نقدی بر نمایشگاه محمدحسین عماد در گالری اثر
تهی فعال
آوام مگ: به قلم حافظ روحانی
در نخستین دهه از سده‌ی پرآشوب بیست بود که کلایو بل و راجر فرای در جستجوی تعریفی تازه از هنر بودند که بتواند آثار سزان و دیگرانی را توضیح دهد که راه و روش او را پی گرفته بودند؛ آن‌ها دریافته بودند که شاید تنها بتوان آثار جدید را ذیل یک واژه توضیح داد؛ فرم. با این‌حال هیچ فرمی به خودی‌خود تعریف هنر نیست، مگر آن‌که واجد معنی باشد. پس اصطلاح «فرم معنی‌دار» اختراع شد تا تعریف نوینی باشد از کار هنری که درست برعکس تمامی تعاریف قدیمی نه مضمون که فرم را سرآغاز کار هنری تعریف می‌کرد، فرمی که – شاید – بیان‌گر و مبین معنا شود.
محمدحسین عماد در طول یک دهه‌ی گذشته به یکی از مشهورترین مجسمه‌سازان ایران تبدیل شده که همواره بابت نگاهش به مجسمه‌سازی و مقوله‌ی حجم مورد ستایش بوده. تجربیات گاه جاه‌طلبانه‌ی این مجسمه‌ساز با حجم و رابطه‌ی آن با فضا و محیط اطراف و البته نیرو و انرژی درونی خود حجم توجه بینندگان را به آثار این هنرمند ۶۱ ساله جلب کرده؛ آثاری که انگار می‌خواهند این رابطه میان خود و اطراف را به شکلی تازه تعریف کنند، تعریفی که یا از طریق نور و سایه سیطره‌اش بر محیط دوروبر را نشان می‌دهد و یا به مدد حفره‌هایی در حجم که انگار می‌تواند محیط اطراف را ببلعد.
به جز یک مجموعه، «صادرات از ایران» (آن، ۱۳۹۰) که انگار بیان‌گر کوشش هنرمند بود تا از مسیر مضمون به شکل هنری برسد، سایر آثار عماد از شکل آغاز می‌شوند، شکلی که با تحمیل خود بر ما مفاهیم بنیادین مجسمه‌سازی را مجدداً مورد پرسش قرار می‌دهد و از این طریق ما را وادار می‌کند تا مفهوم را که انگار از ورای حفره‌ها خودنمایی می‌کند، کشف کنیم. جدیدترین مجموعه‌ی به نمایش درآمده از محمدحسین عماد با عنوان «تهی فعال» در اثر بنا به نوشته‌ی کوتاه نمایشگاه تلاشی است برای ادراک مفهوم تهی و حضور فعالانه‌ی آن در دورن حجم و تأثیرش بر محیط اطراف. مفهومی که در دو اثر از آثار به نمایش درآمده، «دم» و «ورم» بیش‌تر به چشم میآید، جایی که ما شاهد حضور مفهوم تهی فعال در قالب یک نیروی قابل نمایش هستیم. به نظر می‌رسد که سایر آثار به نمایش درآمده‌ی مجموعه بیش‌تر تداوم اشکال پیشین کار عماد باشند تا بیان‌گر مفهومی تازه یا شکلی تازه از نگاه و کار او.
در نوشته‌ی نمایشگاه «تهی فعال» بر رابطه‌ی آثار محمدحسین عماد با موضوعات انسانی تأکید شده است؛ این اشاره انگار بیان دیگری است از همان فرم معنی‌دار، جایی که شکل واجد معنی می‌شود یا لااقل بیننده را تشویق می‌کند تا در پی معنی‌سازی از آن‌چه می‌بیند برود. بر این اساس می‌توان بروز و نمایش تهی در دو اثر گفته شده را به نوعی با جنبش‌ها و تحرکات انسانی مقایسه کرد، اما به نظر می‌رسد که در آثار عماد این تنها یکی از امکانات ممکن است. در تماشای احجام او نمی‌توان به بدویت فکر نکرد، بدویتی که هم از ماده‌ی کار برمی‌آید و هم از رویکردش به خود فرم هنری. به واقع عماد در طول همه‌ی این سال‌ها مؤکداً با اشکال و فرم‌های بنیادین (مکعب، هرم، استوانه، کره و…) کار کرده است و هر چند از آزمودن مواد کار گوناگون دوری نکرده، اما چوب و فلز و ترکیب‌شان در کنار هم از محبوب‌ترین مواد کارش بوده. همین ارجاع به فرم‌های پایه از یک‌سو و تکرار مواد کاری که ما را هم به طبیعت و هم به سرآغاز تولید ابزارآلات بشری پیوند می‌زند، بیننده را در مقابل آثار گرفتار احساسات چندگانه می‌کند که از یک‌سو پرسش از سرمنشأ فرم است و از سوی دیگر سؤال از سرآغاز تولید هنری که در پی کشف دوباره‌ی روابط گوناگون میان حجم و فضای اطراف است.
