عصر رنسانس تحولی در آموزش هنر

خلاصه کتاب در جستجوی زبان نو | قسمت چهارم

تحلیلی از سیر تحول هنر نقاشی در عصر جدید

تألیف روئین پاکباز | انتشارات نگاه
سایت تندیس تلخیص دینا صنیعی

عصر رنسانس همچنین شاهد تحولی در آموزش هنر است؛ هنرمند دیگر همچون صنعتگر نیست بلکه کسی است که در انتخاب موضوع‌های هنری با متفکران زمان مشورت می‌کند، البته این دگرگونی تا زمان میکلانژ هنوز محسوس نیست. نخستین موسسات که شالوده آکادمی‌ها را پی‌ریزی کردند انجمن‌های اخوت بودند که به دفاع از منافع هنرمندان می پرداختند و جای صنف‌ها را گرفته بودند. هنر رنسانس با کلاسیک گرایی در سده ۱۵ و ادامه طبیعت گرایی در ۱۶ مشخص می شود. مرحله اوج ۲۰ سال طول کشید، چنانچه پس از مرگ رافائل ۱۵۲۰ دیگر نمی‌توان از کلاسیسم به منزله یک گرایش مسلط در سبک هنری سخن گفت. آنچه پس از این تا آغاز سده ۱۷ در اروپا جریان دارد گرایش‌های مختلف و گاهی متضاد است عموما این دوره را شیوه گری یا منریسم می نامند، که تصنع و تقلید معنی می‌دهد. واژه مانیرا را نخستین بار وازاری به کار برد و مرادش تاکید بر فعالیت ذهنی هنرمند در برابر دریافت بی‌واسطه بصری بود، البته نویسندگان سده ۱۷ هنر این دوره را تقلید برده وار از استادان رنسانس پیشرفته دانستند. امروزه به راحتی می‌توان تشخیص آثار نقاشانی چون پنتورمو، الگریگو و بروکل را صرف نظر از شباهت کارشان به استادان رنسانس و صرف نظر از میزان وفاداریشان به اصول کلاسیک آثاری دانست که جایگاه ویژه‌ای در اروپا دارند. این هنرمندان در راه‌های مختلف از کلاسیسم اوج رنسانس منحرف شدند، زیرا ضابطه‌های تعادل کلاسیک دیگر با روحیه زمانشان سازگاری نداشت.
شیوه‌گران جوان برخوردی دو گانه با هنر اوج رنسانس داشتند. از یک سو فلسفه هماهنگ این هنر به کلی برایشان بلامانع بود و از سوی دیگر نمی‌توانستند به سادگی دستاوردهای کلاسیسیم رنسانس را نقل کنند. بنابراین به تقلید و تحریف توام الگوهای کلاسیک پرداختند. در این امر کوششی آگاهانه برای انتخاب راه آینده مستتر بود. نقاشان شیوه گر به جای آنکه پژوهش در طبیعت را ادامه دهند به سر مشق های رنسانس پیشرفته و مجسمه ها و نقش برجسته های رومی رجوع کردند. بدین سان آثار هنری را در مقام معلم به جای طبیعت نشان داد. شیوه گران با حقانیت بخشیدن به تمامی معیارهای زیبایی به شرط آنکه بتوان به طرح دست یافت. تمامی پژوهش‌های پیشین را به هم آمیختند، از این پس سعی هنرمند بر این قرار گرفت که به قدرتی همسان با طبیعت برسد و چیزی را مصنوعا در اثر خود بیافریند که زیبایی آن برابر با زیبایی طبیعت باشد. اگر هنر رنسانس برای دست‌یابی به تعادل می کوشد، شیوه گری نا استواری و عدم تعادل را می آزماید.
توازن آرام کلاسیسیسم جایش را به بی قراری و آشفتگی منریسم می‌دهد. شوق شیوه‌گران آنها را به سبکی رهنمون کرد که تن را در تلاش برای تبیین جان به تصویر می کشیدند. نقاشی اروپا تا حوالی ۱۸۰۰ همچنان تحت سیطره استادان رنسانس پیشرفته به ویژه رافائل باقی ماند، خطی که از تسین به تینتور رسید در ال گرکو ادامه یافت و هنر رویایی ال گرکو را می‌توان پیش در آمد باروک سده هفدهم به شمار آورد.

