NFT و تحول در مفهوم مالکیت هنر دیجیتال

NFT و تحولات هنر معاصر: فرصت‌ها، چالش‌ها و چشم‌انداز آینده

هنر همواره در تعامل با تحولات اجتماعی، فرهنگی و فناورانه تکامل یافته است. در دوران معاصر، فناوری‌های نوین مانند بلاکچین و توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT) به‌طور چشمگیری در حال تغییر و تحول در صنعت هنر هستند. این تغییرات نه‌تنها مفهوم مالکیت آثار هنری را تغییر داده‌اند، بلکه به هنرمندان امکان داده‌اند که در عصر دیجیتال راه‌های جدیدی برای تعامل با مخاطبان و مجموعه‌داران پیدا کنند. این مقاله با تمرکز بر تأثیرات NFTها بر بازار هنر، فرصت‌هایی که برای هنرمندان ایجاد کرده‌اند، چالش‌های حقوقی و اخلاقی که به همراه دارند و آینده‌ای که پیش روی این فناوری است، به تحلیل و بررسی این تحولات می‌پردازد.

NFTها و تحول در مفهوم مالکیت در هنر دیجیتال

در دنیای هنر سنتی، مفهوم مالکیت به‌طور واضح و ملموس از طریق آثار فیزیکی تعریف شده است. یک نقاشی یا مجسمه تنها یک نسخه فیزیکی دارد و مالک آن نسخه خاص، مالک اثر هنری است. اما در دنیای هنر دیجیتال، ویژگی‌های خاص این آثار – مانند توانایی بازتولید و کپی‌برداری بی‌پایان – مشکل‌ساز بودند. این امر باعث می‌شد که هنرمندان نتوانند به‌راحتی مالکیت خود را اثبات کنند.

توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFTها) این مشکل را حل کرده‌اند. با استفاده از بلاکچین، هر اثر هنری دیجیتال به‌وسیله یک توکن منحصربه‌فرد مشخص می‌شود که هیچ‌گونه کپی یا تکراری ندارد و این امر، مالکیت حقیقی اثر را تضمین می‌کند.

فرصت‌های NFT برای هنرمندان

NFT فرصتی بی‌سابقه برای هنرمندان فراهم کرد تا آثار خود را در سطح جهانی به نمایش بگذارند. پیش از ظهور NFT، فرآیند فروش آثار هنری عمدتاً از طریق گالری‌ها و حراجی‌ها انجام می‌شد و هنرمندان مجبور بودند بخشی از درآمد خود را به واسطه‌ها واگذار کنند. اما اکنون با ظهور بازارهای دیجیتال، هنرمندان می‌توانند مستقیماً آثار خود را به فروش برسانند.

بازارهایی مانند OpenSea، SuperRare و Foundation به هنرمندان این امکان را می‌دهند که آثار دیجیتال خود را بدون نیاز به حضور فیزیکی در گالری‌ها یا حراجی‌ها، به فروش برسانند. این امر نه‌تنها به هنرمندان دیجیتال این امکان را می‌دهد که آثار خود را عرضه کنند، بلکه به آن‌ها اجازه می‌دهد از هر نقطه جهان به بازارهای جهانی دسترسی داشته باشند.

تأثیر NFT  بر اقتصاد هنر

ورود NFT به بازار هنر، نحوه ارزش‌گذاری و خرید و فروش آثار هنری را متحول کرده است. در گذشته، قیمت آثار هنری توسط گالری‌ها و کارشناسان خبره تعیین می‌شد، اما در دنیای NFT، قیمت‌ها معمولاً از طریق عرضه و تقاضا در پلتفرم‌های دیجیتال مشخص می‌شوند. این شیوه به هنرمندان این فرصت را می‌دهد که به‌طور مستقیم با مخاطبان خود در ارتباط باشند و فرآیند فروش آثار را در اختیار داشته باشند.

در سال‌های اخیر، آثار NFT در حراجی‌های مشهوری مانند Christie’s و Sotheby’s به قیمت‌های چند میلیون دلاری به فروش رسیده‌اند. نمونه‌ای از این آثار، اثر دیجیتال هنرمند Beeple است که در سال ۲۰۲۱ به قیمت ۶۹ میلیون دلار فروخته شد. این رویداد نشان داد که NFT دیگر یک ترند موقتی نیستند، بلکه به بخشی جدایی‌ناپذیر از اقتصاد هنر تبدیل شده‌اند.

