پرونده اعتیاد به شِکرِ تصویری
بررسی مفهومِ «دیدن» در شبکه‌های اجتماعی و اثرات آن
مقدمه
آوام مگ: به قلم مریم روشن‌فکر
در ژانویه‌ی ۲۰۱۹ گالری مشهور «ساچی» مجموعه‌ای را روی دیوار برد که شامل یک پروژه‌ی پژوهشی و نمایشگاه‌هایی در حواشی آن بود. این مجموعه با نام «رژیم تصویری» (Visual Diet) نام‌گذاری شد. نمایشگاه رژیم تصویری بر پایه‌ی دیدگاهی مشخص شکل گرفت: آن‌چه هرروز از دریچه‌ی چشمِ ما عبور می‌کند کم‌کم غیر‌قابل‌کنترل شده و این انبوه بی‌شمارِ تصاویر با مضامین و شکل‌های مختلف به پدیده‌ای اجتناب‌ناپذیر در زندگی روزمره‌ی انسان معاصر تبدیل شده است. سؤال اینجاست که این واقعیت چه اهمیت و تأثیری در زندگی و سلامتیِ ما می‌تواند داشته باشد؟
نمایشگاه رژیم تصویری سعی کرده برای این پرسش پاسخی بیابد. این مجموعه به‌همتِ آژانس MTart، بخش M&C گالری ساچی و جان رنکین عکاس معروف بریتانیایی شکل گرفته و پاسخی که این گروه برای پرسش خود یافته‌اند این است که آن‌چه می‌بینید بر سلامتی روانی شما تأثیر می‌گذارد.
رنکین در مجموعه‌عکس‌های پژوهشی خود از ده نوجوان دعوت کرده تا عکس چهره‌ی خود را به‌نحوی ویرایش کنند که برای ارائه در شبکه‌های اجتماعی آماده شود. او نام «آسیبِ سلفی» را برای این مجموعه برگزیده و نشان داده است که شبکه‌های اجتماعی چه‌گونه بر تصویر ما از خودمان تأثیر گذاشته‌اند. این مجموعه هم‌چنین، با دعوت از سه هنرمندِ دیگر، تأثیر تصویر بر سلامت روانیِ ما را به چالش کشیده و تصویرِ ما را از خودِ واقعی و خودِ آرمانی که توسط شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها بر ما تحمیل می‌شود در سه پروژه‌ی مجسمه، چیدمان و اجرا به تماشا گذاشته است.
به‌عنوان مثال، کلمنس وازارد خودنگاره‌هایی را همراه با یک فایل صوتی ارائه داده است که شامل مجموعه مصاحبه با زنانی است که به‌خاطر ظاهرشان در اینستاگرام تحقیر شده‌اند.
آدلاید داموآ هنرمندِ دیگری است که، همراه با اجرا، آثار ایو کلاین را دوباره‌سازی می‌کند تا در عصر تصاویرِ سِلفی به ساختارهای بنیادینِ فکریِ تصویر زنان از خود تلنگری بزند، و فدِریکو کلاپیش مجسمه‌هایی ارائه داده که نگاهی ساده و مشخص به آینده‌ی بشر دارند. او جنین‌هایی را به تصویر کشیده که در حال کتاب‌خواندن هستند یا مانند قصه‌ها در کیسه‌ای آویزانند تا به دست پدر و مادرشان برسند؛ منتهی این‌بار، به‌جای لک‌لک، پهاباد آن‌ها را می‌رساند.
درواقع، همه‌ی هنرمندانِ شرکت‌کننده در این پروژه به‌نوعی زیرِ مفهوم تصویر به‌مثابهِ خوراکِ ذهن کار می‌کنند، غذایی که ما را دچار سوء‌تغذیه‌ی شدید کرده است، و در نتیجه‌ی آن روزبه‌روز فربه‌تر و تنبل‌تر می‌شویم و این خوراکِ مغزی تخیّلِ ما را تحلیل می‌برد. به‌نظر می‌رسد دیگر زمان آن رسیده که ورودی‌های مغزِ خود را با دقتِ بیشتری کنترل کنیم؛ ما نیازمند یک رژیم تصویری هستیم که ما را از اعتیاد به فضای مجازی حفظ کند، رفتاری که همانند پُرخوریِ اضطرابی، اعتیادآور است، اعتیاد به «شِکرِ تصویری» که ما را به مرض قند مبتلا می‌کند.
«اعتیاد به شِکرِ تصویری» مطلبی سه‌بخشی است که ابتدا به پروژه‌ی رنکین و سپس به خاطرات یک اینستاگرام‌بازِ حرفه‌ای می‌پردازد که از اینستاگرام بیرون آمده است.
قسمت اول این پرونده را اینجا بخوانید.
