هنر معاصر استانبول در گالری آرتر ARTER | قسمت دوم
نگاهی به نمایشگاه انفرادی آثار ویدئوآرت Ali Mahmut Demirel با عنوان “جزیره”
سایت تندیس به قلم سحر افتخارزاده
طبقه دوم گالری آرتر استانبول به مدت چهار ماه به نمایش انفرادی آثار ویدئوآرت علی‌محمود دِمیرل اختصاص یافته. این هنرمندِ ساکن برلین، متولد ۱۹۷۲ و درس‌خوانده مهندسی هسته‌ای و معماری است. او در زمینه موزیک-ویدئو، طراحی صحنه، اجراهای تجسمی زنده و ویدئوی تجربی فعال است.
اولین انفرادی دمیرل در استانبول با عنوان “جزیره”، ویدئوی “شلنگ” از سال ۲۰۰۰ را در کنار مجموعه “اتوپیاهای پسا-آخرالزمانی” -مجموعه‌ای از سه ویدئو(“گیاه”،”گودال”،”اسکله”)- که از ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ کار شده‌اند در یک چیدمان گرد هم آورده.
دمیرل فضای کاملا تاریک گالری را با دیواره‌های منحنی بصورت دالانی تودرتو درآورده و در انتهای هر دالان محوطه بازتری برای پخش هر یک از ویدئوها فراهم کرده است. در صفحات بزرگ پروجکشن بویژه در اثر سه لتی “گودال” که سه ویدئو بطور همزمان در آن پخش می‌شود، تصویر مخاطب را در برمی‌گیرد و او را در سکوت فضای خالی از انسانِ ساختمان‌های متروک که با بافت طبیعی اطرافشان پوشیده شده‌اند، غرق می‌کند. ویدئوی “شلنگ” تصویر بسته‌ای از یک شلنگ است که بر اثر فشار آب بطور متناوب حرکتی را تکرار می‌کند و در نهایت تصویر تبدیل به نویزهای برفکی می‌شود. در این ویدئو که از نخستین تجربه‌های دمیرل است، مسئله اثر بیش از آنکه هستی‌شناسانه باشد ادراکی است و در آن هنرمند درگیر بازتعریف دیدن و تصویر است. اما دیگر ویدئوهای دمیرل به نوعی از بودن در ارتباط با هستی میپردازند. برای درک بهتر این ارتباط در ادامه، متن کاتالوگ نمایشگاه “جزیره” را با اندکی تلخیص می‌خوانید؛
…((“جزیره” در لغت تکه‌زمینی است که گرداگرد آن را آب فرا گرفته و اما در معنای ضمنی گریزی می‌زند به بسیاری از روایت‌های تاریخی و نیز معاصر پیرامون مفهوم اتوپیا. این مفهوم کلیدی مخاطب را در جهت دریافت‌هایی که ویدئوها و فضای نمایشگاه همسو با آن طراحی شده‌اند هدایت می‌کند.
هنرمند در هر چهار اثر بعنوان المان وصل کننده و استعاره‌ای از بی‌زمانی، اشکال مختلفی از آب را با هم در آمیخته است. آب که عنصر تکرارشونده در این آثار است، یادآور سیلاب آخرالزمانی است که بارها در کتب مقدس و افسانه‌های مختلف به آن اشاره شده.
در مجموعه “اتوپیاهای پسا-آخرالزمانی” دمیرل سازه‌های معمارانه متروکه‌ای در نقاط مختلف جهان را زیر نظر گرفته تا پیرامون آینده‌ای بدون انسان تخیل کند و این پرسش را پیش کشد که “چگونه این سازه‌ها که برای انسان طراحی شده‌اند، بدون خود او به زندگی ادامه می‌دهند؟”. علیرغم این که به وضوح می‌توان این محوطه‌های متروکه را که خالی از سکنه و بی‌استفاده هستند دیستوپیا خواند، دمیرل آن‌ها را “اتوپیاهای معمارانه” می‌نامد و نگاهی ایده‌آلیستی به آن‌ها دارد چراکه از نظر او این فضاها به وضعیت وجودی آرام و متعادلی در خود و با خود رسیده‌اند. این فرم‌های ازپیش‌تعریف‌‌شده شروع به برهمکنش با ارگانیزم‌های زنده موجود در اطراف خود کرده و تبدیل به موجودیت‌هایی بالقوه شده‌اند که می‌توانند پذیرای معانیِ هنوز تعریف نشده و تازه باشند. 
