(این مطلب در مجله تندیس ۳۲۷ منتشر شده است)
نقطه‌ی تلاقی هنرها در جوار آرت بازل
نگاهی به آرت بازل سوئیس ۲۰۱۶
- گردآوری و برگردان: علیرضا بهارلو
هدف «آرت بازل» از سال ۱۹۷۰ – آغاز شکل‌گیری این رویداد هنری – برقراری پیوند میان مهم‌ترین و پیشروترین گالری‌های دنیا و حامیان‌شان، و از طرفی، ایجاد عرصه‌ای برای رویارویی هنرها و هنرمندان بوده است. حال که بیش از چهل سال از مبدأ این تاریخ می‌گذرد، سه کارنمای مطرح آرت بازل – در بازل، هنگ‌کنگ و ساحل میامی – در زمره‌ی عمده‌ترین و شاخص‌ترین رویدادهای هنری جای می‌گیرند و با چشم‌اندازهای کیوریتورالِ قدرتمندِ خود، به رونمایی از هنر قرن بیستم و بیست‌ویکم می‌پردازند.
آرت بازل رویدادی نیست که به‌سادگی بتوان آن را تلخیص و ذیل یک شاخه یا مقوله‌ی خاص عنوان کرد. جمع کثیر هنرمندان بین‌المللی، مجموعه‌های خصوصی و گالری‌های متعدد، آثار جدید، دلالان و فعالان هنر، نام‌های نوظهور، نهادهای نوخاسته، و البته حراج‌های بعضا غیرقابل‌تصور همگی از آرت بازل – در هر سه حوزه‌ی آن – وجهه‌ای جهانی و معتبر ساخته‌اند.
چهل‌وهفتمین دوره‌ی آرت بازل، در بازل سوئیس، روز یکشنبه ۱۹ ژوئن ۲۰۱۶ در میان گزارش‌های مفصلی از مزایده‌های کلان در تمام سطوح بازار، از جمله فروش گالری‌ها در بخش Unlimited، به پایان رسید. مجموعه‌داران و مؤسسات بین‌المللی این‌بار هم بسیار نیرومند ظاهر شدند. در میان آنها، مجموعه‌داران جدیدی از کشورهای افریقایی و شوروی سابق و همچنین ایران، لبنان، ژاپن، کره، فیلیپین و تایلند نیز مشاهده می‌شد که برای نخستین بار در این نمایشگاه بزرگ جهانی شرکت می‌کردند. از این دوره‌ی آرت بازل – با بازاری متغیرتر و در محیطی سیاسی – چنین اثبات می‌شد که وقتی مهم‌ترین گالری‌های بین‌المللی و مجموعه‌داران پیشرو از سراسر دنیا گرد هم می‌آیند، نیاز مبرم به آثار باکیفیت همچنان مشهود و محسوس است. بازلِ امسال به دلیل رونمایی‌های قدرتمندِ غرفه‌ها و جایگاه مقتدر هنری‌اش بسیار مورد توجه و تحسین واقع شد. در سوی دیگر این واقعه، افراد و مقاماتی بودند که به شرایط سیاسی- اجتماعیِ حال‌حاضرِ اروپا و سایر مناطق جهان سخت واکنش نشان دادند.
هر آرت بازلی بسته به موقعیت و محل استقرارش – در بازل، ساحل میامی یا هنگ‌کنگ – با نام همان شهر یا منطقه‌ی میزبان شناخته می‌شود. هر دوره از این گردهمایی بزرگ هنری، در نوع خود رویدادی بی‌نظیر به‌شمار می‌آید. این اهمیت و یگانگی، در سطح گالری‌های شرکت‌کننده، آثار ارائه‌شده، و مضمون و محتوای برنامه‌های هم‌زمانی که با همکاری نهادهای محلی صورت می‌گیرند بازتاب می‌یابد. در اینجا علاوه بر جایگاه‌ها و غرفه‌هایی که به نمایش گالری‌های پیشتازِ سراسر دنیا می‌پردازند، هریک از بخش‌های منفردِ نمایشگاهی نیز آخرین پیشرفت‌ها و دستاوردهای حوزه‌ی تجسمی را عرضه کرده و از ایده‌های جدید و افکار بکر رونمایی می‌کند.
