پدیده‌ی انسان خردمند و دگردیسی به عنوان موتیف هنری
گفت‌وگو با بهمن محمدی در راستای رویداد «فیلدمیتینگ ۲۰۱۹» دبی
نگاهی به مجموعهی «سلف‌پرتره-تک‌یاخته‌ای» جایی میان نقاشی و عکاسی
به گزارش آوام مگ: ششمین دوره‌ی «فیلد میتینگ» در ژانویه‌ی ۲۰۱۹ به عنوان بخشی از سیزدهمین برنامه‌ی ACAW که متعلق به حوزه‌ی هنر آسیا بوده، برای اولین بار در خود آسیا و در « السرکالِ» دبی برگزار شد.
Asia Contemporary Art Week یا هفته هنر معاصر آسیا یک پلتفرم کیوریتوریال مستقر در نیویورک با تمرکز بر «هنر آسیا» می‌باشد. این پلتفرم فعالیت‌اش را از نوامبر سال ۲۰۰۲ شروع کرد و از آن زمان، برنامه‌ای منظم و سالانه در نیویورک برگزار میکند. ACAW، موسسه‌های موازی مختلفی در آمریکا و کشورهای آسیایی را در کنار خود دارد. از جمله، موزه‌ی متروپولیتن، موزه‌ی هنر مدرن (موما)، موزه‌ی کوئینز و موزه‌ی «گوگنهایم» نیویورک، موزه جامعه آسیایی، آرت آرکایو آسیا، به همراه گالری «اینک استدیو» در بیجینگ، موزه‌ی «ام‌پلاس» در هنگ‌کنگ، السرکال اونیو در دبی، گالری «اکزبیت ۳۲۰» در نیودهلی، گالری «ریچارد کُه فاینال» در کوالالامپور و همین طور موسسه و گالری‌های دیگر [۱]. در سال‌های اخیر ACAW توسط کیوریتور آمریکایی-افغان، « لیزا احمدی» اداره می‌شود.
«فیلد میتینگ» از سال ۲۰۱۴ به مجموعه برنامه‌هایACAW اضافه شده است و از آن سال در شش دوره در مراکز مختلفی از جمله: موزه‌ی متروپلیتن، موزه‌ی گوگنهایم و موما در نیویورک و همچنین بینال ونیز در ایتالیا برگزار شده است. فیلد میتینگ یکی از برنامه‌های سالانه‌ی ACAW است که از طریق پرفورمنس، لکچر پرفورمنس، سخنرانی و مباحثه‌های زنده تجربه‌ای شبیه به استدیو ویزیت برای هنرمندان و مخاطبان حرفه‌ای در فضاهای جمعی شکل می‌دهد.
این نسخه از فیلد میتینگ در سال ۲۰۱۹ حول محور «مجموعه و مجموعه‌سازی» انجام شده است و «لیزا احمدی» در استیتمنت خود به هنرمندان به عنوان اولین مجموعه‌داران اشاره میکند. او امسال از هنرمندها، کیوریتورها، متخصصان هنر که عمدتا آسیایی هستند و یا محتوای کارشان مرتبط به حوزه‌ی هنر آسیا است بهره گرفته و از کشورهای مختلف مثل چین، هند، میانمار، اندونزی، هنگ‌کنگ، افغانستان، قزاقستان، مالزی، ایران استفاده کرده است.
این برنامه شامل دو بخش «نمایشگاه» و «بحث گفتگو» بود که در ۲۵ و۲۶ ژانویه با همکاری «السرکال» در دبی برگزار شد. در بخش نمایشگاهی که در دو گالری ورهاوس ۴۶ و ۴۷ برگزار شد، هنرمندانی از کشورهای مختلف آسیا از جمله چین، هند، مالزی، قزاقستان، افغانستان، ایران شرکت کرده بودند. مریم قریشی، دستیار کیوریتور ACAW ، در این بخش از آثار سه هنرمند ایرانی: علی شایسته، بهمن محمدی و رعنا دهقان دعوت به عمل آمد. اسپانسرهای این هنرمندان، گالری ماه (بهمن محمدی) و رویا خواجوی (رعنا دهقان) بودند. دیگر هنرمند ایرانی شرکت‌کننده در این رویداد «سام سمیعی» است، که به دعوت لیزا احمدی و با اسپانسری زیرزمین‌دستان در بخش مباحثه حضور داشت.
در ادامه گفتگویی داشتیم با بهمن محمدی در شرح مجموعه‌ای با عنوان «سلف‌پرتره-تک‌یاخته‌ای» که در ششمین دوره فیلد میتینگ با حمایت گالری ماه حضور داشت:
مجموعهی من با عنوان «سلف‌پرتره-تک‌یاخته‌ای» که در ششمین دوره‌ی فیلد میتینگ ارائه شده است، آثاری را شامل می‌شود، که تولید آن‌ها از سال ۸۹ شروع و تا به امروز همچنان با همان رویکرد ادامه دارد. سلف‌پرتره‌های این مجموعه پیش از آن‌که سلف‌پرتره به مفهوم کلاسیک آن باشند، در مسیر مسئله‌ی تکامل و علاقه‌ی شخصی‌ام در حوزه‌ی دیرین_انسان‌شناسی (paleoanthropology) صورت گرفته است.
