خلاصه کتاب شیوه‌های هنرگردانی

بخش بیست و یکم | دوسالانه‌ها و ایستگاه اتوپیا

هانس اولریش اوبریست | ترجمه‌ی کتایون یوسفی | انتشارات حرفه‌هنرمند

مجله هنرهای تجسمی آوام: تلخیص نیلوفر تقی‌پور

ما در دورانی زندگی می‌کنیم که مراکز ثقل آن دارد به نقاطی جدید منتقل می‌شود «هانس اولریش اوبریست»

هانس از پدیده‌ِی دوسالانه‌ها می‌نویسد. از اتَین بالیبار فیلسوف نقل می‌کند که یک‌بار درباره‌ی تقابل با چیزی که ابعاد برگشت‌ناپذیرِ جهانی‌شدن می‌نامید برای او توضیح داده، که خانه به دوشی هنرمندان و نمایشگاه‌ها و حرکت میان مرزهای مختلف، چه مرزهای فیزیکی و چه فکری، ضروری است. بالیبار شرح داد که فرا رفتن از مرزهای ملی چگونه می‌تواند اجازه دهد که زبان و فرهنگ‌ها در جوانب مختلف در هم نفوذ کنند و افق‌ها و قابلیت‌های ترجمه وسیع‌تر شود. او می‌گفت که به این ترتیب « نمایشگاه‌ها خود تبدیل به خطوط مرزی می‌شوند.»

اوبریست در ادامه شرح نمونه‌ای از این حالت را در داکومنتای ۲۰۰۲ می‌دهد. نمایشگاهی که هر ۵ سال یک‌بار در شهر کسل آلمان برگزار می‌شود. هنرگردان‌های آن به جای این که مانند حالت معمول، نمایشگاهی در یک محل برگزار کنند، ۵ سمپوزیم به نام «پلت‌فرم‌ها» در نقاط مختلف جهان طراحی کردند. نمایشگاه، پلت‌فرم پنجم بود، نه رویداد اصلی و بر این نکته تاکید داشت که هنر معاصر باید بر اصلِ «خارج از مرکز» بنا شود. به جای این‌که مخاطب این داکومنتا را در مرکز سکوهای خلاقانه نشانند، آگاهش می‌کردند که در نقاطی دیگر، برنامه‌هایی دیگر در جریان است و بنابراین دیدی جامع و همه جانبه ممکن نخواهد شد. هدف کارگردان هنری‌اش، اوکوی انوِزور همان‌طور که خودش می‌گوید این بود که به «مدرنیته روستایی» دست یابد. با همان حال و هوای ایده‌های ادوار گلیسان درباره‌ی «شاعرانگی مکان».

نویسنده‌ی کتاب معتقد است تکثیر دوسالانه‌ها که امروز شاهدش هستیم به این معناست که چالش اصلی، نه تقلید از قالب‌های یکدیگر، بلکه فراهم‌کردن فضاهای تازه و ساختارهای زمانی جدید است. یکی از قابلیت‌های اساسی دوسالانه‌ها این است که کاتالیزوری برای انواع مختلف نیروهای خلاقانه در شهر شوند: دوسالانه‌ها نوعی شهرسازی هستند. انعکاس تکثیر این رویدادها را در تکثیر مراکز هنری می‌توان دید.

آن رقابتی که مدیران موزه‌ها و هنرگردان‌ها در طول قرن بیستم بر سر برجسته‌کردنِ یک مرکز واحد با یکدیگر داشتند، در قرن بیست‌و‌یکم جای خود را به ظهور انبوه مراکز ممکن داده‌است و در این میان، دوسالانه‌ها نقشی مهم ایفا کرده‌اند. آنها همچنین می‌توانند میان مسائل محلی و جهانی پل زنند. دوسالانه‌ها معمولا میدان انرژی پویایی را به وجود می‌آورند که سراسر شهر منتشر می‌شود. وقتی در مدت زمان آن، تمام فضاهای نمایشگاهی و نهادهای شهر در یک حرکت جمعی به هم می‌پیوندند و جمعیت مخاطب لازم را به خود می‌کشانند، این موضوع خود را به خوبی نشان می‌دهد.

دوسالانه‌ها علاوه بر اینکه می‌توانند انبوهی از برنامه‌های جانبی را در شهر راه اندازند، تلاشی بی‌وقفه برای اتصال گذشته، حال و آینده هستند. آنها بینشی نسبت به تاریخ عرضه می‌کنند که در مذاکره‌های دائمی مورد بحث قرار می‌گیرد، اما آینده‌ی دوسالانه ها چیست؟

اوبریست در بخش «ایستگاه اتوپیا» از تجربیاتش پیرامون دوسالانه‌ ۲۰۰۳ ونیز و همکاری‌اش با مالی نسبیت[۱]، مورخ هنر می‌نویسد و توضیح می‌دهد اتوپیا، آن مضمون عالی‌قدرِ اندیشه‌ی فلسفی، گذاره‌ای است که کم در مورد آن گفته‌نشده، از زمان تجسم آن در جمهور افلاطون تا کتاب سرتوماس مور از سال ۱۵۱۶ با همین نام، اتوپیا همیشه بازنمای جزیره‌ای با نظام اجتماعی شایسته بوده است. تئودور آدورنو و دیگر اندیشمندان ماتریالیست دیگر، آن را به عنوان «هیچ-کجا» به تمسخر گرفتند.(نوعی رویای سفر اگزوتیک برای رهایی از مشکلات اجتماعی پیاپی و فلج کننده).

ایستگاه اتوپیا به عنوان یک ساختار فیزیکی و همزمان مفهومی برای اوبریست شکل گرفت. او ۶۰ هنرمند، معمار، نویسنده و اجراگر را گردهم آورد، برنامه‌ای انعطاف‌پذیر برای آن تنظیم شد و همچنین با نقدی از مفهوم اتوپیا به کارها جهت داده شد. در ادامه اوبریست به شرح آثار و چگونگی اجرا و کارکرد آنها می‌پردازد. از گفتگویش با ژاک رانسیر[۲] فیلسوف در پاریس میگوید، از دشواری‌های جلو بردن ایده‌ی اتوپیا، چرا که به عنوان یک ایده هرگز برایش جالب نبوده. آنچه توجهش را جلب می‌کرد، نافرمانی بود، شیوه‌ای که به واسطه‌ی آن در گفتار، ادراک و احساس گسست به وجود آید. معتقد بود که باید راه‌هایی بیابیم که از طریق آنها اتوپیاها برای تولید چنین گسست‌هایی به کار روند. در انتها می‌نویسد که «ایستگاه اتوپیا» آرشیوی برای تجربه‌گری شد.

پی‌نوشت:

[۱] Molly Nesbit

[۲] Jacques Ranciere

قسمت‌های قبل از خلاصه کتاب شیوه‌های هنرگردانی را اینجا دنبال کنید:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .

خلاصه کتاب شیوه‌های هنرگردانی | دوسالانه‌ها و ایستگاه اتوپیا

خلاصه کتاب شیوه‌های هنرگردانی

بخش بیست و یکم | دوسالانه‌ها و ایستگاه اتوپیا

هانس اولریش اوبریست | ترجمه‌ی کتایون یوسفی | انتشارات حرفه‌هنرمند

مجله هنرهای تجسمی آوام: تلخیص نیلوفر تقی‌پور

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