آرت بازل ۲۰۱۶، که جایگاه خود را به عنوان نقطه‌ی اجلاس مرکزیِ دنیای هنر به اثبات رساند، تنها طی چند روز موفق به جذب جمعیتی ۹۵ هزار نفری شد. از میان هنرمندانی که آرت بازل را در این دوره همراهی کردند، می‌توان به این نام‌ها اشاره کرد: داوید بالولا۱، هانس اُپ دبیک۲، اِی‌اِی برونسون۳، تریسی امین۴، ژانگ انلی۵، زِنگ فنژی۶، کائو فِی۷، آلفرِدو جار۸، کریستیان یانکووسکی۹، آلیسون نولز۱۰، جوسف کاسوت۱۱، یانیس کولِنیس۱۲، مایکل لندی۱۳، جاناتان مانک۱۴، اوسکار موریو۱۵، پوپ. ال۱۶، رابین رود۱۷، جیمز تورل۱۸، هوگو یَنگ۱۹، دینگ یی۲۰ و سامسون یانگ۲۱.
امسال مجموعه‌داران شناخته‌شده‌ی خصوصی از همه‌جای اروپا، امریکای شمالی و جنوبی، آسیا و افریقا و همین‌طور نمایندگانی از ۳۰۰ موزه و مؤسسه‌ی سرشناس در این مجمع گرد آمدند. از میان این شرکت‌کنندگان می‌توان مؤسسه‌ی هنر شیکاگو، مرکز پومپیدو پاریس، موزه و باغ‌مجسمه‌ی هرشورن، موزه‌ی هنر لس‌آنجلس کانتی، موزه‌ی هنر متروپولیتن، موزه‌ی هنر مدرن نیویورک،گالری‌های سرپنتین لندن، موزه‌ی هنر معاصر توکیو و ده‌ها نهاد فرهنگی دیگر را در این فهرست جای داد.
آرت بازل در حین برگزاری این دوره اعلام کرد که با همکاری و شراکت «اتحادیه‌ی بانک‌های سوئیس» (UBS)، گزارش سالانه‌ی جدید و جامعی از بازار هنر ارائه خواهد کرد. «گزارش جهانی آرت بازل و یو.بی.اس از بازار هنر»، طرح عینی و مستقلی است که دکتر کلر مک‌اندرو۲۲ و مؤسسه‌ی تحقیقاتی و مشاوره‌ی Arts Economics (مستقر در دوبلین) آن را ارائه خواهند کرد.
نخستین «گزارش جهانی آرت بازل و یو.بی.اس از بازار هنر»، با تحت‌پوشش قراردادن رویه‌های عمده‌ی اقتصاد کلان و عرضه‌ی اطلاعاتی بنیادین از کل بازار هنر، در ماه مارس ۲۰۱۷ هم‌زمان با نمایشگاه آرت بازل هنگ‌کنگ منتشر خواهد شد. خبر این گزارش جدید به‌موازات ادامه‌ی همکاری‌های ۲۲ساله‌ی آرت بازل با یو.بی.اس (شریک عمده و جهانی آرت بازل) نشر یافت.
گالری‌هایی که در تمام بخش‌های آرت بازلِ این دوره به رونمایی آثار خود پرداختند، به‌نوعی شور و شعف‌شان را نیز درباره‌ی کارنمای ۲۰۱۶ ابراز و بر تداوم این رویداد تأکید کردند. چند نمونه از این نظرات:
«نمایشگاه بسیار موفقی برایمان بود. تعداد مجموعه‌دارانِ بین‌المللی‌ای که امسال شرکت کرده بودند خیلی ما را تحت تأثیر قرار دادند. آثاری از جورج کاندو، آندرئاس گورسکی، جنی هولزر، توماس روف، سیندی شرمن، فرانک استلا و روزماری تروکِل را فروختیم و کارهایی را در مجموعه‌های معتبر سراسر اروپا، بریتانیا، امریکا و آسیا قرار دادیم.» _ فیلومِن مِیجرز۲۳، دلال هنری، گالری اسپروت مِیجرز۲۴، برلین، لندن، لس‌آنجلس.