در این مجموعه سعی بر آن داشتم تا مسئله‌ی تغییر و حرکت در تکامل انسان، که برای خودم در جایگاه هنرمند تا حدودی هراس‌آور بود، را پررنگ کنم. شاید یک حادثه موجب پدید آمدن «هومو ساپینس» Homo sapiens (یا انسان خردمند به شکل امروزی) شده است و شاید ما به عنوان انسان با قرار گرفتن در یک مسیر تکاملیِ متفاوت ممکن بود به هر شکل دیگری غیر از این باشیم. باریک شدن این مرز، میانِ گونه‌های مختلف جانوری، برای من نقش محوری انسان در طبیعت را به چالش می‌کشد. شاید همین نگاه باشد که موجب پدید آمدن سلف پرتره‌هایی می‌شود که لزوماً «من» یا حتی «انسان» نیستند.
آغاز این مجموعه از نوروز ۸۹ (که طبق عادت هر ساله کتابی بیرون از دغدغه‌های اصلی، برای خواندن در دست گرفتم) شکل گرفت. عنوان کتاب «پیدایش انسان» از نویسنده‌ای به نام «رایش هلف» بود و در آن مقطع آن‌‌قدر جذب آن شدم، که پس از آن تقریبا هرچه در این حیطه قرار داشت و به دست من رسید، را مطالعه کردم.
شاید بدترین روش برای یک هنرمند این باشد که مستقیماً تحت تاثیر یک مطالعه‌ی خاص اقدام به ساخت کار هنری بکند. این بدترین روش برای من تقریباً اتفاق افتاد. کارها به نوعی در خلال همین مطالعات و از دل آن بیرون آمد. البته در حال حاضر چندان هم نسبت به آن سخت‌گیر نیستم. شاید چون پروسه‌ی کار کردن روی این مجموعه مدتی طولانی زمان برد و روند تولید آثار و درگیری‌ها و تجربه‌ی کارگاهیِ آن به طور کامل، جای آن مطالعات اولیه را گرفت و تبدیل به مسئله‌ی اصلی مجموعه شد.
در تعداد زیادی از آثار به جای بوم از کاغذ عکاسی استفاده کرده‌ام. جدای از امکانات تصویری و سطح ژلاتین روی این کاغذ که در هنگام کار با قلم‌مو امکان تکنیکی جالبی را در اختیارم قرار می‌داد، کار با مدیوم عکاسی فرصتی بود تا جایی میان دو مدیوم نقاشی و عکاسی بتوانم دغدغه‌هایم را دنبال کنم.
تاکیدم روی کاغذ عکاسی به دلیل وجه استناد‌گونه‌ی آن در قیاس با ابزار سنتی نقاشی یعنی بوم است. این نقاشی‌ها وقتی روی کاغذ عکاسی‌اند برای من، قبل از آن‌که شبیه محصولات هنری باشند، یک سری شواهد علمی میشوند که گاهی به میل خودم آن‌ها را دستکاری می‌کنم. نقاشی، روی این کاغذ‌های حساس به نور، زیر نوری محدود و معمولا قرمزرنگ (مخصوص اتاق تاریک) انجام می‌شود و پس از اتمام مرحله‌ی نقاشی کارها با داروی خاص عکاسی تثبیت میشوند. البته بعضی از این کارها هیچ وقت در «داروی ثبوت» قرار نمیگیرند تا همچنان در طول زمان در معرض نور، در حال تغییر و سیاه شدن باشند.
به عنوان مثال، در نمایشگاه مورد بحث، دو مورد از آثار که بعد از اجرای نقاشی در داروی ثبوت قرار نگرفته و همچنان به نور حساس بودند، روی دیوار قرار گرفتند. این کارها تا روز آخر نمایشگاه کم و بیش تبدیل به یک کاغذ سیاه شدند. این تغییر برای من در جایگاه آفرینندهی اثر، نامرتبط با مسئله‌ی دگردیسی در یک سیکل تکاملی نیست. به جز کارهای روی بوم و همین‌طور آن‌هایی که روی کاغذ عکاسی بودند در کارهای دیگری که بر روی چوب انجام داده‌ام هم رفتاری نظیر آن‌چه بر فسیل‌ها اعمال می‌شود را به نوعی دنبال کرده‌ام. فسیل‌ها برای من از این نظر، واجد اهمیت‌اند که در کنار ژنتیک مدرن عمده‌ترین شواهد در اکتشافات تکاملی محسوب میشوند. من این چوب‌ها را پس از نقاشی در پروسه‌ای طولانی‌مدت و گه‌گاه چند ماهه به چیزی شبیه سنگواره تبدیل می‌کنم.
تلاش من این است که در این پروسه‌ی نسبتا طولانی، ردپایی از طبیعت را در کارهای خود به تصویر بکشم و همچنان بر آن «سندِ علمیِ از قبل موجود» به جای «محصول دست هنرمند» تاکید دارم.
[۱]- ACAW Consortium Partners
Asia Society Museum / ArteEast / Asia Art Archive in America / Japan Society / The Metropolitan Museum of Art / MoMA | Museum of Modern Art / Queens Museum / Reversible Destiny Foundation / Solomon R. Guggenheim Museum / Sylvia Wald & Po Kim Art Gallery / SVA MA Curatorial Practice / Twelve Gates Arts / +91 Foundation / Aicon Gallery / Chambers Fine Art / Christie’s / DAG / DOOSAN Gallery / Eli Klein Gallery / Mana Contemporary / Owen James Gallery / Ronin Gallery / Roya Khadjavi Projects / Sundaram Tagore Gallery / Tyler Rollins Fine Art / Alserkal Avenue (Dubai) / Clark House Initiative (Mumbai) / Edouard Malingue Gallery (Hong Kong) / Exhibit320 (New Delhi)/ Vadehra Art Gallery (New Delhi) / Ink Studio (Beijing) / Richard Koh Fine Art (Kuala Lumpur) / M+ (Hong Kong)
