پرونده موزه‌ها در سال۹۶ | بخش سوم
رویدادهای مهم موزهای
سایت تندیس به قلم مریم روشن‌فکر
در سالی که گذشت برای موزه‌های ایران رویدادهای مهمی اتفاق افتاد که بخشی از آن را در این پرونده مرور خواهیم کرد.
سالی که گذشت با یک رویداد موزهای مهم آغاز شد و آن نمایش منتخبی از آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران بود، این پروژه با عنوان جنجال برانگیز« مسافران برلین-رم» این نمایشگاه در هفدهم اسفند ۱۳۹۵ بر روی علاقه‌مندان گشوده شد، با این هدف که پیرو پروژه‌ای برای تبادلات فرهنگی میان ایران و اروپا بخشی از آثار گنجینه موزه هنرهای معاصر که شامل برخی از آثار مطرح از هنرمندان بزرگ قرن بیستم بود، ابتدا در ایران و سپس در برلین و رم به نمایش در بیاید. اما اعتراضات شدید و نگرانی فزاینده جامعه هنرهای تجسمی نسبت به موقعیت و سرنوشت گنجینه با ارزش موزه های های معاصر وزارت ارشاد را بر آن داشت تا با نمایش عمومی این آثار سعی در پایان دادن به حاشیه‌ها داشته باشد و البته سفر مسافران نیز تا به امروز لغو شده‌است و همگی به مخزن موزه هنرهای معاصر بازگشتند و این موضوع به نفع هنردوستان و جامعه مخاطبین اثر هنری به پایان رسید تا این فرصت را بیابند که برخی از مطرح‌ترین آثار هنری سده بیستم جهان را از نزدیک ببینند.
پس از پشت سر گذاشتن یک تابستان گرم و طولانی، در شهریور ماه رویداد مهم دیگری در حوزه موزه و هنر اتفاق افتاد و آن پایان احیا و مرمت موزه استاد علی‌اکبر صنعتی و بازگشایی مجدد آن بود.
این موزه که به موزه هلال احمر نیز معروف است در سال ۱۳۲۵ افتتاح شده و به دست سازمان هلال احمر اداره می‌شود. این بنا که در ضلع شمال غربی میدان تاریخی امام خمینی واقع شده و بنای آن به دوره قاجار باز می‌گردد، توسط عبدالحسین صنعتی‌زاده و با مجموعه‌ای از آثار علی‌اکبر صنعتی کرمانی مجسمه‌ساز و نقاش به عنوان موزه-نمایشگاه آغاز به کار کرد.عبدالحسین صنعتی‌زاده پسر حاج علی‌اکبر صنعتی‌زاده، کسی است که در کرمان پرورشگاهی با نام پرورشگاه صنعتی را بنیان گذاشت، از جمله فرزندان این پرورشگاه استاد علی‌اکبر صنعتی کرمانی بود که بعدها به یکی از بزرگترین هنرمندان مجسمه‌ساز و نقاش ایران بدل گردید وهمواره در آثارش روایت‌گر زندگی مردمان فرودست بود.
این موزه به تدریج از سال ۱۳۷۶ به بعد و در راستای پروژه‌های عمرانی مترو تهران بارها تعطیل شد و ساختمان آن نیز آسیب دید، تا اینکه از سال ۱۳۹۴ پروژه بازسازی و مرمت این بنا توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران آغاز گردید و نهایتا در روز سه شنبه ۱۴ شهریور ۱۳۹۶ پس از ۱۲ سال تعطیلی بازگشایی شد.
با ورود به فصل پاییز و رونق گرفتن فضای هنرهای تجسمی، رویداد ارزشمند گرامی‌داشت هشتاد سالگی موزه و کتابخانه ملک شکل گرفت، این رویداد که به صورت مشترک با جشن ۸۰ سالگی موزه ایران باستان طراحی شده بود حرکتی بود در جهت گرامی‌داشت قدیمی‌ترین موزه‌های ایران. موزه ملک و موزه ایران باستان هر دو در همسایگی یکدیگر قرار دارند و یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های فرهنگی ایران محسوب می‌شوند. طی این آیین هشتادسالگی برنامه‌هایی جهت همکاری این دو مرکز معرفی گردید.
