اکسپرسیونیسم عصیانی بر ضد زیبایی
خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی | قسمت چهارم
تألیف و ترجمه : رضا سید حسینی | نشر نگاه
سایت تندیس تلخیص میثم تقی خانی
در سه شماره پیش به ارتباط ادبیات و هنرهای تجسمی در مدرسه سوررئالیسم پرداختیم. در ادامه به این نوع ارتباط از منظر اکسپرسیونیست‌ها و سایر مکاتب نیز خواهیم پرداخت.
در فرانسه اکسپرسیونیسم مدت‌ها به عنوان نوعی مصیبت آلمانی به دور انداخته شده بود. موران، در متنی که به جاذبه و نفوذ ادبیات فرانسه در جهان اشاره می‌کند، می‌نویسد:«لندن و نیویورک چشم‌هایشان به ما دوخته شده بود…از برلین حرف نمی‌زنم که آن سال‌ها در میان وحشت تورم و گرسنگی و اکسپرسیونیسم دست و پا می زد.» از این رو از نظر فرانسوی‌ها اکسپرسیونیسم دوزخ دیگران بود یا دست کم نوعی سقوط زیبایی شناختی به دنبال شکست نظامی، سیاسی و جهانی.آثار تشنج آلود و نارس آن خبر از ورشکستگی تاریخی ملت آلمان و سرانش را می‌داد. ادبیات آلمان همچنین در پی استقلال هویت و سبک شناختی می‌گشت، اگرچه این انقلاب بیش از یک دهه نپایید. تاریخ انفجار اکسپرسیونیسم‌ــ برخلاف فوتوریسم و سوررئالیسم، نه نهضت حساب شده‌ای بود و نه مکتب تاسیس یافته‌ای ــ سال ۱۹۰۷ بود و پایان آن چند سال بعد از شکست آلمان در جنگ جهانی اول.
اکسپرسیونیسم در واقع ناشی از نوعی برخورد تازه با زندگی است، یا به عبارتی دیگر پیش بینی فاجعه است. در یک جامعه سرمایه‌داری وقیح و مسلط، پرولتاریا بر امپریالیسم پیروز شده بود، اما نتیجه این پیروزی شکست جمهوری وایمار بود.
خلاصه اکسپرسونیسم نتیجه زیبایی شناختی فجایع گوناگون نیست، بلکه عصیانی بر ضد آنهاست. شاعران و نقاشان این جریان تعریفی از ملال و عذاب تمدن امروز ارایه دادند. در این طرز تلقی، هنر از چهارچوبه زیبایی شناختی فراتر می‌رود و ریشه‌های خود را در اعماق زمینه‌های مذهب، فلسفه و سیاست می‌یابد. اعتراض آنها به ویژه به تسلط تکنیک بر زندگی بود و نوعی جهان بینی صددرصد پوریتیویستی و از خود بیگانگی حاکم بر روابط. آنها این ارزش‌ها را به کلی دور ریختند، به نیروهای فردیشان میدان دادند، و به مثابه آنارشیست‌های زمانشان عمل کردند.اکسپرسیونیسم عصیان است و پیشگویی فاجعه، تجربه انحطاط و بحران تمدن و بیم آخرالزمانی،تغییر،بازگشت،عمل،آزادی و انقلاب کلمات رایج آنهاست.
الهام بخشان این جریان ریشه در جهان ادب و اندیشه دارند مانند کلایست، هولدرلین، بوشنر، کیرکه گور، بودلر، رمبو و نیچه. اما با این همه آنها آن ادبیاتی را می‌ستایند که تنها ادبیات باقی نمی‌ماند، در واقع اثری که پیش از خود مکتب به وجود آمده است مظهر آن شمرده می‌شود، تابلویی است از ادوارد مونک، نقاش نروژی با عنوان فریاد، انسانی دیوانه از خشم، لرزان در کنار نرده‌های پلی مشرف بر دریا که گویی بر اثر تشنجی بالا آمده است. باری این فریاد وحشت و ترس از زندگی در جامعه اسکاندیناوی برخاسته بود که جامعه‌ای بود اصلاح طلب و پاک دین و بورژوا!
واژه اکسپرسیون از دو قسمت اکس که پیشوند به معنی خارج و پرشن به معنای فشردگی تشکیل شده است. این کلمه در زبان‌های اروپایی معانی متعددی دارد. در فرهنگ فرانسوی لیتره می‌خوانیم عرق کردن بر اثر اکسپرسیون به قطره‌های عرقی گفته می‌شود که بر چهره کسانی که از درد شدید رنج می‌برند و به ویژه بر چهره محتضران نمایان می‌شود. این صحنه اصلی ظهور اکسپرسیونیسم است که از دل گناه و احتضار تکیه‌گاه‌هایی برای بیان خود پیدا می‌کند،آنگاه بر اثر مبالغه در سبک، تکان دهنده‌تر می‌شود. بدن برای این به وجود آمده است که در هم شکسته شود. در این موزه، خیالی از واقعیت‌های جامعه تا جسدهای گوتفرید بن جای می‌گیرد…
شماره های قبلی این پرونده را در لینک‌های زیر مشاهده کنید:
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
اشیا سوررئالیستی | خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی
اشیا سوررئالیستی | خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی | قسمت سوم تألیف و ترجمه : رضا سید حسینی | نشر نگاه سایت تندیس تلخیص میثم تقی خانی گذشته از نقاشی و شعر و کشف و بسط روابطشان در دنیای سوررئالیته که مرور کردیم، کنشگران این مکتب دست به باز تعریف مجسمه‌سازی نیز زدند که در واقع دادن ماهیت نامتعارف به اشیا و خارج کردنشان از کارکردهای مفروض و مسلم گذشته بود. از همان سال ۱۹۱۴، مارسل دوشان اشیا […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
از نارسیسیسم سالوادور دالی تا اشعار کیریکو | خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی
از نارسیسیسم سالوادور دالی تا اشعار کیریکو خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی | قسمت دوم تألیف و ترجمه : رضا سید حسینی | نشر نگاه سایت تندیس تلخیص میثم تقی خانی در شماره پیش به شرح نظریات برتون، نوع زیبایی شناسی سورریالیسم و نوع راهبردی که در اندیشه‌ها و نظریه های آنها اشاره شده پرداختیم که وجه مشترک شعر کلامی و شعر تجسمی را در سورریالیسم توجیه می‌کند. برتون ادامه می دهد: «حقیقت این است که شعر در نقاشی، میدان عمل وسیعتری […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی ا مرز میان ادبیات و هنر
خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی | مرز میان ادبیات و هنر سوررئالیسم در نقاشی | قسمت اول تألیف و ترجمه : رضا سید حسینی | نشر نگاه سایت تندیس تلخیص میثم تقی خانی در خلاصه این کتاب به بخش هایی پرداخته شده است که ارتباط بیشتری میان فضای ادبیات و تجسمی برقرار گردیده و در ۷ قسمت خلاصه شده است. لینک بخش های بعدی خلاصه کتاب مکتب‌های ادبی را در انتهای این شماره میتوانید دنبال کنید. ارتباط مکاتب ادبی و هنری از دیرباز در […]