ریشه باروک احتمالا از کلمه باروکو (مروارید کج و معوج) آمده که به ویژه در مورد معماری پس از رنسانس از نظر منتقدان سده نوزده جلوه می‌کرد، ولی بعدا به عنوان یک دوره در تاریخ هنر مصطلح شد که از رنسانس متفاوت بود . باروک پویا به نظر می‌آید و رنسانس ایستاست ؛ گرچه تجدید و شکوفایی کلاسیسیسم در مرحله اوج رنسانس در باروک واضح است اما تنوع گرایش ها در باروک بسیار است؛ مثلا هنر روبنس (۱۵۹۴-۱۶۶۵) از حیث قالب و محتوی بسیار مختلف است. در نخستین تقسیم بندی باروک می‌توان دو گرایش عمده را در حوزه درباری و کاتولیگ از یکسو و بورژوازی و پروتستان از سوی دیگر متمایز کرد، اما این کافی به نظر نمی رسد. در هنر باروک تفاوت‌ها بارز هستند؛ سه گرایش فرعی دارند، حساسگرا، سترگنما (منومنتال) و تزئینی، آثاری متکلف و شبه کلاسیک و آثاری طبیعت‌گرا و واقع‌گرا، در واقع تمایل به اصول کلاسیک از همان ابتدا در تمامی انواع نقاشی باروک حضور دارد. این گرایش در فرانسه در عصر لویی چهاردهم کاملا غالب است و آثار پوسن اوج شکوفایی آن است . رامبراند نخستین نقاشی است که نگاه ژرف خود را بر انسان خاص می‌دوزد تا درون او را نشان دهد. رامبراند تمامی گونه های نقاشی هلندی را با نگرشی تازه می‌آزماید. ولاسکز(۱۵۹۹-۱۶۶۰) دستاوردهای نقاشان ونیز و رم را با شرایط زمان مکان خود منطبق می کند او بیش از هر چیز خود را در قبال تجربیات واقعیات بصری متعهد می بیند. بطور کلی بخش مهم باروک را دنیوی کردن مضمون‌های مذهبی و توجه به نمودهای جهان واقعی و نمایش انسان عادی تشکیل می‌دهد، این حرکت با آثار کاراواجو آغاز می‌شود و دست آوردهای نوینی در این زمینه ارائه می‌دهد و ورمیر که گونه جدید نقاشی این ژانر را تحول می‌بخشد.

قسمت‌های قبل از خلاصه کتاب در جستجوی زبان نو را اینجا ببینید:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .

۰ comments

رنسانس، ارتقا جایگاه صنعتگر به هنرمند

Posted: 30 مهر ۹۶

رنسانس، ارتقا جایگاه صنعتگر به هنرمند خلاصه کتاب در جستجوی زبان نو | تألیف روئین پاکباز، انتشارات نگاه قسمت سوم | تحلیلی از سیر تحول هنر نقاشی در عصر جدید سایت تندیس تلخیص دینا صنیعی در رنسانس مفهوم زیبایی برطبق اصول عقلی و منطقی یونان باستان تبیین می‌شود، آلبرتی زیبایی را به عنوان هماهنگی تمام اجزا تعریف می‌کند، به طوری که مهمترین اصل مورد قبول کلاسیسیسم ساختار اثر هنری، به گونه‌ای است که امکان ندارد بر آن چیزی بیفزاییم یا از […]

۰ comments

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

۰ comments

تأثیر رنسانس در نقاشی | خلاصه کتاب در جستجوی زبان نو

Posted: 3 مهر ۹۶

تأثیر رنسانس در نقاشی | خلاصه کتاب در جستجوی زبان نو قسمت دوم: بستر شکل گیری هنر در دوران رنسانس تألیف روئین پاکباز | انتشارات نگاه سایت تندیس تلخیص دینا صنیعی نقاش اروپایی حدود پنج قرن طبیعت را الگو قرار داده بود و هدفش آن بود که تماشاگر را با دنیایی مشابه با جهان مرئی روبرو کند، و برای تحقق یافتن این هدف از شگردهای فنی مدد می‌گرفت که به عنوان میثاق‌های ارزنده (سنت بزرگ) شناخته می‌شدند. روند تاریخی سنت […]

۰ comments