موزه و کتابخانه ملک اولین مجموعه خصوصی وقفی ایران به شمار می‌آید، این موزه توسط حاج حسین ملک بازرگان ایرانی و از خادمان حضرت اما رضا(ع) بنیانگذاری شده و به آستان قدس رضوی وقف شده‌است. این موزه اینک و پس از طرح گسترش، در فضای بزرگی در مجموعه باغ ملی تهران قرار دارد. در این رویداد نمایشگاهی از گزیده اسناد متعلق به حاج حسین ملک از جزئیات زندگی او در دو نمایشگاه موقت به تماشا گذاشته شد، و تالار دائمی «هنر و زندگی» در این مجموعه گشایش یافت. در این برنامه همچنین از نسخه نفیسی از قرآن خطی متعلق به دوره صفوی به خط علاءالدین محمد حافظ تبریزی رونمایی شد. این اثر در ۹۶۴ هجری قمری و در تبریز کتابت شده است.
در این رویداد مژده انتشار کتابی از خاطرات هشتاد تن از معاشرین و نزدیکان آقای ملک داده شد که روایتگری بخشی از تاریخ شفاهی ایران است.
اولین برنامه مشترک بین موزه ملک و موزه ملی نیز با نمایشگاهی شامل هشتاد اثر که چهل اثر آن متعلق به مجموعه موزه ملک و چهل اثر از گنجینه موزه ملی بودند در حاشیه این بزرگداشت به انجام رسید.
موزه ملی ایران یا موزه ایران باستان نیز اولین موزه رسمی ایران محسوب می شود که در۱۳۱۸ گشایش یافت و در برگیرنده بخش عظمیم از تاریخ سرزمین کهنسال ایران است.
با نزدیک شدن به پایان پاییز و درست زمانی که فضای هنر در سرتاسر جهان در تپش و جنب و جوش است، خبر پا گذاشتن رسمی مشهورترین موزه جهان به خاور میانه به گوش رسید. این مرکز با هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد دلار و در یک جزیره مصنوعی درخلیج فارس ساخته شده و قرار است به قطب هنری منطقه تبدیل شود. این پروژه متهورانه که در امارت ابوظبی شکل گرفته، بخشی از پروژه بزرگتری برای ایجاد شعبه برخی از مهم‌ترین مراکز هنری جهان است که موزه گوگنهایم و دانشگاه هنر نیویورک نیز در این فهرست قرار دارند. افتتاح لوور اما خالی از حواشی نبود، از جعلی بودن گرفته تا دزدی بودن آثار در مورد این موزه تازه تاسیس گفته شد اما نهایتا در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۷ معادل ۲۰ آذرماه شمسی موزه لوور ابوظبی رسما گشایش یافت.
این خبر همچنان داغ بود که در نیمه اسفند ماه خبر گشایش نمایش منتخبی از گنجینه این موزه در تهران در رسانه‌ها بازتاب یافت و این موزه در طرحی مشارکتی با موزه ملی ایران بخشی از گنجینه خود را در این موزه به تماشا گذاشت، این نمایش به همراه اختصاص سالنی از عکسهای هنرمند فقید عباس کیارستمی از موزه لوور به فضای هنرهای تجسمی در پایان سال رنگ تازه‌ای بخشید.
گذشته از همه این رویدادها شایان ذکر است ازمجموعه نمایشگاهی-موزهای شکل گرفته در موزه هنرهای معاصر تهران یادکنیم که به صورت پروژه‌هایی دنباله‌دار در حال نمایش و معرفی هنرمندان بزرگ معاصر از ایران و سایر کشورهاست، از جمله مجموعه آثار علی اکبر صادقی که تا چندی از سال ۹۷ نیز همچنان برجاست، نمایش آثار هنرمند انگلیسی-آلمانی تونی کرگ، شیرهای ایرانی پرویز تناولی و … اشاره کرد که فرصت‌های مغتنمی را برای دیدار با هنر معاصر در سال گذشته فراهم نمود.
قسمت‌های قبل از این پرونده را اینجا دنبال کنید:
تب موزهای،پرونده موزه‌ها در سال ۹۶ | بخش اول
موزه‌های نورسیده، پرونده موزه‌ها در سال ۹۶ | بخش دوم
