خلاصه کتاب هنر و معماری اسلامی ایران
قسمت پنجم | هنرهای کاربردی در معماری
سایت تندیس تلخیص: نویسنده مخاطب علی خدادادی
یاد نامه استاد دکتر لطیف ابواقاسمی به کوشش علی عمرانی پور
نشر سازمان عمران و بهسازی شهری
هنرهای کاربردی در معماری
در معماری، اندام‌هایی وجود دارد که به ایستایی ربطی ندارد و تنها پوششی است بر روی اندام‌های ایستایی و نازک کاری نام دارد و گاهی بر روی سفت کاری ساده کار می‌شوند (آمود) و گاهی با نقش و نگار (زمود)، مهمترین آنها در معماری ایرانی، کاشیکاری، گچبری، گل بری، آهک بری و کارهای چوبی ساختمان می‌باشد. نویسنده در این فصل به انواع آنها پرداخته و شرحی در خصوص مراحل ساخت و اجرای انها ارائه می‌دهد.
کاشیکاری : شروع کاشیکاری به قبل از اسلام بر می‌گردد و دلایل استفاده از آن در معماری ایرانی، در خانه آوردن باغچه پر گل و گیاه در سرزمین خشک و بی بهره از طبیعت سبز، عایق حرارتی و رطوبتی، حفاظت گنبد، مناره و نما از نزولات آسمانی و مشخص کردن گنبد مسجد بشکل نگینی در حلقه بناهای آجری و کاهگلی شهر از دور اشاره گردیده است. انواع کاشی‌های کار شده در معماری ایرانی عبارتند از : کاشی هفت رنگ، تراش یا معرق، معقلی، زرین فام، لخت و زرین.
گچ بری : این هنر بیشتر از کاشیکاری به دوران قبل از اسلام وابسته است و مراحل اجرای آن به شرح ذیل می‌باشد : کشیدن گچ با ماله – کشیدن نقش روی کاغذ – گرته کردن نقش روی گچ – تراشیدن نقش کلی با تیغه و پرداختن به جزئیات .
انواع این هنر شامل: گچبری شیر شکری، گچبری برجسته، برهاشته یا برهشته، زبره، تراش یا معرق گچی، تخمه درآری، مخلوط با آئینه و گچ بری پته می باشد.
گل بری: این نوع نازک کاری با خاک رس خوب انجام می شود و بخاطر مقاومت کم در مقابل آب کمتر دیده می شود مانند سردر مسجد گنجعلیخان در کرمان.
آهک بری : در این شیوه ماده اصلی ساروج ( آهک، خاک رس، خاکستر و در پاره ای موارد موی سر، پشم حیوانات و لوئینه ) است و در مناطق و فضاهایی که رطوبت زیاد است کاربری دارد مانند حمام ها.
کارهای چوبی ساختمان : در معماری ایران ، چوب نقش اساسی ندارد. موارد مصرف آن خلاصه می‌شود به : پوشش تخت، طاق ها،در ها، مشبک ها و فرم های تزئینی مانند قواره بریها، سقف کاذب و …
هنجار بازار و امنیت جامع الاطراف آن
بازار را به اشتباه مکان عمده فروشی، جایگاه داد و ستد یا مجموعه‌ای معادل مرکز خرید پنداشته اند. بازار یکی از محله‌های مقصود شهر است مانند محلات، خانواده‌ها را در خانه سراهای خود جای می‌دهد، دارای فضاهای شهری (میدان، واشدگاه، گذر و …) و تسهیلات درون بافتی مانند، مسجد، مدرسه، تکیه، حسینیه، زیارتگاه، زورخانه، کتابخانه، قهوه خانه، آب انبار، حمام، سلمانی، قصابی، نانوایی و… می‌باشد.
محله بازار شامل بخش‌های اقتصادی و داد و ستد، صنعتی و تولیدی، مسکونی و خانوادگی است و شامل ریز فضاهایی مانند، راسته، چهار سوق، رسته، دالان، سرا، تیم، تیمچه، قیصریه و …می باشد.
قسمت قبل از خلاصه کتاب هنر و معماری اسلامی ایران را اینجا بخوانید:
- هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
- مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
- خلاصه کتاب هنر و معماری اسلامی ایران | حریم فرهنگ، قسمت اول
- هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
- مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
- خلاصه کتاب هنر و معماری اسلامی ایران | پوشش در معماری
