زخم‌های بی التیام در امتداد مفهوم فرهنگ

نقدی بر نمایشگاه مهرداد فتحی در گالری تم

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشن‌فکر

فرهنگ، مفهومی چند لایه و غیر خطی است و نخستین کسی که تعریفی جامع و خارج از چهارچوب واژه از آن ارائه کرد مردم‌شناس انگلیسی ادوارد بانت تایلور[۱] بود.

دکتر داریوش آشوری در کتاب تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ می ‌گوید : تعریف تایلور از «فرهنگ» چنین است: « کلیت درهم تافته‌ای شامل دانش، دین، هنر، اخلاقیات، آداب و رسوم و هرگونه توانایی و عادتی که آدمی همچون هموَندی از جامعه به دست می‌آورد. به این معنا انسان «بی فرهنگ» و جامعه «بی فرهنگ» در کار نیست، زیرا زندگی اجتماعی، یعنی با هم زیستن، به معنای در فرهنگ زیستن است.[۲]»

امروز در نمایشگاهی که مهرداد فتحی در نگارخانه تم برگزار نموده، ما با نگاهی انتقادی به پدیده‌ای مواجه هستیم که در تعبیری می‌توان از آن به بی‌فرهنگی یاد کرد… نمایشگاه «زخم‌های بی‌التیام» نگاهی است به یادگاری نویسی بر روی بدنه‌ی بناهای تاریخی و ارزشمند که میراث فرهنگی و عمومی کشور ما را تشکیل می‌دهند. او در گزاره‌ی نمایشگاه خود آن را به « میراث ماندگاری از حماقت دوران ما برای آیندگان» می‌نامد. نمایشگاه فتحی در پی بازنمایی یک پدیده است که آن را از رفتار جدا کرده‌است. فتحی در این نمایشگاه نتیجه عمومی یک فرهنگ را به نمایش می‌گذارد، فرهنگی که به تعبیر تایلور به تک تک افرادی که عضو یک جامعه هستند مربوط بوده و در واقع از خود آنان شکل گرفته‌است. این عمومیت از این جهت در این نمایشگاه مد نظر است که فتحی در مجموعه‌ای شامل یک چیدمان، و تعدادی تابلو به همراه یک چیدمان نوری از اشاراتی استفاده کرده که فعل یادگاری نوشتن را به مخاطب نیز برمی‌گرداند. او در مجموعه تابلوها عکس مورد نظر خود را که بخشی از بدنه یک بنای تاریخی(در اینجا گنبد سلطانیه) را بر روی آینه چاپ کرده و بخشهایی که یادگاری روی آن نوشته شده را پاک کرده و مخاطب در رد میان آن می تواند تصویر خودش را با بنا یکی کند. او با این ترفند، مخاطب، بنا و یادگاری نوشته شده را با یکدیگر یکی کرده‌است و اگر از زاویه دید تایلور به قضیه نگاه کنیم در واقع لایه‌های متعدد فرهنگ را بازنمایی کرده و به آن با دید انتقادی نگریسته‌است. در تابلوهای نوری از پشت نوشته‌ها نوری قرمز رنگ تابیده می‌شود که استعاره‌ای به زخم و عنوان نمایشگاه دارد و تابیدن بی وقفه آن نشانه التیام ناپذیری آن است.

اما در اثر ویدئو چیدمان سایه‌های حروف و نوشته‌های معلق بر روی سقف نمایشگاه بر تصویر دیوار بنا می‌افتند. او در این اثر با استفاده از زیبایی فرمال تصویری حسرت‌بار از بود و نبود یک آسیب را به تماشا گذاشته‌است.

اما مهرداد فتحی در مجموعه کوچک و جمع و جور خود در عین بیان یک مسئله و سوالی که در رابطه با فرهنگ مطرح می‌کند، در حوزه زیبایی‌شناسی هنرهای تجسمی به آهستگی گام بر می‌دارد به همین خاطر باید محتوای آثار او را بر فرم مقدم دانست، هرچند فتحی با سابقه تحصیلی در رشته معماری به اصول واقف است، استفاده درست او از بافت و تکیه بر سادگی در ترکیب‌بندی آثار را در سطحی قابل قبول قرار می‌دهد، اما کوچکی ابعاد و کمبود جسارت در ارائه از گسترش و تاثیرگذاری فرم جلوگیری می‌کند، به عبارت دیگر مفهوم و موضوع مورد بحث او که موضوعی ریشه‌ای است به همراه انتخاب کارماده‌ای که درست انتخاب شده (عکس و چیدمان) می‌تواند در ارائه بهتر و قوی‌تر عمل کند به نحوی که آن زخم و کنایه مورد نظر او را با قدرت بیشتر و قاطعانه به مخاطب منتقل کند، تا بر قدرت تاثیرگذاری آن بیافزاید. مسئله فرهنگ یک دغدغه جانبی و گذرا نیست و آن بخشی که فتحی به آن شاره کرده نیز هم مشتی نمونه خروار است که پرده از عمق یک رفتار عمومی بر می‌دارد که تک تک ما مشمول اثرات آن و همچنین دلیلی بر بروز آن محسوب می‌شویم. این نکته‌ای نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت.

مهرداد فتحی متولد ۱۳۷۳ و دارای مدرک کارشناسی ارشد معماری و اهل زنجان است، بنابراین جزء جزء دغدغه او را می‌توان به عنوان یک واقعیت انکار ناپذیر باور کرد و منتظر بود تا نمایشگاه‌های دیگر او را با ارائه‌ای قوی‌تر و تکان دهنده‌تر به تماشا نشست.

پی‌نوشت:

[۱] Edward bunt Taylor

[۲] کتاب: تعریفها و مفهوم فرهنگ – مؤلف: داریوش آشوری/صفحه: ۱۱۳-۱۱۲/نشر: آگاه

نقدهای دیگر به همین قلم:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .

زخم‌های بی التیام در امتداد مفهوم فرهنگ

زخم‌های بی التیام در امتداد مفهوم فرهنگ

نقدی بر نمایشگاه مهرداد فتحی در گالری تم

مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشن‌فکر

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