حق کپی رایت اثر هنری با پیوستن به کنوانسیون برن
نگاهی به روند کپی رایت در ایران
به قلم عسل ازگلی
تقریباً تمامی آثار هنری شامل طراحی‌ها، آثار حجمی، نوشته‌ها و…می توانند موضوع آثار مورد حمایت از طریق حقوق مالکیت فکری قرار گیرند. به عنوان مثال، یک اثر نقاشی می‌تواند حاوی یک یا چند عنصر قابل حمایت حقوقی از قبیل اصل اثر، اسم نقاش، امضای خاص او، روشی منحصر به فرد در چاپ نقاشی و همچنین نام شخص یا شرکت همکار در چاپ اثر باشد. در این مثال، به شکل اجمالی، اصل اثر از طریق کپی رایت، اسم، و امضای نقاش و شرکت چاپ کننده، از طریق لوگو یا نام تجاری، روش خاص چاپ، تحت عنوان اختراع می‌توانند موضوع حمایت از آثار فکری و معنوی قرار گیرند. باید یادآوری کرد که صرفاً یک «ایده» یا «طرح» قابل حمایت نیستند مگر اینکه به شکلی نمود خارجی و فیزیکی پیدا کنند.
در این راستا، قوانین و کنوانسیون‌های داخلی و بین‌المللی متعددی تصویب و اجرا شده‌اند. از جمله این کنوانسیون‌ها که مهم‌ترین آنها نیز می‌باشد، کنوانسیون برن، مصوب ۱۸۸۶ است که مشخصاً قواعدی را برای به رسمیت شناختن کپی رایت در کشورهای عضو کنوانسیون مقرر می‌دارد. هدف اصلی مقررات کنوانسیون برن، حمایت همه جانبه از آثار ادبی و هنری در تمام کشورهای عضو، براساس اصل کامل الوداد است. طبق این اصل، کشورهای عضو می‌بایست کلیه‌ی حقوقی را که برای هنرمندان و صاحبان حقوق مالکیت ادبی و هنری داخلی قائل هستند، برای هنرمندان خارجی نیز اعمال دارند. بدین ترتیب، کلیه‌ی آثار وارد شده به کشور، برای انتشار و تکثیر نیاز به اخذ مجوز از صاحب اثر خواهند داشت. البته در همین کنوانسیون و همچنین با ارجاع به مقررات موافقتنامه‌ی «تریپس»، استثنائاتی نیز در نظر گرفته شده است. به عنوان نمونه، این مقررات در شرایطی که به ضرر منافع عمومی و یا تولید علم باشد، می‌تواند از طرف کشورهای عضو، نادیده گرفته شود، اما در هر صورت، اصل بر رعایت قوانین است و استثنائات مذکور، همان‌طور که از نامشان پیداست، فقط در موارد محدودی قابلیت اعمال دارند که مبحثی جداگانه می‌طلبد.
در خصوص عواقب مثبت و منفی پیوستن ایران به کنوانسیون برن، نظرات مختلف و متضادی از سوی حقوقدانان و صاحبان تجارت بیان شده است. یکی از مهم‌ترین این موارد، تناقض مقررات کپی رایت با حقوق رقابت و یا حقوق مصرف کنندگان است. در واقع، در کشورهایی مثل ایران که توسعه‌ی اقتصادی هنوز به شکل ایده‌آل به دست نیامده است، سیاست کلی دولت بر اصل قابل دسترس بودن منابع علمی، ادبی و هنری برای عموم جامعه است و حفظ منافع عمومی بر حمایت از پدیدآورندگان آثار هنری، ارجحیت دارد. مثلاً از آنجایی که در بسیاری از کشورها، نرم افزارهای کامپیوتری شامل کپی رایت می‌شوند، پذیرفتن مقررات کنوانسیون برن در ایران، موجب بالا رفتن هزینه‌های دسترسی به این نرم افزارها و لزوم اخذ مجوز از شرکت‌های مالک آنها می‌گردد که این امر تا حد زیادی منافع آموزشی، علمی و فرهنگی را محدود خواهد کرد.
یکی دیگر از مشکلاتی که کشورهای در حال توسعه‌ای مثل ایران، به دنبال پیوستن به کنوانسیون برن، با آن روبرو خواهند شد، مرتبط با بحث ترجمه است. هر چند که در این کنوانسیون، به کشورهای عضو اجازه داده می‌شود که ترجمه‌ی آثاری که از اولین انتشار آنها ۱۰ سال گذشته را بدون نیاز به اخذ مجوز از ناشر و نویسنده انجام دهند، اما همین محدودیت زمانی، می‌تواند باعث عدم رشد هم‌زمان کشورهای غیرتوسعه یافته با کشورهای پیشرفته شود. در واقع، این تأخیر زمانی در ترجمه‌ی کتب و مقالات، ممکن است در برخی علوم پایه، مشکل ساز نباشد، اما در زمینه‌هایی که همگام بودن با تکنولوژی روز دنیا نیاز است، می‌تواند مانع بزرگی در جهت پیشرفت باشد.
برای مطالعه مقالاتی در زمینه اصالت سنجی آثار هنری به لینک‌های زیر مراجعه کنید:
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
یأس را کیوریت می‌کنیم | اصالت سنجی فرهنگ
یأس را کیوریت می‌کنیم | اصالت سنجی فرهنگ نامه نیمه ماه مرداد | مستندنگاری و شناسنامه اثر هنری سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی چینیان در طی ده سال گذشته چندین موزه‌ی کوچک و بزرگ افتتاح کرده‌اند. موزه اساس تفویض قدرت در نظام‌های مدرن است. این پیامد چیست که موزه‌ای تعطیل می‌شود، بر سر اجاره مکان، مالک پول اجاره را بالا می برد، و در مقام متولی فرهنگی نیاز به پول دارد، مستأجر زیر بار نمی‌رود، اموال او اجازه خروج […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
مستندنگاری و شناسنامه اثر هنری
مستندنگاری و شناسنامه اثر هنری اصالت سنجی آثار هنری سایت تندیس به قلم جاوید رمضانی در فضای معاصر حفاظت آثار هنری مسئله شناسنامه اثر چه به لحاظ حقوقی و چه به لحاظ اقتصادی دارای اهمیت دوچندان گردیده است. به لحاظ حفاظت و مرمت جسمیت مادی اثر و همین‌طور دریافت اطلاعات به جهت اصالت سنجی و هم مستندنگاری با تکنیک‌های تصویربرداری با طول موج‌های متفاوت الکترومغناطیسی (Micro، Uv، IR، Xray). نور ماورا بنفش نور ماورابنفش یک موج الکترو مغناطیسی است با […]
متاسفانه بحث کپی رایت در ایران و اجرایی شدن اون هنوز به زمان و آموزش نیاز داره که به نظرم باید اول ازهمه از ارگان های دولتی شروع کرد، متاسفانه همین الان من درگیر یکی از همین دعواهای حقوقی هستم و اینجور که به نطر میاد اولین دعوای حقوقی هست که در مورد کپی رایت هست برابر یک ارگان دولتی شروع شده… امیدوارم به نتیجه مناسب برسه.
http://negativestudio.net/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D9%85%D8%B7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86/