چالش‌های قانونی و اخلاقی NFT

با وجود مزایای متعدد، NFT با چالش‌های حقوقی و اخلاقی روبه‌رو هستند. یکی از مسائل مهم در این زمینه، حقوق مالکیت فکری است. خرید یک NFT به این معنا نیست که خریدار حقوق کپی‌رایت اثر را خریداری کرده است. در بسیاری از موارد، هنرمندان همچنان حقوق کپی‌رایت اثر را در اختیار دارند و می‌توانند از آن در پروژه‌های دیگر استفاده کنند. این امر ممکن است به سوءتفاهم‌هایی میان خریداران و فروشندگان منجر شود.

علاوه بر این، با توجه به اینکه بازار NFT هنوز به‌طور کامل قانون‌گذاری نشده است، نگرانی‌هایی از جمله کلاه‌برداری و نقض حقوق هنرمندان وجود دارد. برخی از هنرمندان گزارش داده‌اند که آثارشان بدون اجازه در قالب NFT فروخته شده است. این مسئله نشان‌دهنده نیاز به یک چارچوب قانونی است که از حقوق هنرمندان در این فضا حمایت کند.

چالش‌های زیست‌محیطی و فناوری

یکی دیگر از چالش‌های قابل‌توجه در استفاده از NFT، مصرف بالای انرژی است. اکثر NFTها بر روی بلاکچین اتریوم ساخته می‌شوند که برای تأیید تراکنش‌ها از الگوریتم Proof of Work استفاده می‌کند. این الگوریتم برای پردازش تراکنش‌ها به میزان زیادی انرژی نیاز دارد که تأثیرات منفی بر محیط‌زیست به دنبال دارد.

بااین‌حال، پروژه‌های جدیدی در حال توسعه هستند که از مدل‌های کم‌مصرف‌تری مانند Proof of Stake استفاده می‌کنند. این روش به کاهش مصرف انرژی و کاهش اثرات زیست‌محیطی فناوری بلاکچین کمک می‌کند.

چشم‌انداز آینده NFT در هنر

NFTها همچنان در حال تکامل هستند و احتمالاً در آینده شاهد افزایش پذیرش آن‌ها در دنیای هنر خواهیم بود. با بهبود فناوری‌های بلاکچین و توسعه روش‌های پایدارتر و کم‌مصرف‌تر، مشکلات زیست‌محیطی آن‌ها نیز کاهش خواهد یافت.

همچنین، انتظار می‌رود که قوانین و مقررات جدیدی برای تنظیم این بازار تدوین شود تا از حقوق هنرمندان محافظت کرده و جلوی سوءاستفاده‌های احتمالی را بگیرد. با توجه به رشد مداوم این فناوری، می‌توان پیش‌بینی کرد که NFT نه‌تنها در حوزه هنر دیجیتال بلکه در سایر زمینه‌ها مانند موسیقی، فیلم و حتی اسناد دیجیتال نقش مهمی ایفا خواهند کرد.

نتیجه‌گیری

NFTها تحولی بزرگ در دنیای هنر معاصر ایجاد کرده‌اند و فرصت‌های بی‌نظیری برای هنرمندان به ارمغان آورده‌اند. آن‌ها مفهوم مالکیت در هنر دیجیتال را تغییر داده و اقتصاد هنر را متحول کرده‌اند. بااین‌حال، چالش‌های حقوقی، اخلاقی و زیست‌محیطی همچنان وجود دارند که نیاز به قوانین و فناوری‌های جدید دارند. با رشد این فناوری، آینده‌ای روشن برای NFTها و هنر دیجیتال پیش‌بینی می‌شود.

در ادامه این پرونده را دنبال کنید..

قسمت قبل از این پرونده را اینجا بخوانید:

قسمت اول: عمق در دنیای سطحی و هنر دیجیتال: فرصت یا تهدید؟

قسمت دوم: هنرمندان معاصر و مقابله با سطحی شدن هنر

قسمت سوم: هنرمند یا تکنسین؟ ابزارهای دیجیتال نقاشی از عکس و بحران خلاقیت

قسمت چهارم: هوش مصنوعی و تاریخ هنر معاصر در عصر دیجیتال: تغییرات، چالش‌ها و آینده

در همین ارتباط بیشتر بخوانید:

معرفی کتاب ها و مقالات پژوهشی

تازه های نشر آوام سرا

منابع:

The NFT Handbook: How to Create, Sell and Buy Non-Fungible Tokens( Book by Matt Fortnow and QuHarrison Terry)

The Blockchain and the New Architecture of Trust (Book by Kevin Werbach)