این پذیرش و خود‌سپردگی مورد اشاره دمیرل ریشه در وضعیتی دارد که در روانشناسی مثبت به آن “روان بودگی” یا “جاری بودن” می‌گویند. این وضعیت با عناوین مختلف در عرفان شرقی مورد توجه قرار گرفته و در قالب روانشناسی به غرب راه یافته. بودن در این وضعیت به معنی آن است که شخص کاملا در آنچه انجام می‌دهد غرق باشد و حس خود از خود، بدن و زمان را کاملا از دست بدهد. اما برای رسیدن به رهایی از بدن و خود باید ابتدا این هر دو را قویا احساس کند. دمیرل با طراحی فضای نمایشگاه بصورت محوطه‌ای قبض و بسط یابنده که همزمان اضطراب و تنگناترسی و گشایش و رهایی را در خود دارد، مخاطب را به تجربه این وضعیت دعوت می‌کند.))…
آثار مجموعه “اتوپیاهای پسا-آخرالزمانی” در فرم و عناصر کلیدی همچون آب، یادآور سینمای آندری تارکوفسکی هستند، اما در محتوا دمیرل ترجیح داده انسان را بطور کامل حذف کند و چنانکه از متن کاتالوگ بر‌می‌آید در نبود این انسان، اتوپیایی برای خودِ اتوپیا بجوید. در حالی که تارکوفسکی همچنان به انسان امیدوار بود و اساسا مسئله او انسان بود، دمیرل به دنبال ارگانیزم‌های ترکیبی تازه‌ای است که در غیاب انسان و بدون نیاز به او دارای موجودیتی محمل معنا باشند و بر آن است تا انسان را به تجربه حضوری عاری از حضور خود او دعوت کند. حال آن که معنا تنها در حضور انسان در مقام سوژه معنا می‌یابد و آنگاه که این متروکه‌ها به همزیستی متعادل و آرام خود با ارگانیزم‌های اطراف رسیده باشند فقط “هستند” بی‌نیاز به هر معنایی، چون انسانی نیست که برایشان نام بگذارد و تعریف‌شان کند. اتوپیای دمیرل آنجا که بدنبال نام پذیریِ دوباره است نقطه شروع خود را که حذف انسان بوده نقض می‌کند. 
قسمت اول هنر معاصر استانبول در گالری آرتر ARTER و همچنین نقد های قبلی به قلم سحر افتخارزاده را اینجا بخوانید:
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
هنر معاصر استانبول نگاهی به نمایشگاه “خانه خالی” در گالری آرتر
هنر معاصر استانبول در گالری آرتر ARTER نگاهی به نمایشگاه “خانه خالی” Space for Art” آثار جان آیتکین Can Aytekin سایت تندیس به قلم سحر افتخارزاده گالری آرتر در انتهای خیابان استقلال استانبول با هدف ایجاد بستری پایدار برای تولید و نمایش هنر معاصر در سال ۲۰۱۰ آغاز به کار کرده و نمایشگاه‌های متعدد انفرادی و گروهی با رویکرد معاصر برگزار کرده است. موسس این گالری بنیاد آموزشی-فرهنگی غیردولتی و غیرانتفاعی Vehbi Koc است. این بنیاد توسط کار آفرین ترک وهبی […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۶ به قلم سحر افتخارزاده
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۶ به قلم سحر افتخارزاده در این پرونده مروری داریم بر نقد نمایشگاه‌هایی که سحر افتخارزاده در سال ۹۶ نگاشته است که مشتمل بر ۲۱ نقد است که در حوزه های متفاوتی کار شده است. لیست زیر به لحاظ زمانی از نقدهای اخیر سحر افتخارزاده آغاز می‌شود که در سال گذشته توسط او انتخاب شده است:
