نقدی بر نمایشگاه نوستالژیا، رنگ‌های گذشته

نقدی بر نمایشگاه نوستالژیا، رنگ‌های گذشته

 نگارخانه شماره ۲ نیاوران

سایت تندیس: به قلم مریم روشن فکر 

---

«آن هنگام که خلقت آغاز شد و ماشین زمان به حرکت درآمد
گذشته شکل گرفت و حسرت از دست رفته‌ها معنا پیدا کرد و نوستالژیا آغاز شد.»
این جمله آغاز نمایشگاهی است با عنوان نوستالژیا، مفهومی که برگذشته بنا شده و با نقاشی جسمیت یافته است.احمد مقدسی، لیلا توتونچی و مریم قاسمی آثار خود را با تکیه بر المان‌هایی از گذشته بناکرده‌اند، اشیا، خاطره‌ها و گوشه‌های جسته گریخته از کلیت مفهومی نوستالژیا.
نوستالژی از ترکیب دو واژه یونانی nostos به معنی «بازگشت (به خانه)» و algia به معنی «رنج و درد کشیدن» به وجود آمده و در ابتدا یک اصطلاح پزشکی بوده است؛ که برای توضیح غم غربت و ناراحتی سربازان دور از خانه به کار برده می‌شد.مفهوم خانه و غم دوری هر دو باری را به این کلمه بسته‌اند که به‌تدریج جای خود را در ادبیات و سپس سایر هنرها گشود.
در نمایشگاه اخیر در فرهنگسرای نیاوران، این سه نقاش همان گونه که از مفهوم غم، دوری و خانه برمی‌آید، نقاشی‌های خود را با رنگمایه‌ای از ازدست رفتن آفریده‌اند. به‌خصوص در مورد استفاده از رنگ، آثار این نمایشگاه به همت احمد مقدسی گرد آمده‌ است. او مجموعه‌ای از نقاشی‌هایش را با دو شخصیت غالب ماشین و خروس و عنصر دایره سامان بخشیده، ماشین قراضه که مشخصات گذشته را شکل داده و خروس که در کنار دایره حاضر در شکل و در بافت زمینه می‌خواند، و دایره‌ای که می‌تواند نشانه طلوع خورشید و یا گردش زندگی باشد. رابطه خروس و ماشین در آثار او رابطه هستی و نیستی است.استفاده از زمینه‌هایی به دو رنگ سیاه و روشن نیز بر این تضاد دائمی تأکید می‌کنند. در کنار آثار او نقاشی‌های لیلا قاسمی قرار دارند. نقاشی‌هایی که رنگ‌های هارمونیک و ملایم آن بستر گذشته‌ای را تداعی می‌کنند که پاک شده یا شسته شده است و از میان این زمینه مه آلود فیگورهایی که از نگارگری و سفال‌های سلجوقی بیرون آمده‌اند.
آثار او نیز مستقیماً بر پایه مفهوم گذشته بنا شده‌اند، اما لزوماً صحبتی از غم در میان نیست. او با استفاده از رنگ‌های گرم برای زمینه آثار، بیشتر یادآور آرامشی تاریخی است، اما استفاده از رنگ‌های روحی، نقش‌مایه‌های کاملاً شکل نگرفته یا شاید پاک شده ما را با این گذشته همراه می‌کند و البته نگاهی نیز به از دست دادن می‌اندازد، آنچه از دست رفته و تنها نقش کم‌رنگی از آن به جا مانده است، شاید فرهنگی از یاد رفته یا خاطره‌ای دور باشد.همچنین لیلا توتونچی با استفاده از پنکه‌های برقی و باد خاطره تابستان‌های گذشته را زنده می‌کند. رنگ در آثار او نیز به مانند قاسمی و مقدسی دور از دسترس و رویاگونه است. او نیز تکرار و دایره را در آثارش به کرات به‌کار می‌برد تا زنجیره معانی تکرار شونده زمان را به تصویر بکشد.آثار این نمایشگاه با رویکردی رویاگونه و درون‌گرا کلیت نوستالژی را چارچوب مفهوم زمان مطرح می‌کنند و با سه نگاه متفاوت اما مشابه از لحاظ فرمی آن را در بستری روان‌شناسانه، تاریخی و شخصی مورد بازخوانی قرار می‌دهند. این آثار سویه‌ای انتقادی یا بیان‌گرا ندارند و با نگاهی مدرنیستی به سوژه پرداخته‌اند؛ که در فرم غنی و در محتوی بر لذت حسی تکیه می‌کنند. همچنین بااستفاده از نشانه‌های تصویری مشخص به تصاویر وجهه‌ای استعاری بخشیده‌اند.

نقدهای دیگر را به همین قلم در لینک‌های زیر مشاهده کنید: