گانزیر نقاش زنجیر دوچرخه
پرونده معرفی هنرمندان عرب
قسمت دهم: گانزیر
مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم دنیا حافظی حقانی
زمانی که مردم قاهره در ژانویه ۲۰۱۱ برای برکناری حسنی مبارک، حاکم دیرین مصر، به میدان التحریر رفتند، هنرمندان مصر در این جنبش سهمی بسیار داشتند، خیابان‌ها با نقاشی‌های دیواری که روح انقلابی جنبش را منعکس می‌کرد پرشده بود و این جنبش مردمی را به جلو سوق می‌داد.
گانزیر «Ganzeer» به عربی جنزیر نام مستعار یکی از این هنرمندان است که در سال ۱۹۸۲ در جیزه[۱]، مصر متولد شد و هنگامی‌که موفق به قبولی در امتحان ورودی هنرستان نشد، تجارت خواند و پس‌ازآن به مدت هشت سال شرکت طراحی گرافیک خود را اداره کرد و مهارت‌هایی را در خود ایجاد کرد که وی را برای شرکت در تلاش‌های خلاقانه در میدان التحریر آماده می‌کرد.
به دنبال انقلاب ۲۰۱۱ مصر، در ماه مارس، او یک پروژه نقاشی دیواری بلندپروازانه بانام «پرتره بزرگ‌تر از زندگی»[۲] را به انجام رساند که داستان پسربچه‌ی ۱۶ ساله‌ای بود، که با شلیک گلوله پلیس به قتل رسید، این اثر با ارتفاع حدود ۱۳ فوت بر روی دیواری که نزدیک به دادگاه عالی قاهره قرار داشت چاپ‌شده و بر روی دیوار نصب شد.
گانزیر در انجام فعالیت‌های خود کاملاً شجاعانه عمل می‌کند. او می‌دانست که وقتی در خیابان کار می‌کند مخالفین او را متوقف و یا تهدید می‌کنند، ولی او همیشه آن‌ها را تشویق می‌کرد که در فعالیت‌های هنری او مشارکت کنند.
از دیگر کارهای معروف این هنرمند نقاب پیروزی[۳] است که به‌عنوان نمادی از سرکوب نظامی به تصویر کشیده شده است. دیگر اثر معروف این هنرمند نقاشی دیواری یک تانک عظیم است که در حال شلیک به یک دوچرخه‌سوار تنهاست، او این اثر را به شکل پوستر در پرسشنامه‌ها و برچسب‌هایی به چاپ رسانده و بین مردم انقلابی توزیع می‌کرد و این کار را به‌عنوان کمپین رسانه‌ای جایگزین در مقابله با تبلیغات رسانه‌ای رسمی انجام می‌داد.
در طول سه سال گذشته، گانزیرِ ۳۲ ساله، بانام اصلی محمد فهمی، به‌عنوان ستاره جنبش آنارشیک[۴] ظهور کرد. اکثر آثار این هنرمند به موضوعات مسئولیت مدنی و عدالت اجتماعی می‌پردازد.
گانزیر خودش را زنجیر دوچرخه می‌نامد زیرا به نظر او یک هنرمند نیروی محرک نیست، هنرمندان کسانی نیستند که رکاب می‌زنند، بلکه آن‌ها می‌توانند ایده‌ها را به هم متصل کنند و با این کار اجازه می‌دهند که هر چیزی حرکت کند.
مجله بدون[۵] او را به‌عنوان یک هنرمند موقعیت محور توصیف می‌کند که عادت دارد سبک‌ها، تکنیک‌ها و رسانه‌های کاملاً جدیدی را برای تطبیق دادن با موضوعی که در زمان حاضر جریان دارد مورداستفاده قرار دهد. هافینگتون پست[۶] او را در لیست ۲۵ هنرمند خیابانی جهان که هنر عمومی را به لرزه درآورده‌اند قرار داده است.
آل مانیتور دات کام[۷] نیز او را در لیست ۵۰ نفری که فرهنگ خاورمیانه را شکل می‌دهند قرار داده است. این هنرمند یکی از قهرمانان اصلی فیلم مستند تحسین‌شده با عنوان جنگ هنری[۸] توسط مارکو ویلمز[۹] کارگردان آلمانی‌تبار است. گانزیر به‌عنوان یکی از پرفروش‌ترین هنرمندان زنده مصر شناخته شده است.
در حال حاضر گانزیر خارج از مصر به سر می‌برد به گفته ثریا مورایف[۱۰] نویسنده مصری «مصر در حال حاضر رابطه‌ای اسکیزوفرنیک با هنرمندان خیابانی خود دارد، این رابطه به شکلی بوده که هم باید این هنرمندان را دوست داشته باشیم، هم از آن‌ها متنفر شویم، هم آن‌ها را به زندان می‌اندازیم، هم آن‌ها را آزاد می‌کنیم، هم آن‌ها تحسین می‌کنیم و اکنون آن‌ها را مجبور به ترک وطن خواهیم کرد.»
از قاهره تا بیروت و دبی، هنرمندان عرب با خلاقیت جدی نسبت به آشفتگی‌های سیاسی و اجتماعی خود در این چند سال گذشته بی‌تفاوت نبوده‌اند، آن‌ها طیف وسیعی از استراتژی‌های هنرسازی، ازجمله هنرهای خیابانی را به وجود آورده‌اند، هنری که از هیروگلیف باستان استنباط شده و این هنرمندان به خود آموزش داده‌اند که چطور آن را با موضوعات دنیای امروز ادغام کرده و بر روی دیوارها به نمایش بگذارند.
پی‌نوشت:
[۱] Giza
[۲] a larger-than-life portrait
[۳] Mask of Freedom
[۴] anarchic
[۵] Bidoun Magazine
[۶] The Huffington Post
[۷] Al-Monitor.com
[۸] Art War
[۹] Marco Wilms
[۱۰] Soraya Morayef
قسمت‌های قبلی این پرونده را اینجا بخوانید:
علاء عواض نقاش دیوارهایی برای جنگ و صلح
خالد حافظ و رابطه‌ی بین ریاضی و عاطفه
پرتره‌ها و آثار چندوجهی مارگارت نخلا
جاذبیه سری و نقاشی‌هایی از چهره‌های زنان قوی
مطالب مرتبط، پرونده معرفی هنرمندان هند:
تاگور، پدر هنر مدرن هند و بنیانگذار مکتب بنگال | قسمت اول
آمریتا شرگیل، نقاش هندوها و فریدا کالوی هند | قسمت دوم
مقبول فدا حسین، از پوسترکشی سردر سینما تا قرارگیری در کنار پیکاسو | قسمت سوم
بالکریشنا دوشی، از دستیاریِ لوکوربوزیه تا طراحیِ گالری هنری | قسمت چهارم
آنیش کاپور، از بی‌ینال ونیز تا کشفِ سیاه‌ترین رنگِ دنیا | قسمت پنجم
