نقد نقاشی | نگاهی به آثار آبرنگ علی گلباز در گالری گلستان
سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی
از نخستین کارماده‌های نقاشانه در تاریخ بشر، ترکیب یک رنگ ساده مانند اکسید فلزات رنگی و آب که روی دیوار غارها و سپس بدنه سفال‌های قدیمی دیده شده است.
سیالیت آب، امکان تولید نقوش را فراهم آورده و اولین نوشته‌های تاریخی حاصل ترکیب دوده، آب و یا مرکب بوده است. سابقه‌ی این مخلوط تأثیرگذار روی سطح، نشان از ارزش و اهمیت زیبایی‌شناسانه آن دارد.
در اقلیم ایران، هنر خوشنویسی و تصویرسازی سنتی با دریافتی متفاوت از این ترکیب ساده و قابل دسترس بدایع بسیاری آفریده‌اند. این رشته در غالب بومی آن بیشتر مصورسازی نامیده شده است تا شکلی مستقل از نقاشی، به این ترتیب مصورسازی حدود وظایف و تعهداتی متفاوت را پاسخ می‌دهد و باید پذیرفت که مصورساز گستره‌ی آزادی‌هایش برای خلق اثر بسیار محدودتر است.
اینکه چرا آبرنگ در ساحت نقاشی واقعگرایانه، به‌خصوص در ایران عمدتاً در ژانر طبیعت‌پردازی و طبیعت بی‌جان دیده شده، خود امری قابل تأمل است.
هنرمندان سنتی با خلق آثار تصویرسازانه و گل‌آرایی، یا گل و مرغ در ابعاد کوچک، همین‌طور ترسیم اشیاء قدیمی به جای کاغذ روی اجسامی مانند قلم‌دان و یا قاب آیینه که آن را پاپیه ماشه گویند از آبرنگ سود جسته‌اند.
ظرافت خطوط حاصل از این تکنیک، امکان ارایه آثار با ابعادی کوچک و همین‌طور ایجاد شفافیت رنگی و استفاده از تکنیک نقطه‌پردازی که اصطلاحاً پرداز نامیده شده است، همگی می‌تواند دلایل کارایی بسیار این تکنیک باشد.
از سال‌های ورود نقاشی غربی، نظام آموزشی با درگیر کردن هنرجویان با آب مرکب جهت طراحی روانی خطوط و امکان گسترده‌ی ایجاد بافت، اتفاقات بصری را فراهم آوردند؛ در واقع کوچک‌ترین ارتعاشات دست هنرمند با این شیوه کنترل می‌گردد و رابطه‌ی مغز و دست هنرمند تقویت می‌شود.
هنرمندان سنتی در طی سالیان تحت تأثیر این تکنیک، جریان بازنمایی را شکل داده‌اند که شامل سوژه‌هایی غیر خیالی و ملموس شده‌است. مناظر طبیعی و معماری سنتی همراه با اشیاء قدیمی کاربردی که حسی از نوستالژی بر آنان حاکم است؛ مضامین این جنس از نقاشی گردیده‌اند.
امروزه آبرنگ‌کاران شیوه و انجمن‌های حرفه‌ای خود را داشته و جریان پویایی برای خود ایجاد کرده‌اند که مخاطبان بسیاری دارند.
این هفته در گالری گلستان به دیدن آثار آبرنگ علی گلباز رفته‌ایم. گلباز متولد ۱۳۵۴ است و نقاشی را نزد پدر خود آموخته. او بعدها در دانشگاه علم و فرهنگ، کارشناسی نقاشی خود را اخذ نمود و امروز از مدرسین مطرح آبرنگ است. از این هنرمند نمایشگاه‌های بسیاری را شاهد بوده‌ایم. سابقه و تداوم کاری او در این رشته، نشان از جدیت هنرمند در مسیر خلق آثارش است.
گلباز در این نمایش، ۴۴ اثر در ابعاد ۵۰ در ۷۰ و کوچک‌تر با تنوعی بسیار ارایه نموده است. آنچنان که ذکر گردید، مضامین و سوژه‌های هنرمند آبرنگ‌کار معمولاً طبیعت و معماری است، اما گلباز جریان متفاوتی را در پیش گرفته است. بسیاری از آثار نصب شده روی دیوار، از روی عکس کار شده‌اند. مشخصاً تعهد نقاش به واقعیت جاری و صوری طبیعت دستخوش نگاه رمانتیک و شور نقاشانه‌ای است که در تلألو رنگ‌ها و گستردگی آنان بر بستر خیس کاغذ سیلان دارد، اما در کنار این دسته آثار، سه اثر از طبیعت بی‌جان دیده می‌شود که متعلق به دوره‌ی قدیمی‌تر هنرمند است.