شاید همین ترکیب و همین پرسش‌گری مدام هنرمند باشد که او را تا این حد جذاب می‌کند و ما را وا می‌دارد تا در جستجوی پرسش‌های بنیادین‌مان به آثارش نگاه کنیم. انگار که حجم‌های او، انگار که فرم‌های ساده و اولیه‌اش معنی‌دارند. پس به یک معنی ساخته‌های عماد ما را به سرمنشأ مدرنیسم باز می‌گردانند، جایی که نسبت میان مضمون و فرم، شکل و بیان‌گری هنری تغییر یافت. محمدحسین عماد انگار نمودی از تعریف مغلق و گنگ کلایو بل و راجر فرای در سپیده‌دم مدرنیسم است، جایی که آن‌ها دریافتند برای ادراک مضمون، برای یافتن معنی و به بیان ساده‌تر برای تولید هنری باید از فرم آغاز کرد.
نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم حافظ روحانی را اینجا بخوانید:
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
حقیقت طراحی در آثار رضا لواسانی، گالری اثر
نمایشگاه رضا لواسانی با عنوان «پرده» در اثر حقیقت طراحی به قلم حافظ روحانی در هنر معاصر ایران، رضا لواسانی چهره‌ای یگانه به‌حساب میآید؛ پیش از هر چیز به واسطه‌ی تکنیک منحصر به فرد و ویژه‌اش در طراحی و اجرای مجسمه‌های غول‌پیکر با پاپیه‌ماشه که معمولاً ابعاد، جزئیات و ریزه‌کاری‌های‌شان بیننده را محصور می‌کند. اما این تنها دلیل یگانگی او به عنوان یک هنرمند نیست؛ اگر جدیت را یک کیفیت در پرداخت و اجرای اثر هنری و کار هنرمندانه قلم‌داد […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
پیکره‌های جنبشی آرش فاتح | مرور گذشته و راه‌های جدید
پیکره‌های جنبشی آرش فاتح در گالری ویستا مرور گذشته و راه‌های جدید سایت تندیس به قلم حافظ روحانی تجربیات، آرش فاتح، طیف وسیعی از سؤالات و مسائل گوناگون مجسمه‌سازی را شامل می‌شود؛ از رابطه‌ی حجم با فضا گرفته، تا نسبت بین مواد کار مختلف از چوب گرفته تا فلز، از نوع مواجهه‌ی هنرمند با حجم و میزان دستکاری در ماده‌ی کار گرفته تا حتی شکل ارائه. آرش فاتح در طول چند ساله‌ی گذشته، نشان داده که کم‌و‌بیش با همه‌ی این […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
مجسمه‌های امیر خشنودی، این دل مجنون در گالری سهراب
نمایشگاه آثار امیر خوشنودی، با عنوان «این دل مجنون» در سهراب احساس سخنان تکراری بر زبان می‌آورد سایت تندیس به قلم حافظ روحانی آثار امیر خوشنودی، در مضمون فاقد پیچیدگی است؛ لااقل در هنر معاصر که صراحت در بیان مضمون به کرات دیده شده و حتی مورد تأیید است، این ویژگی یک امتیاز محسوب می‌شود. بیننده با تماشای آثار او کم‌و‌بیش به سرعت مضمون و حتی معنی را درمی‌یابد، متوجه کارکرد فرم و نسبت آن با مضمون شده و ویژگی […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
تضادها و تعارض‌ها در نقاشی‌های ندا راهی با عنوان حق به شهر
نمایشگاه آثار ندا راهی، تحت عنوان «حق به شهر» در گالری خط سفید تضادها و تعارض‌ها سایت تندیس به قلم حافظ روحانی هر چند در نوشته‌ی نمایشگاه آثار ندا راهی در خط سفید تحت عنوان «حق به شهر»، به قلم هادی مؤمنی بیش‌تر بر وجه انتزاعی آثار او و تقابل‌شان با تنها عنصر بصری عینی یعنی اگزوز تأکید شده و مؤمنی از طریق تأکید بر این تقابل مابین نقاشی انتزاعی و نقاشی فیگوراتیو در تلاش بوده تا آثار این هنرمند […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۶ به قلم حافظ روحانی
حافظ روحانی منتقد، مترجم و روزنامه‌نگار حوزه تجسمی و سینما است. او با بیش از ده سال سابقه همکاری با روزنامه ها و مجلات معتبری چون روزنامه شرق، روزنامه اعتماد، روزنامه وقایع اتفاقیه، مجله تندیس و… بیش از سه سال است که با سایت تندیس همکاری می‌کند و متخصص در زمینه تحلیل و نقد هنرمندان حوزه تجسمی به شمار میآید. همچنین به مدت دو سال و نیم به عنوان منتقد در برنامه هنرنامه شبکه چهار سیما همکاری داشته است.