«کارنمایی فوق‌العاده …؛ آنجا که نومیدی جای خود را به منابعی از الهام بخشید. بله، فروش زیادی داشتیم، بیش از ۸۰ درصد آثاری که آورده بودیم؛ اما مهم‌تر آنکه حراج‌هایی داشتیم که مایه‌ی افتخار بودند … برای مجموعه‌داران پرشور؛ هم قدیمی و هم جدید.» _ مارک گلیمچِر۲۵، مدیر گالری بین‌المللی پِیس۲۶، نیویورک، لندن، بیجینگ، هنگ‌کنگ.
«سطح برتری و شگفتی آرت بازل هیچ‌گاه به کمتر از مهیج نزول نمی‌کند. احساس می‌کنم این نمایشگاه همواره در راستای ارتقای سطح و بهبود خود پیش می‌رود. برای کارنمایی که همچنان “مهم‌ترین” و “بهترین” در جهان به شمار می‌آید غیرممکن به نظر می‌رسد!» _ مورین پِیلی۲۷، مدیر و مؤسس، گالری مورین پِیلی، لندن.
«آرت بازل ۲۰۱۶ پرمنفعت‌ترین نمایشگاه در طول تاریخ این گالری بوده و حراج‌های بزرگی برای موزه‌ها و اشخاص همراه داشته است.» _ گلن اسکات رایت۲۸، معاون، گالری ویکتوریا میرو۲۹، لندن.
«آرت بازل بازارها را به مبارزه طلبیده و بار دیگر موفقیتی عظیم برایمان به ارمغان آورده است – هیچ‌چیزی نمی‌تواند روحیه‌ی خستگی‌ناپذیر آرت بازل را مغلوب کند!» _ ایوان ویرت۳۰، مدیر و مؤسس، گالری هاوزر و ویرت۳۱، زوریخ، نیویورک، لس‌آنجلس، لندن، سامرست.
امسال آرت بازل در بخش Galleries با حضور ۲۲۰ گالری معتبر و پیشرو از همه‌جای دنیا بسیار توانمند ظاهر شد و به رونمایی از بهترین آثار حوزه‌ی نقاشی، مجسمه‌سازی، طراحی، چیدمان، عکاسی، ویدیو و آثار چاپی پرداخت. شش گالری که پیشتر در بخش Statements و Feature رونمایی داشتند، برای نخستین بار در دیگر بخش‌ها به ارائه‌ی آثار پرداختند؛ ازجمله: اپلیکات- پرازان۳۲ (پاریس)، بورزو۳۳ (آمستردام)، کارما اینترنشنال۳۴ (زوریخ، بِوِرلی هیلز)، گالری جک شاینمَن۳۵ (نیویورک، کیندرهوک)، استیونسون۳۶ (کیپ‌تاون، یوهانسبورگ) و باربارا ویئن۳۷ (برلین). گالری پِیس/ مک‌گیل۳۸ (نیویورک) اولین بار بود که در بازل شرکت می‌کرد. اما مهم‌ترین قسمت‌های این رویداد شامل این موارد بود:
رونمایی گالری مترو پیکچِرز۳۹ (نیویورک) از آثار سیندی شرمن و کامی آنرو۴۰؛ نمایش انفرادی پیا کامیل۴۱ از سوی گالری OMR (مکزیکو سیتی)؛ آثار گانسوک یاماموتا۴۲ و هاناکو موراکامی۴۳ در گالری تاکا ایشی۴۴ (توکیو، پاریس، نیویورک)؛ طراحی دیواریِ یادبودِ یک‌روزه در محل، اثر رابین رود، که به پاسداشت چهلمین سالگرد قیام «سووِتو»۴۵ در افریقای جنوبی اجرا شد و اکنون در گالری استیونسون (کیپ‌تاون، یوهانسبورگ) در معرض نمایش است؛ مطالعه و طرحی جامع درباره‌ی مبانی و خاستگاه‌های اکسپرسیونیسم در گالری سنت اتین۴۶ (نیویورک)؛ نمایش انفرادی سالواتوره اسکارپیتّا۴۷ از طرف گالری تورنابونی۴۸ (پاریس، فلورانس، فورته دی مارمی ایتالیا، کرنس مونتانا، لندن)؛ و یک جایگاه مطلوب که اثری در قطع بزرگ از ولفگانگ تیلمانس۴۹ در آن از سوی گالری مورین پِیلی (لندن) به نمایش گذاشته شد.
