سقاخانه از نو یا نو سقاخانه؟

سقاخانه از نو یا نوسقاخانه؟

گفت‌وگوی جاوید رمضانی با یزدان سعدی

به بهانه‌ی‌ نمایشگاه این هنرمند با عنوان «تهران‌تایمز» در گالری سیحون

آوام مگ: تنظیم سارا اوسطی

یزدان سعدی در معرفی خود می‌گوید: متولد شب یلدای سال ۵۳ هستم و عملاً پیش از این‌که چند جایزه‌ی گرافیکی بگیرم، هیچ تحصیلاتی در زمینه‌ی هنر و حتا گرافیک نداشتم. من از کودکی به خط و طراحیِ لوگو علاقه داشتم و به‌صورتِ غریزی این کار را انجام می‌دادم. در هنرستان، رشته‌ی برق الکترونیک خواندم و فکر می‌کنم در کارهایم نیز جنبه‌ی فنی‌ام به چشم می‌آید. بعدها به صورت جسته‌گریخته و ناتمام به دانشگاه رفتم و عکاسی و گرافیک خواندم.

ــ در کدام دانشگاه تحصیل کردید و چرا ناتمام؟!

من در فوق‌ِ برنامه‌های دانشگاه تهران، در کلاس‌های تخصصی شرکت کردم، ولی فقط صرفاً به این دلیل که احساس می‌کردم چیزی در مطالعاتِ آزادم جا افتاده و باید تکمیلش کنم، که البته متوجه شدم کار اشتباهی کردم چون باعث شد که دو سال از هر خلاقیتی به‌دور باشم و تا تمامِ آن اتفاقات را از ذهنم پاک‌سازی کردم خیلی زمان برد. متوجه شدم که چرا دانشگاه‌ها خیلی کم آرتیست می‌سازند. چون در دانشگاه شما ناگزیر تحت‌تأثیرِ استادها قرار می‌گیری و آن قوه‌ی خلاقه‌ات کور می‌شود. صِرف درس خواندن دلیل موفقیت نیست، بلکه کار کردن لازمه‌ی آن است.

ــ سوابق کاری‌تان در زمینه‌ی هنر را بیشتر توضیح دهید.

من در سال ۸۰-۸۱ دو جایزه‌ی طراحی پوستر فجر بردم. اما کم‌کم از گرافیک به‌سمت نقاشی مهاجرت کردم. چهار نمایشگاه بین‌المللی پوستر برگزار کردم. در واقع، همیشه دوست داشتم کاری را که ظاهراً نشدنی به نظر می‌رسد شدنی کنم. من این نمایشگاه را یک‌نفره برگزار کردم، به این صورت که تمام کارها بر عهده‌ی خودم بود و البته بسیار هم موفق بود و در جهان صدا کرد.

در زمینه‌های دیگر، من یک جایزه‌ی نفر اول مجسمه‌سازی هم در کارنامه‌ام دارم. از سال ۹۰ به بعد، دیگر هیچ فعالیتی در زمینه‌ی گرافیک انجام ندادم.

ــ درآمدِ شما در هنر بیشتر از چه راهی به دست می‌آید؟

من از طریق نقاشی گذران زندگی می‌کنم. با اینکه زیاد نمایشگاه نمی‌گذارم، خدا را شکر از طریق فیسبوک و اینستاگرام فروش خوبی دارم. در واقع، کارهایی را که کانسِپتِ پیچیده‌ای دارند در فضای مجازی نمی‌گذارم، بلکه بیشتر کارهای قطع کوچک را منتشر می‌کنم. البته این درآمد فقط در حدّ گذران زندگی است و من راضی هستم.

ــ پس شما مرتب در حال تعامل با مردم هستید؟

بله، دقیقاً. حتا در نمایشگاه آخرم در گالری سیحون، همان مشتری‌های همیشگی چند کار را برداشتند و علاقه داشتند که از کارهای من مجموعه داشته باشند. به طور کلی، من آدم اجتماعی‌ای هستم و این تعامل را دوست دارم.

ــ اما این داستان با تجربه‌ی انفرادی شما در برگزاری نمایشگاه کنتراست ندارد؟!

من زمانی در اوایل دهه‌ی ۸۰ یک گروه تئاتری تشکیل دادم و بسیار در زمینه‌ی فعالیت گروهی تجربه به دست آوردم، ولی متأسفانه فکر می‌کنم ما هنوز به درک درستی از کار گروهی نرسیده‌ایم. در واقع، تجربه من را به‌سمتِ این فردیت کشانده نه سرخوردگی.

جداشدنِ من از فضای گرافیک هم با همین فلسفه بود؛ می‌خواستم از یک آدمِ سفارش‌گیر به یک شخصیتِ خلق‌کننده تبدیل شوم. ترجیح می‌دهم آن انرژی را روی نقاشی بگذارم و الآن خیلی پُرکار هستم.

