و اشاعه هنرهای تجسمی و رونق‌بخشیدن به اقتصاد هنر داشته باشد.
ارگان‌های دولتی از کار شما خریدند؟
جواهری: شهرداری در یکی از دوره‌های قبل خرید کرد.
گلستان: سال اول نمایشگاه هم آقای‌رسول‌اف از بانک اقتصاد نوین خرید کردند.
اولین مجموعه را ایشان از ما خریدند، نزدیک به ۸۰اثر بود و مبلغی که پرداختند الان معادل قیمت فقط یکی از تابلوهاست.
والی‌پور: بانک‌ها خیلی مهم هستند؛ یعنی سرمایه‌ای که بانک دارد و پرستیژی که هنر برای بانک به‌وجود می‌آورد واقعا مهم است.
گلستان: سال گذشته بانک سامان از ما خرید کرد و از ما مشورت خواستند و ما هم کمک کردیم تا خرید خوبی انجام دهند.
والی‌پور: بانک پاسارگاد هم سیاست و فعالیت خوبی داشته و از جامعه هنری هم خیلی حمایت می‌کند.
به‌نظر می‌رسد بانک‌های دیگر به ارزش سرمایه‌گذاری در زمینه اقتصاد هنر پی نبرده‌اند… .
گلستان: حداقل سود این کار بسیار بیشتر از بهره‌ای است که خودشان می‌دهند.
جواهری: الان غیر از بانک‌ها فضاهای دیگری هم هست که آثار هنری به زیبایی و اعتبارشان می‌افزاید؛ مثل بیمارستان‌ها، هتل‌ها و… .
منبع:شرق
مگه هنرمندان از مالیات معاف نیستند؟ عجیبه که هنرمندان باید نگران همه چی در این کشور باشند و هیچ حمایتی هم از آنها نشه!!
امیدوارم جای مباحثی اینچنینی در تندیس ادامه داشته باشد.
موفق باشید