خلاصه کتاب جریان‌سازی هنری نگارخانه‌ها در ایران، قسمت پنجم
نویسنده: هادی بابایی فلاح | انتشارات امیرکبیر
مجله هنرهای تجسمی آوام: تلخیص نویسنده مخاطب مرضیه حیدرپور
هویت در فرهنگ ایران
هویت به معنای داشتن صفات، مشخصات و ویژگی‌های مستقلی است که باعث ایجاد تمایز بین یک شخص با اشخاص دیگر یا یک گروه و جامعه با گروه‌ها و جامعه‌های دیگر می‌شود. هویت اجتماعی، مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و خصلت‌هاست که درخصوص نقش‌های اجتماعی، چگونه بودن را به فرد القاء کرده و موجب تمایز افراد یک جامعه از افراد جوامع دیگر می‌شود. هویت، انواع مختلفی از قبیل فردی، جمعی، فرهنگی، قومی و ملی، اقتصادی و سیاسی دارد.
هر ملت و جامعه دارای ویژگی‌های خاص و اختصاصاتی است که باعث تمایز آن از سایر ملل می‌شود. هویت ایرانی نیز از این قائده مستثنی نیست. اندیشمندان و متفکران زیادی درباره‌ی عناصر مشترک هویت ایرانی بحث کرده‌اند. برآیند نظریات ایشان حول محور سه عنصرایران، اسلام و تجدد بوده است.
نقش نگارخانه‌ها در هویت‌بخشی به جریان‌های هنری
منظور از جریان‌های هنری، خیزش‌هایی است که هنرمندان دارای افق دید مشترک و دغدغه‌های یکسان به وجود آورده‌اند و به دلیل تمایز تکنیکی و محتوایی در مقایسه با جریان‌های قبلی و جریان‌های همزمان، به منزله جریانی هنری و مستقل نام‌گذاری می‌شود جریان‌های هنری می‌تواند ادامه دهنده جریان‌های هنری قبل و یا در امتداد آن‌ها باشد.
ارتباط نمایش‌های نگارخانه‌ای با هویت فرهنگی جامعه، از دو زاویه قابل بررسی است؛ از زاویه‌ی اول، آثار هنرمندان بر هویت جامعه تاثیر می‌گذارد و از زاویه دوم، هویت فرهنگی موجود در جامعه بر هنرمند و آثارش تاثیر می‌گذارد؛ فصل مشترک هر دو اتفاق، فضاهایی برای نمایش و دیده‌شدن آثار، یعنی نگارخانه‌ها هستند.
از قابلیت‌های هویت‌ساز نگارخانه‌ها، اهل سیاست نیز استفاده‌هایی کرده‌اند. یکی از این بهره‌برداری‌های تاریخی، متعلق به حزب نازی آلمان است؛ که دادائیست‌ها به عنوان یکی از جریان‌های تاثیرگذار بر فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی دوران خود که بعد از جنگ جهانی اول،که مرکز فعالیتشان کشور آلمان بوده؛ یکی از نمونه‌های شاخص و فیلد پر مثال از تاثیر گالری‌ها بر هویت‌سازی هنری و اجتماعی را دارا بوده‌اند؛ جنبشی که هنرمندانی چون رائول هوسمان، هانا هوک، جرج گروس و جان هارت در آن فعالیت داشتند و در سال ۱۹۲۰م. اولین نمایشگاه بین‌المللی خود را برگزار کردند.
هویت هنری بحث شده، از طریق کنار هم قرار گرفتن و نمایش آثار هم‌ریشه و هم‌جهت و همچنین بحث و گفتگو و نقد پیرامون آن‌ها به وجود می‌آید. در این میان نقش نگارخانه‌ها به منزله‌ی مرکز نمایش آثار بسیار با اهمیت است.
نگارخانه‌ها و مردم
علاوه بر اهالی فرهنگ و هنر و اصحاب رسانه، عموم مردم نیز مخاطب فعالیت‌های هنری نگارخانه‌ها هستنند. سطح آگاهی و علاقه‌ی مردم درمورد مسائل هنری، ارتباط مستقیمی با میزان استقبال آن‌ها از این مراکز دارد.
اثرجلیل ضیاپور،۱۳۳۷ خورشیدیرسانهها، نقش کلیدی در افزایش سطح دغدغه‌های هنری مردم دارند؛ گزارش‌های خبری، نقدهای جدی و دعوت از افراد سرشناس برای معرفی فعالیت‌ها و برنامه‌های نمایشگاهی، موجب افزایش میزان توجه عمومی به مراکز نگارخانه‌ها می‌شود.
خود هنرمندان و نگارخانه‌داران نیز در تشویق مردم به بازدید از نگارخانه‌ها نقشی جدی و تعییین‌کننده دارند. توجه به نیازها و دغدغه‌های عموم مردم و همراهی و همدلی با آن‌ها، نقش زیادی در جذب مخاطب عام برای نگارخانه‌ها دارد.
نگارخانه‌ها و هنرمندان
مهم‌ترین رکن برپایی نمایشگاه‌ها، خود هنرمندان هستند. هنرمندان همیشه نیازمند نمایش آثار در فضاهایی پربازدید هستند تا از طریق مشاهده بازتاب‌ها و عکس‌العمل‌ها، نتایج فعالیت خود را محک بزنند. هنرمندان هوشمند با استفاده از تدابیری مشخص، به نمایشگاه‌هایشان رونق داده و مخاطبان بیشتری را جذب می‌کنند. طراحی پوستر جذاب و تبلیغات مناسب، در نگارش متن‌های مکمل درباره آثار در نشریات و ارائه کاتالوگی گویا درباره فضای آثار، به شکل‌گیری نمایشگاه‌های پرمخاطب کمک شایانی می‌کنند.
شکل‌گیری جریان‌های هنری، گاه توسط یک هنرمند وگاه توسط یک گروه هنری تحقق پیدا کرده است. عموما نمایش‌های اولیه آثار متعلق به یک جریان هنری، با واکنش‌های مناسبی روبرو نمی‌شده است. چنان‌که در تاریخ هنر ثبت شده، واژه‌هایی مثل امپرسیونیسم و فوویسم ابتدا به شکلی تمسخرآمیز و حتی تحقیرکننده به آثار نمایشی از این جریان‌ها اطلاق شده است. هوویت‌یابی و تثبیت این جریان‌ها، تنها با گذر زمان و سماجت خود هنرمند اتفاق افتاده است.
در ایران نیز بیشتر هنرمندان شناخته‌شده با دعوت از افراد شاخص سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برای حضور در افتتاحیه نمایشگاه‌ها، مصاحبه با رسانه‌های ایرانی، خارجی و بیان دغدغه‌های هنری مربوط به هریک از نمایشگاه‌ها و همچنین حضور مستمر و فعال در مسائل روز هنر ایران، آشنایی مخاطبان عمومی با خود را افزایش داده و حساسیت‌ها درباره نمایشگاه‌هایشان را بالا می‌برند. راز ماندگاری و آشنایی مخاطبان با هنرمند، حضور همیشگی هنرمند در عرصه‌های مربوط به نقد، پژوهش و داشتن تالیفات هنری است.
قسمت‌های قبلی این خلاصه کتاب را در لینک زیر بخوانید:
خلاصه کتاب جریان‌سازی هنری نگارخانه‌ها در ایران، قسمت اول
خلاصه کتاب جریان‌سازی هنری نگارخانه‌ها در ایران، قسمت دوم
