خلاصه کتاب پرسش از هنر، نظریه‌ی صورت معنادار کلایو بل

خلاصه کتاب پرسش از هنر، نظریه‌ی صورت معنادار کلایو بل

فصل اول | قسمت دوم

نوشته نایجل واربرتون | ترجمه مرتضی عابدینی فرد | انتشارات ققنوس

سایت تندیس تلخیص آذر امامی

در ادامه‌ی نوشتارِ پیشین ارائه‌ی چکیده‌ی منسجمی از فصل‌های کتاب وعده داده شد. این شماره چکیده‌ای از فصلِ یکم کتاب یعنی صورت معنادار است که نه تنها این شماره که شماره‌ی دیگری را نیز به خود اختصاص می‌دهد.

فصل اول کتابِ پرسش از هنر با عنوان صورت معنادار به نظریه‌ی کلایو بل درباره‌ی چیستی هنر می‌پردازد. در این فصل، کتاب کلایو بل به نام هنر (با عنوان اصلی رنسانسِ نو) مورد توجه قرار می‌گیرد. کتابی درباره‌ی اهمیتِ نقاشی‌های پل سزان. بل در این کتاب همچون وازاری در کتاب زندگی هنرمندان که جایگاه ویژه‌ی میکل آنژ در میانِ هنرمندان دوره‌ی رنسانس را نشان می‌دهد، مقامِ پل سزان را در دوره‌ی پساامپرسیونیسم یادآور می‌شود. در سال‌های ۱۹۱۰ و ۱۹۱۲ بل به همراه راجر فرای دو نمایشگاه بزرگ پساامپرسیونیست را در لندن ترتیب می‌دهد و اهمیت این نمایشگاه‌ها به حدی‌است که در زمان انتشار کتاب هنر در سال ۱۹۱۴، هنوز هم در میان سنت‌گرایان طنین‌انداز است. از این‌رو، این کتاب علاوه بر اینکه در بردارنده‌ی خطابه‌ای در دفاع از یک مکتب هنری پیشروست که حاوی نظریه‌ای در باب چیستی هنر تجسمی و طرحی برای نگریست برای نقاشی است.
چکیده‌ی نظریه‌ی بل درباره‌ی هنر و بنا به این کتاب این است که «هنر، صورتِ معنادار است» که در فصلی از کتاب به نام “فرضیه‌ی زیبایی‌شناسانه” آمده است. به زعم بل، برخی از دست ساخته‌های آدمی، بنا به هر دلیلی، انباشته شده از قوایی برای ایجاد احساساتِ زیباشناسانه‌اند و این نه در ارتباط با زمان، و نه چرایی و خالق آنهاست. بلکه این توانِ ایجاد احساس زیباشناسانه، جزءِ جدایی ناپذیر صورتِ معنادار است.
صورتِ معنادار ترکیبی از خطوط، اشکال و رنگ‌ها با نسبت‌های معین است و معناداریِ اثر نیز بخاطر همین نسبت‌های معینٍ میانِ این عناصر است. صورتِ معنادار «یگانه کیفیتِ مشترک در همه‌ی آثار هنری تجسمی» است که البته واسطه‌ی ایجاد احساس زیباشناختی است. بازنمایی  آنچه که نقاشی درباره‌ی آن است ـ در دریافت و ارج شناسی مخاطب درباره‌ی اثر در مقامِ هنر نقشی ندارد چنان‌که به زعمِ بل هنر بازنمایی زندگی نیست و تنها چیزی که مخاطب برای درک هنر نیاز دارد «همراهیِ احساسش در قبال خط و رنگ، و دانشش از فضاست». در این میان تنها عنصر آخرست که بل به واسطه‌ی آن با جنبه‌های بازنمودی هنر نقاشی سازش می‌کند زیرا بل تصاویر مسطح را فاقد معنا دانسته و تأثیرگذاریِ تصاویر را تنها در گرو سطوحِ به هم مرتبط می‌داند.
همچنین بل با اذعان به این نکته که «عنصر بازنمودی در اثرِ هنری ممکن است زیان‌آور باشد یا نباشد»، «نقاشی توصیفی» را به دیده‌ی تحقیر نگریسته چنان‌که این نوع نقاشی به عقیده‌ی او در بدترین حالت تنها ناقل اطلاعات‌ست، و اگر تأثیر عاطفی هم بر بینندگانش داشته باشد، به علت دلالت‌اش بر عواطف است، نه اینکه خود موضوع عواطف باشد. بل، ایستگاه پدینگتون (۱۸۶۰-۲) اثر پاول فریث مصداق این نظر دانسته و درباره‌اش چنین می‌گوید: این تابلو اثر هنری نیست، بلکه صرفاً سندی جالبِ توجه و سرگرم‌کننده است.