ــ پس شما فضای آکادمیک را تجربه نکرده‌اید؛ یعنی الآن نمی‌توانید پرتره‌ای شبیهِ خودم از من بکشید؟

بسیار بهتر از اشخاص آکادمیک می‌توانم این کار را بکنم. من همه‌چیز را تجربه کرده‌ و از طریق تجربه آموخته‌ام. تمام مراحل را با تجربه و مطالعه طی کرده‌ام تا به این‌جا رسیده‌ام؛ حتا مجسمه‌سازی را به موازات نقاشی کار کردم.

ــ فکر می‌کنید در هنر معاصرِ ما بیشترین کارهایی که مخاطب دارند و به فروش می‌رسند چه کارهایی هستند؟

به نظر من در حال حاضر، هنر معاصر خیلی بازه‌های کوتاهی دارد؛ یعنی پنج سال پیش را نمی‌توان با اکنون مقایسه کرد و رویکردها، ذهنیات و سلایق ما متفاوت می‌شود. چیزی که من امروز می‌بینم آن است که هنر ما بازار ندارد؛ اما اگر اشتباه نکنم، فکر می‌کنم نمایشگاه من امسال تنها نمایشگاهی بود که sold out شد، در‌صورتی‌که کارها ارزان هم نبودند. من فکر می‌کنم که علت این موضوع ایده است. اکنون ما از تکنیک گذر کرده‌ایم و ایده‌ها هستند که در نهایت برنده می‌شوند. ما تکنیک را می‌توانیم در تمام کارهای قدیمیِ هنرمندانِ برجسته بیابیم.

به نظر من، معنی ندارد که هنرمند به روستایی کوچ کند و خلوت‌گزینی ‌کند تا کار هنری خلق کند. هنرمند باید در بطن جامعه و وقایع روز زندگی کند.

ــ سؤال من این است که وقتی شما چنین اثری را ارائه می‌کنید، چه نگاهی به فضای اطرافتان دارید؟ چرا باید روزنامه بستر نقاشی‌هایتان شود؟

نام یکی از نمایشگاه‌های من «ذخیره برای حافظه‌ی تاریخی» است؛ یعنی من می‌خواهم یک‌سِری اخبارِ خاص را save کنم. به‌عنوانِ مثال، فردی یکی از کارهای من را می‌خرد و به مدت بیست سال نگه می‌دارد؛ ممکن است بیست سال بعد، کسی به آن اثر مراجعه کند و ببیند که بیست سال قبل در جامعه چه خبر بوده، چرا این روزنامه این‌جاست و چرا روزنامه‌های دیگر نیستند! حتماً این روزنامه نکته‌ی خاصی داشته که تبدیل به یک اثر هنری شده. من در این مجموعه چندین کانسِپت را لایه‌به‌لایه همراهِ هم دارم و جست‌وجو کرده‌ام.

ــ چه‌کسانی قبل از شما در کار هنری از روزنامه استفاده کرده‌اند؟

روزنامه چیزی نیست که تا به حال رویش کار نکرده باشند. به نظر من، مثل کائنات می‌ماند که ما نمی‌توانیم به‌طور قطع اذعان کنیم که تنها در سیاره‌ی ما حیات وجود دارد؛ در این‌جا نیز من قطعاً نمی‌توانم بگویم که فقط من روی روزنامه کار کرده‌ام. اما آنچه تفاوت ایجاد می‌کند رویکردهای هر هنرمند نسبت به مسائل است. روزنامه مانند بومِ یک‌پایه است و هرکس می‌تواند رویش کار کند؛ اما آن‌چه کار من را با استقبال زیادی مواجه کرده قطعاً رویکرد متفاوتِ آن بوده است. من با توجه به مسائل زیادی این آثار را به وجود آورده‌ام. خودِ تکست باآنکه زبان متفاوتی است اما می‌تواند مرتبط باشد با تصویرسازی‌های من روی روزنامه، و در عین حال نیز می‌تواند غیرمرتبط باشد. نوعی آشنایی‌زدایی از نگارگری و هنر سقاخانه‌ای! به طور مثال، رستم همیشه در آثار من یک قهرمان نیست؛ بارها او را به صورت ضدّ قهرمان و حتا یک آدم معمولی تصویر کرده‌ام. نگاه من نگاهی پست‌مدرن است. کارهای من پکِیجی از ایده‌هاست. من حتا به نوع پرِزانته‌ (ارائه‌)ی کار نیز فکر کرده‌ام.

ــ به چه دلیل سایز کارهایتان کوچک است؟

من دو تا کاراکترِ آرتیستیک دارم: یکی زمانی که در آتلیه کار می‌کنم و یکی هم زمانی که در کافه می‌نشینم و کار می‌کنم. کسانی که من را می‌شناسند می‌دانند که همیشه لوازم طراحی‌ام را به همراه دارم و از هرزمانی برای طراحی‌کردن استفاده می‌کنم، و شاید این دلیل سایز کوچک کارهای من باشد. البته که انتخاب روزنامه به ایده‌ی من برمی‌گردد و اصولاً روزنامه در ابعاد واقعی‌اش استفاده شده. ولی من کارهای بزرگ هم کم ندارم و به‌مرورِ زمان آن‌ها را هم به نمایش خواهم گذاشت.

