حیرت در واقعیت یا فیگورهای گفتمانی
نشست نقد و بررسی آثار سعدالدین در دیلمان برگزار شد
با حضور: بهنام کامرانی، جاوید رمضانی، آرمان خلعتبری و مسعود سعدالدین
نشست نقد و بررسی آثار مسعود سعدالدین پنج‌شنبه ۳۰ خرداد با حضور بهنام کامرانی، جاوید رمضانی، آرمان خلعتبری و مسعود سعدالدین در گالری دیلمان برگزار شد.
آرمان خلعتبری در ابتدای این نشست با اشاره به برگزاری نمایشگاه قبلی مسعود سعدالدین که به یک دهه پیش بازمی‌گردد، گفت: به علت نبود تاریخ‌نگاری می‌خواهم سخنم را با تاکید بر نسل سعدالدین و نقاشان آن نسل آغاز کنم. نسل مسعود سعدالدین محصول یک نظام آموزشی است که ریشه در گذشته دارد. مسعود سعدالدین، بنی‌اسدی، امین نظر، رضا درخشانی، صحت‌لو و افراد بسیار دیگری که امروز در نقاشی شناخته شده هستند؛ همگی از سمنان می‌آیند و همگی از کودکی و نوجوانی هنر را بسیار جدی دنبال می‌کردند.
او به تاثیر اسدالله شریعت‌پناهی و یدالله درخشانی در سمنان اشاره کرد و افزود: سعدالدین نیز برخاسته از همان فضای هنرمندان سمنان است. او در سمنان تحت تاثیر آن هنرمندان قرار می‌گیرد و بعد برای تحصیل در دانشگاه به تهران می‌آید و در دوره‌ای هم تحت تاثیر فضای اجتماعی و سیاسی ملتهب دهه ۵۰ بوده. بنابراین نباید آثار او و هم‌نسلانش را بدون در نظر گرفتن شرایطی که زیست کرده بررسی کرد.
جاوید رمضانی هنربان این نمایشگاه در ادامه این نشست ضمن تاکید براینکه تاریخ تجسمی ما و هنر نوگرای ایران چرخش‌های مشخص و متعددی دارد، گفت: دو چرخش اساسی اوایل دهه ۴۰ و از سوی متصدیان دولت اعمال شد که خواست برای تشکیل حلقه‌های هنری بود. بعد از تشکیل این حلقه‌ها که می‌توان حلقه پاکباز و قندریز را مثال زد آنها جلوی تصدی‌گری دولت ایستادند و یک نظام مستقل و خصوصی را تشکیل دادند و در مقابل آنها کسانی مثل چنگیز شهوق یا منصوره حسینی حلقه‌ای به اسم نقاشان پلاستیک را شکل دادند و این گونه دو تشکل در فضای نقاشی و تجسمی ایجاد شد. بعدها نیز در سال ۶۷ چنین دستوری از سوی دولت صادر شد که حلقه‌های هنری با دستور بخشنامه‌ها تشکیل شدند. اما در این چرخش‌ها فقدان ساختار به چشم می‌آید. اما کسانی هم از شانس به دور ماندن از این فضاها استفاده کردند؛ افرادی که قبل از سال ۱۳۵۷ از نظام آموزشی بهتر بهره برده بودند و بعد از انقلاب نیز توانستند خودشان را بروز دهند.
او ادامه داد: من به صورت اتفاقی به فضای نقاشی سمنان کشیده شدم و بعد از آشنایی با استاد اسدالله شریعت‌پناهی به آثار افرادی برخوردم که کمتر مورد توجه قرار گرفته بودند. یکی از این افراد مسعود سعدالدین بود. زیبایی شناسی آثار سعدالدین توجه مرا جلب کرد و همین باعث شد که بخواهیم آثار او را به نمایش بگذاریم.
رمضانی با تاکید بر اینکه در یک اثر هنری زیبایی شناسی مسئله مهمی است، گفت: باید از آثار سعدالدین پرسید آیا فرم‌ها به هویت اشاره کردند؟ هویت این فرم‌ها چیست؟ هویت در فضای امروز ما چیست؟ زیبایی شناسی بحثی است که ما باید در نقاشی‌های سعدالدین دنبال کنیم.
واقعیت‌های سعدالدین
مسعود سعدالدین در توضیح ریشه شکل‌گیری این آثار گفت: هر اثر باید قائم به ذات باشد و نمی‌توان دقیق گفت که این آثار چطور نقاشی شدند. من با یک نگاه اکسپرسیونیستی به آلمان مهاجرت کردم و همان را در آنجا دنبال کردم؛ بعد از چهار، پنج سال وارد فضای آرکائیک شدم که فرم‌ها ساده‌تر شد. چند سالی در این زمینه کار کردم و بعد از دو سال بحران که بسیاری از کارها را از بین بردم دوباره به این فضا برگشتم دوسالی با یکی از دوستان انگلیسی‌ام نقاشی می‌کردم. با او در زمینه هنر صفر یا فیک آرت کار می‌کردیم که نگاه جدیدی به هنر بود تا اینکه با همان دوستم به این نتیجه رسیدیم که می‌خواهیم از چارچوب خطی تاریخ هنر مدرن یا پست مدرن بیرون بیاییم و به نوعی یک برخورد کاملا فردی با جریان هنر داشته باشیم و به هنر یک چهره دهیم که این چهره نه تنها یک جهت ذهنی بلکه یک حضور، یک آن درش نقش ببندد و جلوه کند و مسئله شکل دادن به یک امر نو نباشد بلکه امر نو همان چیزی باشد که خودش به وجود می‌آید. از سال ۱۹۹۹ من این کار را دنبال کردم که نهایتا نتیجه‌اش آثاری شد که در این نمایشگاه است.
او ادامه داد: من فکر می‌کنم انگیزه اثر هنری را باید در بیرون از هنر پیدا کرد. هنر همیشه یک منشائی داشته که آن همیشه در واقعیت و بیرون است واین منشا واقعی خیلی به من کمک کرد تا نگاه تازه‌ای به نقاشی داشته باشم. از سال ۲۰۱۰ تاکنون تلاش کردم آن چه که به عنوان دگردیسی در ادبیات ما وجود دارد یا همان مس را طلا کردن را در آثار داشته باشم تا وقتی خودم و مخاطب روبه‌روی اثر می‌ایستیم آن روح و جلوه را دربیابیم.
بهنام کامرانی نیز در ادامه با اشاره به نقاشی فیگوراتیو گفت: مسئله‌ای که در نقاشی‌های نسل سعدالدین می‌توان دنبال کرد، نقاشی فیگوراتیو است. شاید این‌ها ثمره به بار نشست رجعت دوباره به مسئله نقاشی فیگوراتیو هستند. کسانی که در این سبک از مرزها خارج شدند به یک مرحله گفتمانی ورود پیدا کردند که این موضوع بسیار اهمیت دارد. مرحله گفتمانی از این نسل از هنرمندان شروع می‌شود. این در نسل جوان هم دیده می‌شود.
در ادامه این نشست موضوعاتی چون هویت در آثار سعدالدین، آرکائیک بودن هنر، ارتباط مخاطب با هنر، فضای معاصر نقاشی در ایران و فضای کنونی و آنچه نقاشان جوان در پی آن هستند تحلیل و بررسی شد. در پایان نشست نیز شرکت‌کنندگان سوالاتی درباره آثار سعدالدین از او و منتقدین مطرح کردند.
گفتنی است نمایشگاه آثار مسعود سعدالدین با عنوان “حیرت در آن” تا ۲۱ تیر در گالری دیلمان ادامه دارد و علاقه‌مندان می‌توانند برای بازدید، هر روز به جز شنبه‌ها از ساعت ۱۶ الی ۲۰ به گالری دیلمان در شریعتی، بالاتر از ظفر، کوچه پورمشکاتی، پلاک ۵۰ مراجعه کنند.
مطالب مرتبط:
