خلاصه کتاب شیوه‌های هنرگردانی

بخش هفدهم | مرشدها کسپر کونیگ و سوزان پاژه

هانس اولریش اوبریست | ترجمه‌ی کتایون یوسفی | انتشارات حرفه‌هنرمند

مجله هنرهای تجسمی آوام: تلخیص نیلوفر تقی‌پور

«موزه، حقیقتی است که با حقایق متعدد دیگر احاطه شده است؛ حقایقی که ارزش اشاعه دارند.» مارسل برودتائرز

«هانس اولریش اوبریست»، در بخشی از کتاب هنرگردانی پس از توضیح مقدمه‌ای کوتاه برای «کسپر کونیگ»[۱]، کسی که بارها «گرهارد ریشتر»، به هانس، توصیه کرده بود که با او ملاقاتی داشته باشد را معرفی می‌کند. «کسپر کونیگ»، مدیری فرهنگی است؛ او در جایگاه هنرگردان مستقل، موزه‌ها را همیشه در نظر دارد و درعین‌حال، در جایگاه مدیر موزه‌ «لودویگ کلن»، توانسته ضمن کار در محدوده‌ی قیدوبندهای سازمان، قابلیت‌های آن را گسترش دهد. او از گذشته به‌عنوان راهنما برای آینده استفاده می‌کند و برای ایجاد گفت‌وگویی میان نسل‌ها، در موزه، برنامه‌ی اقامت هنرمند دارد.

کونیگ از پیشگامان گسترش مفهوم هنر مردمی بوده است؛ او هر ده‌سال یک‌بار به همراه «کلاوس باسمن»، چیدمان‌ها و آثاری هنری را در سراسر شهر مونستر برپا می‌کرد و آن را تبدیل به یکی از تأثیرگذارترین پروژه‌های هنر مردمی تاکنون می‌نمود. اوبریست معتقد است اندیشه‌های کونیگ به او کمک کرده تا دریابد هنر می‌تواند در جایی که هیچ انتظاری را ندارید ظاهر شود و با فضا ارتباط برقرار کند. نکته‌ی قابل توجه کونیگ برای اوبریست این بود که کار هنرگردان، تحمیل امضای خود به هنرمند نیست، بلکه واسطه‌ای میان هنرمند و مردم است.

هنرمندان، قرن‌هاست که دستی بر تهیه‌ی کتاب داشته‌اند؛ اما از دهه‌ی ۱۹۶۰ به بعد است که کتاب هنرمندان تبدیل به جنبه‌ای مهم‌تر از هنر معاصر شده است؛ در آن‌زمان برخی از هنرمندان از کتاب نه به‌عنوان عنصری جانبی و مکمل کارهای اصلی‌شان، بلکه به‌عنوان رسانه‌ی اصلی و مستقل استفاده کردند. کونیگ، در دوران تدریسش در شهر «هلیفکس»[۲]، سردبیر انتشارات مدرسه‌ی هنر و طراحی «نوا اسکوشیا»[۳] بود و خیلی زود متوجه این قابلیت شد.

کتاب نظر عموم ایده‌ای بود که کونیگ از هنرمندان و نویسندگان مختلف بخواهد که در ارتباط با موضوعی که از عنوان مجموعه برمی‌آید، آثاری خلق کنند. این کتاب سال واقعاً به‌نوعی، یک نمایشگاه گروهی و مناظره در قالب چاپ بود؛ پس از اتمام نظر عموم کونیگ و اوبریست در شرایط برگزاری نمایشگاهی در فضایی به وسعت چند هزار متر قرار گرفتند که مسأله‌ی کشاندن بازدیدکننده و استفاده‌ی بهینه از این مقدار فضا در پی آن مطرح شد. در نمایشگاه‌های بزرگ مسأله‌ی بازدیدکننده، موضوع جذابی است؛ به این دلیل که کارها بیشتر از آن است در یک نوبت بازدید بتوان همه را دید و راه‌های ارتباط و ملاقات به‌مراتب بیشتر از یک نمایشگاه معمولی است؛ اما کارکردن و پرکردن چند هزار مترمربع، شوک بزرگی است. قرار نبود نمایشگاه «آینه‌ی شکسته»[۴] استدلال و بیانیه‌ای درباره‌ی نقاشی باشد، هدف مجموعه‌ای منفصلی از سرهم‌کردن امکانات بود. مسلماً آینه، سمبل غایی «تقلیدگری»‌‌[۵] یا بازنمایی زندگی در سنت غربی است.