ــ اگر من از شما بخواهم هنرمندی را که مسیرش را ادامه داده‌اید نام ببرید، از چه‌کسی یاد خواهید کرد و چرا؟

پاسخ‌دادن به این سؤال بسیار سخت است چون من اندیشه و دیدگاهِ خودم را دارم که با دیگر هنرمندان متفاوت است؛ اما افرادی را نام می‌برم که از لحاظ اندیشه بسیار بر من تأثیرگذار بوده‌اند؛ مثلِ صادق هدایت، سپهری و کیارستمی. و اما در حوزه‌ی تجسمی، مثلاً به آقای زنده‌رودی ارادت بسیار خاصی دارم و به‌طور کلی مکتب سقاخانه برای من جذاب است، اما نمی‌توانم تک‌تکِ افراد را نام ببرم.

من کارهای این افراد را بسیار دوست دارم، ولی چنین نبوده که دنباله‌روِ آن‌ها باشم، بلکه سعی کرده‌ام ادامه‌ی آن راه باشم و با نگاهی متفاوت رویکردی جدید ایجاد کنم.

ــ نقاش‌ها را بیشتر دوست دارید یا هنرمندان کانسِپچوال را؟

هر آدمی یک پدیده است. من از کودکی بسیار مطالعه کرده‌ام و حوزه‌ی مطالعاتم بسیار گسترده است. من هرگز به‌صورت تخصصی تنها در هنرهای تجسمی مطالعه نکرده‌ام بلکه در حوزه‌های خیلی متفاوتی از قبیلِ تاریخ فلسفه، تاریخ سینما، مسائل اجتماعی و… به تحقیق و مطالعه پرداخته‌ام و تمامی این تجربه‌ها بر اندیشه‌ی من تأثیر گذاشته‌اند. اما خودم بیش‌تر از هرچیز خودم را یک کانسپچوال‌آرتیست می‌دانم. شاید ابزار ارائه‌ام نقاشی باشد، اما طرز فکرم نقاشانه نیست. هدف من صِرفِ ایجاد یک نقش نیست بلکه ایجاد یک تفکر تازه است که با مدیاهای مختلفی مثل نقاشی، مجسمه، عکس و… کار می‌کنم. دغدغه‌ی من شوِ آثارم نیست؛ دغدغه‌ی من کنکاشِ درونی است.

ــ آیا هنرمندان باید رسالت اجتماعی داشته باشند؟

هنرمند می‌تواند رسالت اجتماعی داشته باشد یا نداشته باشد. هیچ مانیفستی وجود ندارد که هنرمند حتماً باید رسالت اجتماعی داشته باشد و این کاملاً به خود هنرمند برمی‌گردد. من هرگز این توصیه را به کسی نمی‌کنم که حتماً رسالت اجتماعی داشته باش؛ هنرمند کارش تولید هنر است. هنرمند موجودی است با حِس‌گرهای قوی‌تر و چندین‌برابرِ یک انسان عادی ورودی و دریافتی دارد و از هرچیزی لایه‌های عمیق‌تری را درک می‌کند؛ اما این‌که در خروجیِ آثارش رسالتی باشد من نمی‌توانم در مورد همه یکسان ببینم. اما در مورد خودم، دوست دارم رسالتی در کارهایم باشد؛ اما این‌که این رسالت چیست و برای چه قشری است یک امر خصوصی است. ممکن است کار من فقط بر هنرمندان تأ‌ثیر بگذارد و کار دیگری بر عموم مردم. اما من دلم می‌خواهد بیشتر بر هنرمندان جوان‌تر از خودم تأثیر بگذارم. به نظر من، خوب است که هنرمند رسالت اجتماعی داشته باشد، اما اگر نداشت هم هیچ ایرادی به کارش وارد نیست. زیبایی هم می‌تواند یک رسالت باشد و به نظرم نباید این رسالت را صرفاً در ایجاد و انتقال یک مفهوم یا طرز فکرِ خاص بدانیم. من به‌هیچ‌عنوان به هنرمند سیاسی اعتقادی ندارم؛ هنرمند موجودی است اجتماعی که می‌تواند رسالت هم داشته یا نداشته باشد.

ــ برنامه‌ی آینده‌ی شما برای نمایش آثارتان چیست؟

من تا پنج سال آینده رزروِ نمایشگاه دارم و از طرف گالری‌ها بسیار مورد استقبال قرار گرفته‌ام. همین‌الآن هم دارم روی مجموعه‌های جدیدم کار می‌کنم و می‌خواهم در آینده کارهای بسیار بزرگ تولید کنم. صرفاً وفادار به نقاشی نیستم و در آینده کارهایی با مدیاهای جدید از قبیل چیدمان و غیره هم خواهم داشت.

گفت‌وگو با هنرمندان را اینجا دنبال کنید:

هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن

Posted: 15 مرداد ۰۳

هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]

۲ comments

مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر

Posted: 27 اسفند ۰۱

مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .

سقاخانه از نو یا نوسقاخانه؟

گفت‌وگوی جاوید رمضانی با یزدان سعدی

به بهانه‌ی‌ نمایشگاه این هنرمند با عنوان «تهران‌تایمز» در گالری سیحون

آوام مگ: تنظیم سارا اوسطی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