بل در سخنانش درباره‌ی این تابلو این نکته‌ی مهم را یادآور میشود که «احساس زیباشناسانه» جز در حضورِ آثار هنری در هیچ جایِ دیگر تجربه نمی‌شود. به دیگر معنا احساس زیبا‌شناسانه مختص درک ما از هنر است. بنابراین زیبایی طبیعی از ایجاد چنین حسی ناتوان است زیرا احساساتی که زیبایی طبیعی بر می‌انگیزد از جنس دیگری است.
بل در فصلی از کتابِ هنر به نام «فرضیه‌ی متافیزیکی» علت تمایز احساس زیباشاناسانه¬ی هنری را مشخص می‌کند. احساس زیباشناسانه از منظر بل، احساسی‌ست نه در نسبت با زندگی معمولی که چیزی ژرف‌تر است. چرا که صورتِ معنادار، تصویری از ساختار جهان را ـآنچنان که واقعاً هستـ در اختیارمان می‌گذارد، تصویری پشتِ حجابِ نمودها. در اینجا بل به این عقیده‌ی شوپنهاور نزدیک می‌شود که آثار هنری خصوصاً آثار موسیقیایی می‌توانند با فراتر بردن مخاطب از سطح ظاهریِ نمود صرف، بصیرتی درباره‌ی سرشت نهایی واقعیت به ما ببخشند. در اینجا مقامِ هنرمند نیز چشمگیر می‌شود چرا که واقعیتِ اشیاء به دست نمی‌آید مگر اینکه هنرمند احساسی را که در نسبت جنبه‌ی واقعی یا پندارینی از جهان تجربه کرده است بیان کند. مواجهه‌ی هنرمند با فرم نابِ اشیاء و فارغ از نسبت‌ها و کارکردهای هر روزه‌شان در قالب نقشی از شیء بیان می‌شود که البته ردی از ذات آن دارد. همین وضعِ روحیِ هنرمند هنگام خلقِ اثر هنری است که سبب می‌شود نسخه بدل‌ها و آثار جعلی فاقد صورتِ معنادار باشند. چرا که تقلید دقیق از یک اثر هنری بی تردید غیر ممکن است و دلیلِ اصلیِ آن این است: شخصی که تصویری را تقلید یا جعل می‌کند فاقد همان وضع روحی است که هنرمند به واسطه‌اش صورتِ معنادار را آفریده است. اما این اظهارات به معنای تأکیدِ بل بر بیانِ حس هنرمند نیست که مهم‌ترین نکته در دریافت اثر هنری صورتِ معنادارِ آن است و دریافت صورتِ معنادار میسر نمیشود مگر در حضورِ مشاهده‌گری حساس.
در ادامه نایجل واربرتون به قصد فهم نتایجِ عملی نظریه‌ی هنر بل، نحوه‌ی رویکرد او به یک تابلوی خاص نقاشی (دریاچه‌ی آنسیِ سزان) را پیشِ رو می‌گذارد.

قسمت قبل از  خلاصه کتاب پرسش از هنر را اینجا بخوانید:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران  و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند  و مدرس نقاش کانادایی .

۰ comments

خلاصه کتاب پرسش از هنر، واکاوی چیستی هنر از منظر فلسفی

Posted: 15 مرداد ۹۷

خلاصه کتاب پرسش از هنر، واکاوی چیستی هنر از منظر فلسفی مقدمه | قسمت اول نوشته نایجل واربرتون | ترجمه مرتضی عابدینی فرد | انتشارات ققنوس سایت تندیس تلخیص آذر امامی بنای نوشتارِ پیشِ‌رو بر این است تا معرفیِ کوتاهی از کتابِ «پرسش از هنر» نوشته‌ی نایجل واربرتون باشد با این هدف که در ادامه چکیده‌ای منسجم از این کتاب و منطبق با فصل‌بندیِ خود کتاب ارائه شود. این کتاب دارایِ پنج فصل است. کتاب «پرسش از هنر» نوشته‌ی نایجل […]

۰ comments