به بهانه نمایشگاه نورالدین زرین کلک و امیر ارسلانش در گالری شیرین
درباره‌ی نورالدین زرین‌کلک
به قلم سایت تندیس حافظ روحانی
بسیاری او را پدر انیمیشن یا پویانمایی ایران می‌نامند. اما اگر از این القاب هم بگذریم و آن را به حساب تعارفات مرسوم بگذاریم هم چیزی از اهمیت نورالدین زرین‌کلک کم نمی‌شود. او جزء نخستین کسانی است که در دوران طلایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایران و در کنار کسانی چون فرشید صادقی، علی‌اکبر صادقی، مرتضی ممیز، آراپیک باغداساریان و دیگران واحد انیمیشن کانون را بنا کرد و از نخستین پیشگامان آموزش این رشته در دانشگاه‌های ایران محسوب می‌شود. او به سال ۱۳۵۳ نخستین مدرسه‌ی پویانمایی را در ایران تأسیس و سه سال بعد هم رشته‌ی انیمیشن را در دانشگاه فارابی بنا کرد.
نورالدین زرین‌کلک در ۲۰ فروردین ماه سال ۱۳۱۶ در شهر مشهد از مادری اهل باکو و پدری که اهل همدان بود به دنیا آمد. ولی بخشی از دوران تحصیل را در تهران گذراند. نقاشی و خوش‌نویسی را از پدر آموخت و از همان سال‌های نوجوانی استعداد خود در تصویرگری را نشان داد؛ نخستین کار گرافیکی او، طراحی جلد یک کتاب قصه زمانی چاپ شده که زرین‌کلک ۱۲ ساله بود. از ۱۶ سالگی با کشیدن کاریکاتورهای سیاسی وارد مطبوعات شد، مایه‌های انتقادی و سیاسی تا سال‌ها، تا همین امروز هم در کار او مانده است.
به سال ۱۳۳۴ در رشته‌ی داروسازی دانشگاه تهران پذیرفته شد و به سال ۱۳۴۰ مدرک دکترای داروسازی‌اش را دریافت کرد. یک سال پس از پذیرش در رشته‌ی داروسازی بود که برای ورود به دانشکده‌ی هنرهای زیبا امتحان داد و در این دانشکده قبول شد، ولی به خاطر قوانین وقت نظام وظیفه‌ی عمومی امکان تحصیل در این دانشکده را نیافت.
پس از پایان تحصیلات دانشگاهی تصویرگری کتاب کودک را آغاز کرد و وارد انتشارات فرانکلین شد تا برای کتاب‌های درسی تصویرسازی کند. همین دوره‌ی کاری باعث شد تا به دعوت فیروز شیروانلو به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برود.
کانون پرورش بود که او را برای آموختن اصول رشته‌ی پویانمایی به بلژیک اعزام کرد. زرین‌کلک به سال ۱۹۷۲ (۱۳۵۱) با مدرک انیمیشن به ایران بازگشت و از آن زمان به بعد به آموزش علاقه‌مندان در حوزه‌ی پویانمایی مشغول شد. زرین‌کلک در دوران حضورش در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فیلم‌های پویانمایی فراوانی ساخت که تعدادی از آن‌ها شهرت و اهمیت فراوانی دارند: «دنیای دیوانه‌ی دیوانه‌ی دیوانه» (۱۳۵۴) که از مشهورترین ساخته‌های او محسوب می‌شود و «امیرحمزه‌ی دلدار و گور دلگیر» (۱۳۵۵) که مهم‌ترین تجربه‌ی او در کار با سنت تصویرگری دوره‌ی قاجار است.
سال‌های پس از انقلاب برای او پرفراز و نشیب بود. از آن‌جا که تولیدات پویانمایی در نخستین سال‌های بعد از انقلاب بسیار اندک و محدود به تلوزیون می‌شد، زرین‌کلک علائق‌اش را با رشته‌ی تحصیلی‌اش تلفیق کرد. در تمام طول این سال‌ها که وزارت بهداشت مشغول پیاده‌سازی فعالیت‌های متعدد فرهنگی بود، زرین‌کلک به طراحی پوسترهای آموزشی برای وزارت بهداشت مشغول شد. با این‌حال او در نخستین دهه‌ی انقلاب هم دو فیلم پویانمایی ساخت: «چشم تنگ دنیادار» (۱۳۶۱) و «ابرقدرت‌ها» (۱۳۶۵).
در اواخر دهه‌ی ۱۳۶۰ زرین‌کلک به دعوت یک تهیه‌کننده‌ی فنلاندی به این کشور رفت تا یک فیلم بلند پویانمایی بر اساس قصه‌های سندباد بسازد. او در ابتدا یک مدرسه‌ی پویانمایی در این کشور تأسیس کرد، ولی بعد از این‌که مشخص شد اجرای این پروژه بدون نیروی کارآزموده در فنلاند ممکن نیست، به هالیوود رفت تا کار را در آن‌جا ادامه دهد، ولی تمام تلاش‌ها بعد از ۴ سال بی‌نتیجه ماند و سندباد هیچ‌گاه به سرانجام نرسید.
در دو دهه‌ی گذشته او تنها سه فیلم پویانمایی دیگر ساخت و برخی اتفاقات او را خانه‌نشین کرد. نورالدین زرین‌کلک در این سال‌های اخیر در ایران و آمریکا زندگی می‌کند.