در بخش‌های دیگر آرت بازل، نمایش‌های انفرادی در قسمت Statements، این فرصت را برای بازدیدکنندگان و مجموعه‌داران فراهم آورد تا آثار باکیفیتی را که هنرمندان نوظهور ارائه کرده بودند کشف کنند. این آثار از طرف ۱۸ گالری جوان بین‌المللی – که ۷ مورد از آنها برای نخستین بار در این رویداد شرکت می‌کردند – به بازل آورده شده بود. بخش مزبور شامل آثار هنرمندانی از کشورهای الجزایر، استرالیا، کانادا، قبرس، گرجستان، آلمان، پرو، لهستان، امریکا و ونزوئلا می‌شد. مهم‌ترین آثار، و اسامی گالری‌ها و هنرمندانِ این حوزه به‌این‌قرار بود: سول کالِرو۵۰ در گالری لورا بارتلِت۵۱ (لندن)؛ لایونل مَنز۵۲ در گالری بیورو۵۳ (نیویورک)؛ هلن جانسون۵۴ در گالری مِری مِری۵۵ (گلاسکو)؛ جسپر اسپایسِرو۵۶ در گالری یوئان بَریرِن۵۷ (مالمو)؛ اِیجِی کیوریَن۵۸ در گالری «۴۷ کانال»۵۹ (نیویورک)؛ تیمور سای-کین۶۰ در زوتسیئت۶۱ (برلین)؛ بازل آبّاس۶۲ و روئِین ابو-رحمه۶۳ در گالری کارول/ فلِچِر۶۴ (لندن)؛ کتوتا الکسی مِسخیشویلی۶۵ در میکی شوبرت۶۶ (برلین)؛ و ارائه‌ی کاری از ماسینیسا سِلمانی۶۷ در گالری سِلما فریانی۶۸ (سیدی بو سعید، تونس).
Unlimited آرت بازل، زیرمجموعه‌ای است که بستر مناسبی برای گالری‌ها در جهت نمایش آثاری فراهم می‌آورد که به ارتقای جایگاه سنتی نمایشگاه یاری می‌رسانند. این بخش که برای پنجمین سال پیاپی توسط جیانی جِتزِر۶۹ تصدی‌گری می‌شد، رکورد ۸۸ اثر تاریخی و معاصرِ پرافتخار و همچنین فروش فوق‌العاده‌ی گالری‌ها را نصیب خود کرد. اما از میان چهره‌های شاخص و سرشناسِ آرت بازل ۲۰۱۶ که بسیار مورد توجه بودند باید به این اسامی اشاره کرد: آی وی‌وی، ال آنات‌زویی۷۰، کادِر آتیا۷۱، هانس اپ دِبیک، گرِچِن بِندر۷۲، پابلو برانشتین۷۳، اِلم‌گرین و درَگسِت۷۵، تریسی امین، ایتسا گِنتس‌کِن۷۵، دَن گریِم۷۶، مایک کِلی۷۷، ویلیام کِنت‌ریج۷۸، جوسف کاسوت، لوئیز لولِر۷۹، سول له‌ویت، لورا لیما۸۰، پل مک‌کارتی۸۱، پاملا روزِنکرانز۸۲، مارتا رازلِر۸۳، دیتر روت۸۴، فرانک استلا و سامسون یانگ.
برنامه‌ی بخش Parcours نیز که تصدی آن را برای نخستین بار ساموئل لوئنبرگر۸۵، مدیر و متصدی موزه‌ی SALTS در بیرسفلدن، بر عهده داشت، به ارائه‌ی پروژه‌هایی هنری با تمرکز بر وضعیت ایستاییِ «فیگوراتیو» یا «انسانی» در ناحیه‌ی مونستر پلاتز بازل پرداخت. بخش Parcourse در این دوره، از ۱۹ اثر هنریِ مکانویژه (sitespecific) که به دست هنرمندان مطرحِ نوظهور خلق شده بود رونمایی کرد. در طول چند روز گشایش این بخش، حدود ۸ هزار نفر از آن بازدید کردند.
