تندیس: به مناسبت آغاز هفته دفاع مقدس . در طی مصاحبه روزنامه همشهری با هنرمندان نقاش صادقی، قدیریان و طاهری نکات قابل توجه ای گفته شده است که میتواند به شکل گیری هنر آوانگارد کمک شایانی کند . روند شکل گیری هنر اقتصادی و سالنی که به خودی خود قابل ارزش است، بی شک نیازمند دیالکتیک و پویایی است که با رویکرد نظری میتواند جریانیمدام و پی گیر به ماشین هنرهای تجسمی وارد کند. در این مصاحبه آقای صادقی مطالب قابل تاملی را ذکر کرده اند که در ذیل آن‌را ارایه میدهیم.
هنر دفاع مقدس یک هنر اجتماعی
حبیب الله صادقی و آثارش را در زمینه دفاع مقدس و مقاومت دیده و در خاطر داریم، او جزو پیشتازان این هنر بوده و همچنان نیز در این زمینه فعال است. صادقی هنرمقاومت را این گونه تعریف می‌کند: هنر مقاومت، اتفاقی نیست که ما پس از انقلاب آن را در فرهنگ‌مان داشته باشیم، در واقع این یک فرضیه یا روایت است. در گفتار‌ها، پندار‌ها و ادبیات تاریخی ما همواره قهرمانان و آدم‌هایی را داریم که اهل حکمت و بلند مرتبگی بودند و جایگاه رفیعی داشته‌اند. این قهرمانان یا در مبارزه کشته می‌شوند یا با حداقل امکانات پیش‌قراول هستند. نمونه بارز و بسیار ارجمند این مساله نیز در خود پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن دوران دفاع مقدس وجود دارد؛ دورانی که در آن ۴۳ کشور جهان، متحد‌المرکز به محوریت آمریکا و اسرائیل می‌آیند و با ملتی می‌جنگند که پس از پیروزی انقلاب، هنوز نتوانسته بود پادگان‌هایش را سر و سامان بدهد و وضعیت لجستیکی و امکانات نظامی‌اش را در اختیار بگیرد.
به عقیده صادقی یکی از جلوه‌ها یا تجلیات هنر مقاومت، حوزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی است؛ در واقع مقاومت به معنای هنر اجتماعی در جهان است تا ما همراهان این معنا را در جهان شناسایی کنیم و ببینیم در هر گوشه از جهان چه اتفاقی افتاده است.
صادقی با نگاهی آسیب‌شناسانه هم به این مفهوم می‌گوید: ما باید این را یقین بدانیم که هنر مقاومت، هنر شعاری تبلیغاتی نیست، از سوی دیگر یک هنر حکومتی و دولتی هم نیست، در واقع همانطور که گفتم یک هنر اجتماعی و خویشتن فرماست و شکل‌گیری این هنر در ایران هم همین مساله را نشان می‌دهد.
غلامعلی طاهری هنرمند نقاش در تعریف هنر مقاومت و دفاع مقدس می‌گوید: هنر دفاع مقدس در کشور ما با یک چالش بزرگی روبه‌رو است و آن نیز عبارتست از این‌که مسئولین کشور این هنر را در جهت تبلیغات حمایت کردند، درحالی که هنرمندان می‌خواستند این هنر به عنوان یک مکتب و ژانر در این عرصه متولد شود. متاسفانه این اتفاق نیفتاد و بیشتر حمایت‌ها در جهت تولید آثار شعارگونه بود. به موازات این حرکت‌ها هنرمندان خلاق توانستند آثاری بی‌آفرینند که جنبه‌های هنری آن بارز بود و در نقد و بررسی‌ها نیز می‌بینیم که این آثار جزو آثار فاخر و ماندگار تاریخ هنر معاصر کشور قرار دارند. اما چون پایگاه علمی پیدا نکردند و مبانی آن نیز تدوین نشد و به صورت علمی در جامعه جنبه آموزشی پیدا نکرد و به هنرمندان جوان انتقال نیافت، به صورت سبک و مکتب هنری ماندگار نشد. تنها تعدادی کارخوب و خلاقانه توسط هنرمندان آفریده شده که می‌توان از آنها یاد کرد و در تاریخ به آنها اشاره کرد.
وی با اشاره به این که هنرمند آیینه زمان خودش است و باید آنچه را که می‌بیند در قالب اثر بگنجاند، ادامه داد: بعضی از هنرمندان با این اعتقاد رفتند که هنرمند آیینه زمان خود است و رویدادهایی که با آنها مواجه می‌شود و حسی را که تجربه می‌کند و بازتابش را در زندگی خود احساس می‌کند، باید روایت کند و در قالب اثر هنری بگنجاند. به همین دلیل آثار خلق شدند. از آنجایی که پس از جنگ، دیگر با آن حسی که از جبهه‌ها، رزمندگان و دلاوری و سلحشوری آنها و اتفاقاتی که روی می‌داد، مواجه نبودند و بازخوردش را نمی‌دیدند از آن فاصله گرفتند و به موارد دیگر پرداختند. آن دوران برهه‌ای بود که ذهن هنرمندان مغشوش و آشفته بود و درک درستی از جنگ نداشتند. بنابراین نیاز بود جنگ تمام شود و با یک فراغ خاطر به این واقعیت بپردازند و ابعاد مختلف آن را واکاوی کنند. به همین دلیل آنچه که کار شد بیشتر جنبه مناسبتی داشت و هیچ وقت هنرمندان تجسمی نمی‌توانند مانند هنرمندان سینمای دفاع مقدس به خلق آثار ماندگار بپردازند.
این هنرمند نقاش در ادامه افزود: هنر دفاع مقدس تنها یک موج فرمالیستی بود و هنرمندان از موضوعات عینی و فیگوراتیو دفاع مقدس دور شدند و به نقاشی‌های نیمه آبستره پرداختند. به همین دلیل نیز می‌توان گفت آنچه به نمایش درآمده است بیشتر جشنواره‌ای بوده و ما کار فاخر و موزه‌ای در عرصه هنر دفاع مقدس نداریم.
طاهری بیان کرد: انقلاب اسلامی قبل از خود چیزی به هنرمندان ارائه نکرد و آنچه هنرمندان درباره هنر انقلابی می‌دانستند در دانشگاه به تاریخ هنر جهان باز می‌گردد و انقلاب‌های جهانی که شکل گرفته بود و هنرمندان تحت تاثیر همان آثار کارهای خود را ارائه کردند که به لحاظ صورت، قالب و ظاهر المان‌هایی که در آن آثار دیده می‌شود در آثار هنرمندان ما نیز وجود دارد.