اوبریست می‌نویسد:

در اواخر قرن بیستم، نقاشی آینه‌ای شکسته شده بود، به این معنا که دیگر کارکرد گذشته را نداشت و برتری‌ای که در طول تاریخ نسبت به شاخه‌های دیگر هنرهای زیبا داشت، توسط رسانه‌های نو زیر سؤال رفته بود. به‌این‌ترتیب متنوع‌ترین جمعی که می‌توانستیم را گرد هم آوردیم و درنهایت به سه‌ هزار تابلو و چهل‌وسه نقاشی رسیدیم.

در طی مراحل برگزاری نمایشگاه اوبریست با هنرمندان متعددی مثل «سوزان پاژه»، ملاقات کرده بود که خود اوبریست از او به‌عنوان مرشد یاد می‌کند. پاژه، در آن‌زمان مدیر موزه‌ی هنر مدرن پاریس بود. اوبریست توضیح می‌دهد که چگونه توانسته بود از پاژه مدیریت یک موزه را یاد بگیرد. موزه‌ی هنر مدرن پاریس برای پاژه یک آزمایشگاه بود؛ اما موازی با این عملکرد، وظیفه‌ی پاسداری از خاطره را نیز در آن میان گنجانده بود. او کارش را با مدیریت «انیستیتوی انیمیشن، تحقیق و رویارویی» آغاز کرده بود.

پاژه در جواب به نقدهای جامعه‌شناختی و نظریاتی درباره‌ی هنر «والا» که در کنار قالب‌های دیگر سلیقه، سیستم‌هایی نمادین برای جلب نظر نخبگان فرهنگی شده‌اند؛ مأموریت داشت که مخاطبین متنوع‌تری را به بازدید از موزه تشویق کند. او برای مقابله با این گرایش، پیشگام نمایشگاه‌هایی از هنرهای غیرمعمول شد و برای نزدیک‌ساختن هنرهای بصری به موسیقی، سینما و شعر کوشید.

پاژه هیچ‌وقت گذشته و حال را در تضاد با همدیگر قرار نمی‌داد، در عوض به‌واسطه‌ی هنرگردانی‌اش می‌خواست بانی التقاط این دو شود. همکاری پاژه و اوبریست برای به‌وجودآوردن پروژه‌ای با نام «مهاجران»[۶] برای فضای بینابینی موزه صورت گرفت. فکر آزمایشگاهی ذره‌بینی و تجربه‌ای رادیکال در دل مؤسسه‌ای بزرگ برای اوبریست بسیار هیجان‌انگیز بود. برای این پروژه سالی چند بار هنرمندی را برای اجرای کار دعوت می‌کردند.

اوبریست معتقد است: مؤسسات، صرفاً ارگانی برای مرقوم‌ساختن تاریخ رسمی یک رشته نیستند؛ آن‌ها بیشترین تعداد مخاطب را به خود جلب می‌کنند و مفصل‌هایی برای دستیابی به مخاطب انبوه هستند؛ هم‌چنین مجموعه‌ی دائمی آن‌ها آرشیوی را فراهم می‌کند که با دوباره فعال‌ساختن و ترکیب با تجارب، می‌توان آن را زنده نگهداشت. اوبریست در تجربه‌ی مجموعه‌ی «آینه‌ی شکسته» بازگشتی به فضاهای سبک و کوچک، مانند نمایشگاه «آشپزخانه» را داشته و در پروژه‌ی «مهاجران» می‌توانست با مفاهیم بزرگی چون موزه، نهاد و رخنه در آن بازی کند و این فعالیت‌ها میان فضای بزرگ و کوچک، دیالکتیکی را به‌وضوح نشان می‌داد.

پی‌نوشت:

Kasper Konig
Halifax
Nova scotia
Der zerbrochene spiegel
mimesis
Migrateurs

قسمت های قبل از خلاصه کتاب شیوه‌های هنرگردانی را اینجا دنبال کنید:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .

خلاصه کتاب شیوه‌های هنرگردانی | کسپر کونیگ و سوزان پاژه

خلاصه کتاب شیوه‌های هنرگردانی

بخش هفدهم | مرشدها کسپر کونیگ و سوزان پاژه

هانس اولریش اوبریست | ترجمه‌ی کتایون یوسفی | انتشارات حرفه‌هنرمند

مجله هنرهای تجسمی آوام: تلخیص نیلوفر تقی‌پور

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