پی‌نوشت:
۱٫Davide Balula 2.Hans Op de Beeck 3.AA Bronson 4.Tracey Emin 5.Zhang Enli 6.Zeng Fanzhi 7.Cao Fei 8.Alfredo Jaar 9.Christian Jankowski 10.Alison Knowles 11.Joseph Kosuth 12.Jannis Kounellis 13.Michael Landy 14.Jonathan Monk 15.Oscar Murillo 16.Pope.L 17.Robin Rhode 18.James Turrell 19.Haegue Yang 20.Ding Yi 21.Samson Young 22.Clare McAndrew 23.Philomene Magers 24.Sprüth Magers 25.Marc Glimcher 26.Pace 27.Maureen Paley 28.Glenn Scott Wright 29.Victoria Miro 30.Iwan Wirth 31.Hauser & Wirth 32.Applicat-Prazan ۳۳٫Borzo 34.Karma International 35.Jack Shainman Gallery 36.Stevenson 37.Barbara Wien 38.Pace/MacGill Gallery 39.Metro Pictures’ ۴۰٫Camille Henrot 41.Pia Camil 42.Kansuke Yamamoto 43.Hanako Murakami 44.Taka Ishii Gallery
- Soweto uprising؛ مجموعه‌ای از اعتراضات دانش‌آموزی که در ۱۶ ژوئن ۱۹۷۶ در افریقای جنوبی علیه نژادپرستی شکل گرفت.
۴۶٫Galerie St. Etienne 47.Salvatore Scarpitta 48.Tornabuoni 49.Wolfgang Tillmans 50.Sol Calero 51.Laura Bartlett Gallery 52. Lionel Maunz 53.Bureau 54.Helen Johnson 55.Mary Mary 56.Jasper Spicero 57.Johan Berggren Gallery ۵۸٫Ajay Kurian 59.47 Canal 60.Timur Si-Qin 61.Société ۶۲٫Basel Abbas ۶۳٫Ruanne Abou-Rahme 64.Carroll / Fletcher 65.Ketuta AlexiMeskhishvili ۶۶٫Micky Schubert 67.Massinissa Selmani 68.Selma Feriani Gallery 69.Gianni Jetzer 70.El Anatsui 71.Kader Attia 72.Gretchen Bender 73.Pablo Bronstein 74.Elmgreen & Dragset 75.Isa Genzken 76.Dan Graham 77.Mike Kelley 78.William Kentridge 79.Louise Lawler 80.Laura Lima 81.Paul McCarthy 82.Pamela Rosenkranz 83.Martha Rosler 84.Dieter Roth 85.Samuel Leuenberger
منابع:
فهرست تصاویر:
۱- آرت بازل ۲۰۱۶
۲- آرت بازل با همکاری «اتحادیه‌ی بانک‌های سوئیس» (UBS)
۳- کریستیان یانکووسکی، هنرمند مولتی‌مدیا (چیدمان، ویدیو و عکاسی)
۴- کریستیان یانکووسکی، هنرمند مولتی‌مدیا (چیدمان، ویدیو و عکاسی)
۵- جوسف کاسوت
۶- جیمز تورل
۷- «نابخردی»، اثر اِی‌اِی برونسون، آرت بازل ۲۰۱۶، بخش Unlimited
۸- بازدیدکنندگان در حال مکالمه در مقابل بخش Unlimited، آرت بازل ۲۰۱۶
۹- اثری از دونالد مافِت و ماریان بوئسکی، گالری ماریان بوئسکی (نیویورک)
۱۰- نمایی از چیدمان تادئوس روپاک، گالری تادئوس روپاک (پاریس، سالزبورگ)
۱۱- اثری از کورت شوایترز (۱۹۴۲)، گالری گمورزینسکا (زوریخ)
۱۲- نمایی از چیدمان گالری لایسون با اثری از تونی آوزلر
۱۳- «کتاب شب و روز»، اثر لیجیا پِیپ (۱۹۷۶-۱۹۶۳)
۱۴- تریسی امین، بخش Unlimited در آرت بازل ۲۰۱۶
۱۵- «بدون عنوان»، اثر ویلیام کِنت‌ریج (۲۰۱۶)
۱۶- «مکانیسم کوکی»، اثر رومن آنداک، گالری اِستر شیپِر
۱۷- «دوقلوها»، اثر بارکلی ال. هندریکس (۱۹۷۷)، نیویورک
۱۸- ساموئل لوئنبرگر، مدیر و متصدی موزه‌ی SALTS بیرسفلدن، کیوریتور بخش Parcours، آرت بازل ۲۰۱۶
۱۹- جیانی جِتزِر، کیوریتور بخش Unlimited، آرت بازل ۲۰۱۶