رنگ‌های شفاف و فام گلباز از مناظر روستایی، گلدان‌های گل و بازارهای محلی آنچنان سرشار و پر شور متجلی شده‌اند که لحنی دکوراتیو به نمایشگاه داده است. مشخصاً وی در روند تولید خود نیازمند هیچ‌گونه پیش‌طرح مدادی برای آثار رنگی خود نیست و در این دسته آثار قدرت طراحانه مستقیم خود با رنگ را به رخ بیننده می‌کشد. ترکیب‌بندی مستحکم بسیاری از آثار، قوام‌بخش این نظریه است که نقاش در بند طراحی طبیعت بیرونی نیست و تنها از عکس به‌عنوان بهانه‌ای برای نقطه‌ی آغاز استفاده کرده است. در واقع ذات عمل نقاشی برای او حائز اهمیت است. این مسئله از نگاهی سلبی می‌تواند این‌گونه تعبیر گردد که زیبایی مورد توجه گلباز کنشی رفتاری است.
در دسته‌ی سوم آثار هنرمند، ما با تقلایی گسترده‌تر جهت جدایی از زیبایی‌شناسی متداول آبرنگ‌کاران مواجه می‌شویم. ارایه بارکد روی دسته‌گلی زیبا، گرچه سوژه‌ای نه چندان بدیع است، اما تلاش هنرمند برای ارایه نگاه مفهومی خود امری مبارک است. در دو اثر به‌خصوص که هر دو در جایگاه شاخصی از سوی گالری قرار گرفته‌اند، (یکی روی کارت دعوت و دیگری در ویترین گالری، ) شما با نگاهی آبستره مواجه می‌گردید. این نگاه در عین تعهد با تکنیک آبرنگ سعی در عبور از مفهوم نور و سایه کلاسیک داشته و جهانی بدون عنوان و مدرن را رقم زده است؛ گلباز در این دسته آثار، بازنمایی صرف صورت طبیعت و انسان را رها کرده است. این رویکرد به حرکت جسورانه گرچه با احتیاط در تعداد و ارایه مواجه است، اما نشاط روحی او را نشان می‌دهد، و مطمئناً نگاه و ذهن مخاطب برای حرکت‌های آتی هنرمند کنجکاو می‌ماند و در پی پاسخ به این سؤال که چگونه در نمایشگاه بعدی، هنرمند از بند چسبناک سوژه‌های آبرنگ معاصر می‌گریزد.
هنرنامه را دنبال کنید.
نقد نقاشی نمایشگاه‌های دیگر از جاوید رمضانی را اینجا بخوانید:
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
نقد نمایشگاه سفال های کلان روایت خرده دروغ‌ها
نقد نمایشگاه سفال های کلان روایت خرده دروغ‌ها نقدی بر نمایشگاه مصطفی حمیدی در گالری اُ با عنوان دورغ و آشفتگی سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی عناصر اربعه و یا به پارسی باستان چارآخشج یا چهارآخشیج ، چهار مقوله‌ی آب، هوا، خاک و آتش هستند که در اعتقاد ایرانیان ماده خام سازنده‌ی جهان به‌شمار می‌روند. گرچه امروز مفهوم عنصر تغییر بسیار کرده و به لطف شیمیدانان کلیه عناصر اولیه شناخته شده است، و جناب مندلیف آنان را طبقه‌بندی کرده‌اند، اما این […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
مکتب نوین رشت نقد نمایشگاه امیر سقراطی در گالری زیرزمین دستان
مکتب نوین رشت نقد نمایشگاه امیر سقراطی در گالری زیرزمین دستان نمایشگاه نقاشی بسامد سکوت به قلم جاوید رمضانی مکتب نوین رشت از مطالبی که درباره مونه نقاش پیشگام دریافت گری نوشته شده، می‌توان فهمید که او با طراحی کاریکاتور شروع کرده است. این خود برای کسی که بعدها از طراحی فیگور انسان رویگردان می‌شود جای تامل دارد. آیا روحیه ایده آلیستی او را به سمت نقاشی برد، طنز و تلخی کاریکاتور، کجا با نقاشی نور در ارتباط بود. آیا […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
پیکاسو، گوگن، پولاک، وارهول و دیگران در تهران
پیکاسو، گوگن، پولاک، وارهول و دیگران در تهران نقدی بر نمایش آثار مشاهیر هنر جهان از گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران مسافران برلین و رم سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی ریشه‌ی کلمه‌ی موزه از واژه‌ی یونانی موزی mouseim به معنای مقر زندگی موز mouse الهه‌ی هنر و صنعت اساطیر یونان گرفته شده است. این واژه به همراه سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگستان وارد فرهنگ ایرانی شد. به‌طور عمومی موزه‌ها یکی از ارکان دوران مدرن شده‌اند که وظیفه‌ی ارایه خدمات […]
