انجمن صنفی خطوط مشترک را ترسیم میکند/ کمک به مستندسازی آثار هنری
گفتگوی سایت تندیس: رضا یاسینی با شاهین ترکمن مدیرگالری سهراب
روز دوشنبه ۱۵ مردادماه نشستی با حضورِ هادی مظفری؛ مدیرکل جدید دفتر هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و چند تن از مدیران گالری‌های تهران و شهرستان‌ها در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد. این نشست حولِ “انجمن صنفی نگارخانه‌داران ایران” تشکیل شد و خبر از آن می‌داد که قرار است در آبان‌‌ماه سال جاری این انجمن صنفی برای نخستین بار شکل بگیرد.
در همین زمینه با شاهین ترکمن – مدیرگالری سهراب- درباره‌ی کارکرد انجمن صنفی و تأثیری که می‌تواند دررفع مشکلات موجود گالریها داشته باشد، مصاحبه‌ای داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
مهم‌ترین معضلاتی که گالریها در حال حاضر به آن مواجه هستند چیست و آیا انجمن صنفی گالری‌دار‌ها می‌تواند این مشکلات را حل کند؟
مشکلات متنوع و زیاد است ولی اینکه انجمن صنفی بتواند این مشکلات را حل کند یا نه، بستگی به ترکیب افرادی دارد که عضو این انجمن می‌شوند و اینکه چقدر اتحاد بین آن‌ها وجود خواهد داشت. مهم‌ترین مشکل حال حاضر، مشکل اقتصادی است که همه گالریها با آن دست به گریبان‌اند. بازار کُند و کوچک شده و دیگر حالت رو به رشد خودش را ندارد. شاید نصف سهم بازار را حراجی‌ها می‌گیرند. من فکر می‌کنم درصورت تشکیل انجمن صنفی، اولین هدف‌گذاری گروهی که باید صورت بگیرد، این است که سهمِ بازار آثار هنری گسترش پیدا کند. این مسئله چند وجه دارد. یک بخش آن بازرگانی – اقتصادی است که باید برای اهدافش توجیهات و روش‌های جدیدی داشته باشد.
انجمن صنفی در چه صورتی می‌تواند کارآمد باشد؟
انجمن باید بتواند جایگاه ذهنی خودش را بازسازی کند. خود این امر از چند طریق امکان‌پذیر می‌شود: اول اینکه انجمن صنفی باید بتواند نگاه حکومتی را به خود جلب کند و از آن کمک بگیرد. این کمک‌ها نیز جنبه‌های مختلفی دارد؛ چه کمک‌های مستقیم و چه توسعه‌ی ارتباطات رسانه‌ای. علاوه بر این می‌تواند رسانه‌هایی را در بخش شبکه‌های اجتماعی ایجاد کند و اطلاع رسانی خوبی انجام دهد. نکته‌ی دیگر این است که باید به جنبه‌های مختلف اتمسفر هنری همچون جامعه‌ی هنری، بازار، همکارها، مخاطبان هنر، منتقدان هنری و … توجه کند. جایگاه هر کدام از این بخش‌ها را باید بازسازی کرد تا بتوان از نقطه‌ی کنونی به نقطه‌ای که باید حرکت کرد و این هم مستلزمِ کار گروهی است. باید در موقعیت‌هایی که منافع مشترک وجود دارد، حرکتِ مشترک صورت بگیرد.
اتحاد اعضای انجمن صنفی مستلزم چیست؟
همه باید بدانند که انجمن صنفی جایی برای امور شخصی هیچ کس نیست. کسی نمی‌تواند آن را طبق منافع شخصی خودش پیش ببرد. انجمن در صورتی که همه در آن حضور داشته باشند، صنفی است. دوام و کارآییِ انجمن بستگی به این دارد که اعضای آن چگونه رفتار کنند. همیشه انجمن‌ها در ابتدا چند نفر مؤسس دارند، ولی در ادامه این تمام اعضا هستند که باید وارد کار شوند و آن را پیش ببرند. این بستگی به سیاست‌ها و چگونگی دید اعضا دارد.
آیا انجمن می‌تواند با مشخص کردن برخی تعرفه‌ها جلوی نابه‌سامانی‌‌ها را بگیرد؟
این مسئله اصلاً جزو وظایف انجمن صنفی نیست. انجمن صنفی خطوط مشترک را ترسیم میکند و در مقابل نهاد یا افرادی که منافع مشترک اعضا را به خطر می‌اندازند می‌ایستد. این اتحاد گاه دربرابرِ دولت و وزارت ارشاد است، گاه مقابل برخی افراد. حتی می‌تواند در مقابل رویدادی مثل حراجی‌ها هم باشد. هر حراجی که برگزار می‌شود سهمی از فروش آن متعلق به گالری‌های مختلف است ولی در عمل هیچ‌وقت این اتفاق نمی‌افتد و ارشاد هم از گالریها حمایت نمی‌کند.
به نظر شما رانت‌های پشت پرده به انجمن صنفی هم ورود میکند؟
معمولاً نمی‌تواند ورود کند. اگر هم ورود کند برملا می‌شود. من این حرف را براساس تجربه شخصی خودم می‌زنم.
انجمن می‌تواند جلوی جعل آثار هنری را بگیرد؟
به طور مستقیم نمی‌تواند ولی می‌تواند با امکاناتی که به همراه وزارت ارشاد ترتیب می‌دهد، محلی برای مستندسازی آثار هنری به وجود آورد. هر چه مستندسازی از دوره‌های مختلف آثار هنری قوی‌تر باشد، به همان میزان جعل‌کردن نیز سخت می‌شود.
هنرهای تجسمی معاصر ایران، تاریخچه‌ی منسجمی ندارد. آیا انجمن صنفی می‌تواند با ثبت و ضبط اسناد در این راه مؤثر واقع شود؟
این کمبود، یک نقطه ضعف دولتی است و ربطی به انجمن صنفی ندارد. وزارت ارشاد مستندسازی خوبی ندارد و اصلاً معلوم نیست که گالریها طی این سال‌ها چه کرده‌اند. انجمن صنفی می‌تواند در این راه کمک کند ولی نه مستقیماً، چون جزو وظایفش نیست. بخشی از مستندسازی به موزه‌ها هم برمی‌گردد. موزه‌ها فقط وظیفه‌ی نگه‌داری از آثار هنری را ندارند. یکی از وظایف مهم آن‌ها این است که آثار امروز و اتفاقات روزمره را مستند کنند.
در پایان، تعریف شما از انجمن صنفی چیست؟
انجمن صنفی بخشی از یک راه است. قرار نیست همه کارها را انجام دهد. قرار هم نیست همه‌ی مشکلات را حل کند. این مسیر جدیدی است که اعضا را همگرا میکند. آن‌ها باید بدانند که منافع مشترکی دارند و گاهی باید پای منافع مشترک‌شان بایستند و از حق‌شان دفاع کنند و آن را از دیگران بگیرند. این انجمن قدمی به سمتِ همگرا شدنِ منافع گروه‌های مختلف در بخش تجسمی است.
گفتگوی قبلی از همین پرونده را اینجا بخوانید:
