عرصه اکسپرسیونیسم هنرمندانی با اختلاف روحیات بسیار

خلاصه کتاب در جستجوی زبان نو | عرصه اکسپرسیونیسم

هنرمندانی با اختلاف روحیات بسیار

قسمت سی‌وهفت

تألیف روئین پاکباز | انتشارات نگاه

مجله هنرهای تجسمی آوام: تلخیص دینا صنیعی

فرانتس مارک[۱] (۱۸۸۰-۱۹۱۶) در جوانی قصد داشت الهیات بخواند، او به میراث روان‌شناختی دهه آخر قرن، یعنی بیم از جهان، بی‌قراری دهشتناک و پاره شدن پیوند الفت با واقعیت بیرونی- بیش از سهم خویش دست یازید. به هنر همچون وسیله خلاصی از تنش تحمل‌ناپذیر به جهان می‌نگریست و می‌گفت: «نقاشی باید مرا از دلهره برهاند» همین‌طور مارک با تکرار نشانه‌ها و مقایسه آن‌ها به‌نوعی ریتم تصویری معادل با نظمی که در طبیعت احساس می‌کرد پرداخت و پس‌ازاین، توانست سادگی و گویایی شکل‌ها را در غنای رنگ‌ها درآمیزد. پرده بزرگ «اسب‌های آبی فام» که در سال ۱۹۱۱ نقاشی شد یکی از شاهکارهای سبک اولیه و منحنی الخط فرانتس مارک به شمار می‌رود. در پرده‌هایی چون سرنوشت جانوران مارک به فوتوریست‌ها نزدیک‌تر است. اکنون هنرمند چند گامی بیش با انتزاع کامل فاصله ندارد.

اگوست ماکه[۲] (۱۸۸۷-۱۹۱۴) را شاید نتوان یک هنرمند اکسپرسیونیست به شمار آورد؛ زیرا مشخصات اکسپرسیونیسم در مورد اندیشه و هنر او کمتر مصداق دارد؛ اهل راین بود و خلق خوی مردمان آلمان را به‌تمامی داشت. دوره هنرآموزی را در آکادمی دوسلدوف و سپس در کارگاه لویس کرنیت در برلین طی کرد. در سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۰۹ مرتباً به پاریس رفت ازاین‌پس بود که زبان رنگ را شناخت و با اندیشه‌های گوگن و ماتیس آشنا شد. ماکه می‎خواست طبیعت را از شادمانی سرشار کند و تحت تأثیر فوویسم و کوبیسم، پرده‌های رنگین و نیمه انتزاعی از صحنه‌های زندگی شهری نقاشی کرد. می‌توان هنر او را ترکیبی از فوویسم و کوبیسم، پرده‌های رنگین و نیمه انتزاعی از صحنه‌های زندگی شهری دانست که محتوای آن با اندیشه‌های نقاشان سوارکار آبی فام غنی‌شده است ولی مسلماً این فرمول شخصیت فردی و حساسیت شاعرانه و تصویری دنیای بصری او را کاملاً توضیح نمی‌دهند.

الکسی فن یاولنسکی[۳] (۱۸۶۴-۱۹۴۱) در جوانی افسر گارد امپراتوری روسیه بود و از سر تفنن نقاشی می‌کرد و گاه به کلاس رپین سر می‌زد و در ۱۸۹۶ با قصد هنرآموزی به مونیخ رفت و با کاندینسکی آشنا شد؛ طبع هنری‌اش از عرفان گرایی افسانه روس سرشار بود. او ضمن سفرهایش به اروپای شرقی با آثار سزان و ون گوگ و سایر پیشگامان نقاشی نوین آشنا شده ولی از این میان تحت تأثیر فووها و به‌خصوص ماتیس قرار گرفت از سال ۱۹۱۰ به بعد به چهره نگاری روی آورد.

پل کله[۴] (۱۸۷۹-۱۹۴۰) اهل سوییس و فرزند یک موسیقی‌دان بود. در جوانی استعداد خود را در نوازندگی ویلن نشان داد اما کمی بعد راه نقاشی را در پیش گرفت در ۱۸۹۸ برای هنرآموزی به مونیخ رفت. نخست به دنیای ناتورالیسم ویوگنشتیل جلب شد. از ۱۹۰۱ تا ۱۹۰۵ ضمن سفرهای مکرر به فرانسه و ایتالیا، به مطالعه هنر گذشته معاصر پرداخت. در فاصله سال‌های ۱۹۰۸ تا ۱۹۱۰ آثار سزان و وان گوگ را دید در ۱۹۱۱ نمایشگاهی از آثارش در مونیخ برپا کرد و همان سال به گروه سوارکار آبی فام پیوست. کله در ۱۹۰۹ به این نتیجه رسید که نگرش یک نقاش به محتوای جعبه‌رنگش بسیار مهم‌تر از مطالعه طبیعت است.

در ۱۹۱۲ با دلنه آشنا شد و به مطالعه کوبیست‌ها پرداخت آنچه از آن‌ها آموخت قوانین دقیق و ساختار بلورین تصویر بود که این‌ها در سرتاسر زندگی هنری‌اش به کارآمدند. کله به‌تدریج راه خویش را حس کرد در ۱۹۲۱ به دعوت گروپیوس، تدریس در مدرسه باوهاوس را آغاز کرد. رسیدن به مقام معلمی، او را به محک زدن بر اصول نقاشی خویش واداشت؛ او این کار را در نشریات معتبر درباره هنر نوین و مخصوصاً جنبه‌های مربوط به بیان خیال‌پردازی شخصی انجام داد. هنر او در آخرین مراحلش همیشه در طبیعت ریشه داشت.

اگون شیله[۵] (۱۸۹۰-۱۹۱۸) به‌رغم مخالفت خانواده در آکادمی وین به هنرآموزی پرداخت. طرح پردازی ماهر شد در نوزده‌سالگی با کلیمت میان‌سال طرح دوستی ریخت؛ و از او بسیار آموخت، اهمیت خط‌های مرزی، پیچیدگی خطی و روابط میان شکل‌های اصلی نقش‌مایه با شکل صفحه کاغذ.

کلیمت خود را به مسائلی عمیق‌تر از گستره درخشنده پرده‌هایش چندان علاقه‌مند نشان نمی‌داد. حال‌آنکه شیله از این آموخته‌ها بس فراتر رفت. به کاوش در حالت‌های روانی بر اساس تحلیل‌های فروید جلب شده بود. این دو هنرمند اتریشی به‌رغم نزدیکی‌هایی که داشتند اختلاف روحیه و تفکر و شیوه در نسل سمبلیست و اکسپرسیونیست را بازمی‌تابیدند.

پی‌نوشت:

[۱] – Franz Marc

[۲] – August Robert Ludwig Macke

[۳] – Alexej von Jawlensky

[۴] – Paul Klee

[۵] – Egon Schiele

شماره‌های پیشین خلاصه کتاب درجستجوی زبان نو را اینجا بخوانید:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .