مجسمه‌های امیر خشنودی، این دل مجنون در گالری سهراب

نمایشگاه آثار امیر خوشنودی، با عنوان «این دل مجنون» در سهراب

احساس سخنان تکراری بر زبان می‌آورد

سایت تندیس به قلم حافظ روحانی

---

آثار امیر خوشنودی، در مضمون فاقد پیچیدگی است؛ لااقل در هنر معاصر که صراحت در بیان مضمون به کرات دیده شده و حتی مورد تأیید است، این ویژگی یک امتیاز محسوب می‌شود. بیننده با تماشای آثار او کم‌و‌بیش به سرعت مضمون و حتی معنی را درمی‌یابد، متوجه کارکرد فرم و نسبت آن با مضمون شده و ویژگی ماده‌ی کار و رابطه‌ی آن با معنی را می‌فهمد. از این منظر آثار خوشنودی که در نمایشگاه «این دل مجنون» که در سهراب پرپا شده، به سرعت می‌تواند بیننده‌ی حتی ناآگاه نسبت به هنرهای بصری را جذب کند و این یعنی این هنرمند لااقل در این نمایشگاه و با این آثار می‌توان امیدوار باشد که با تعداد بیش‌تری از مخاطبان ارتباط برقرار کند. پس بر این اساس می‌توان آثار او را عامه‌پسند یا عامه‌فهم توصیف کرد.
به مانند همه‌ی نمونه‌های مشابه، آثار امیر خوشنودی در این نمایشگاه واجد معضلاتی است که دامان نمونه‌های مشابه از آثار عامه‌پسند یا عامه‌فهم را می‌گیرد؛ عمده‌ترین معضل نظام نشانه‌ای یا نحوه‌ی عمل‌کرد عناصر معنایی است. به این معنی که هنرمند برای بیان مفاهیم‌اش کم‌و‌بیش به جزء عناصر بصری آشنا به چیز دیگری متوسل نشده است و از همان نظام نشانه‌ای استفاده کرده که به شکل وسیع توسط دیگران نیز به کار می‌رود. با این‌حال حتی این هم معضل چندان بزرگی نیست، چنان‌چه می‌توان به نمونه‌های موفقی از این نوع برخورد با نشانه‌ها یا عناصر بصری برخورد کرد. با این‌حال معضل امیر خوشنودی زمانی آغاز می‌شود که او نشانه‌ها و عناصر بصری را در بستر معنایی مرسوم و تکرار شده‌ای به کار می‌برد که برای همگان آشنا ست، بی‌آن‌که با تغییر دادن شکل یا کارکرد این نشانه‌ها و عناصر بصری، معنایی تازه بسازد.
از همین‌رو است که احتمالاً طیف وسیع‌تری از بینندگان می‌توانند آثار او را بفهمند و احیاناً از تماشای‌شان لذت ببرند. به واقع هنرمند هیچ تلاشی در جهت تغییر معنای نشانه‌ها نکرده که آن‌ها را با همان کارکرد آشنا و مرسوم به کار برده. به این ترتیب احتمالاً یک بیننده هنگام مواجه با آثار او بیش از آن‌که در پی کشف چیزی باشد، مفاهیم آشنا و مورد علاقه‌اش را درمی‌یابد. آثار خوشنودی تصورات آشنا و تکرار شده‌ی ما از مفاهیمی چون عشق و تقابل عقل و احساس را به همان شکلی که به طور مرسوم مورد اشاره قرار می‌گیرند را دوباره بیان می‌کنند بی‌آن‌که تلاشی در جهت نوسازی یا تغییر آن بکنند. برای توصیف این مضمون می‌توان به سطری از نوشته‌ی نمایشگاه اشاره کرد، جایی که خوشنودی آورده: «این بار فلز و قلب. یکی نماد سردی و دیگری نماد گرمی. نوعی تضاد و تعارض ساختاری ساده، در دنیایی که همه چیز رنگ ماشینی به خود گرفته و حس و روان انسان به تاریکی گراییده. این در نظرم بهترین تلفیق ممکن بوده است». به این ترتیب می‌توان دید که هنرمند به سراغ تضاد و تعارضی رفته که کم‌و‌بیش برای ما آشنا ست و اتفاقاً در نوشته‌ی از آن‌ها به عنوان «نماد» نام برده شده و بر این اساس و با تأکید بر واژه‌ی «نماد» راه را برای تعبیرهای بیش‌تر بسته است. از طرف دیگر به کارگیری عبارت «همه چیز رنگ ماشینی به خود گرفته» از ترکیب‌های محبوبی است که به کرات به کار می‌رود و بیش‌تر بر نوعی نگاه احساسات‌گرا تأکید می‌کند که در آثار امیر خوشنودی به وضوح دیده می‌شود. این احساسات‌گرایی باعث تحریک احساسات بیننده می‌شود ولی از طرف دیگر به واسطه‌ی تکراری بودن عناصر معنایی و نشانه‌ها (نمادها)، جلو هر شکل از تخیل و یا تعبیرهای آزادانه را می‌گیرد و از این نظر دامنه‌ی مفهومی اثر را بسیار محدود می‌کند. پس اگر با نظام معنایی و نشانه‌ای هنرمند موافق نباشیم، لذت‌ بردن از آثارش بسیار مشکل می‌شود. از طرف دیگر محدودیت مفهومی و معنایی اثر بیننده را در قالب همان معنایی نمادین محدود می‌‌کند و چنان‌چه اشاره شد، راه را بر تخیل او می‌بندد.
با این‌حال نمی‌توان از تلاش‌های هنرمند در جهت خلق ایماژ گذشت؛ به واقع هنرمند در چند نمونه در تلاش بوده تا با الهام از تصویرسازی، آثاری خلق کند که از جهت نوع ایماژها، جذاب و دیدنی هستند. به این ترتیب می‌توان امیدوار بود که امیر خوشنودی با تمرکز بیش‌تر بر همین قوه‌ی تصویرسازی‌اش بتواند آثاری خلق کند که بیش‌تر مبتنی بر توانایی‌های‌اش باشند تا بر اساس یک باور و تفکر تکرار شده. اتفاقی که نیاز به مرور و گذر زمان دارد و انگیزه‌ای می‌دهد برای تعقیب کردن آثار این مجسمه‌ساز.

نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم حافظ روحانی یرا اینجا بخوانید: