نقدی بر نمایشگاه مصطفی دره‌باغی در اعتماد
جهان دیریاب آرمانی
آوام مگ: به قلم حافظ روحانی
این نخستین بار نیست که مصطفی دره‌باغی با حرکات متناوب قلم‌مو یا تکرار موتیف‌های بصری کار می‌کند؛ در آثار پیشین این نقاش ۵۳ ساله هم تکرار متوالی موتیف‌های بصری سازنده‌ی بخشی از اثر هنری یا کل آن بود. حالا اما نقاش با اصرار و تأکید بر اشکال تکرار شونده، مجموعه‌ی «باغ» را به اعتماد آورده است؛ به فاصله‌ی ۵ سال از آخرین نمایشگاه‌اش در مکان قبلی اعتماد.
با وجودی که آثار مصطفی دره‌باغی معمولاً با تکرار موتیف‌های بصری همراه بوده است، اما از سوی دیگر کنش‌های نقاشانه‌یی هنرمند هم جزئی از ساختار بصری آثار او محسوب می‌شده و می‌شوند؛ کنش‌هایی که معمولاً در میانه یا بخشی از بوم ظاهر و از یک‌سو مانع از ملال‌آور شدن موتیف‌های تکراری شده و از سوی دیگر فضاهای بصری متنوعی را بر یک صفحه به وجود می‌آوردند.
در مجموعه‌ی جدید دره‌باغی کم‌و‌بیش باز هم شاهد همین رخدادهای بصری هستیم. این‌بار هم هنرمند با تکرار کردن ضربات قلم، موتیف‌ها یا رخدادهای بصری آثاری را در ابعاد بزرگ خلق کرده. اساساً به نظر می‌رسد که تکرار کردن موتیف‌های بصری یا ضربات قلم‌مو بر روی بوم، مهم‌ترین عنصر تشکیل‌دهنده‌ی این مجموعه‌ی جدید است. تفاوت شاید امساک هنرمند در تقسیم فضای بصری آثارش باشد. به‌واقع دره‌باغی در مجموعه‌ی «باغ» رفتارهای نقاشانه‌ی پیشین‌اش را در بستر همان تکرار موتیف‌های بصری مستحیل کرده است. پس این‌بار و در مجموعه‌ی «باغ» شاهد فضاهای بصری گسترده‌ای هستیم که یک مضمون یا حس‌و‌حال را به بیننده منتقل می‌کنند و از نظر شکل تا حدی ما را به یاد تجربیات مینی‌مالیست‌ها می‌اندازد؛ حس‌و‌حالی که به شکل معمولِ هنرمند در عنوان اثر ثبت شده و از این طریق خود را به بیننده نشان می‌دهد.
اما ابعاد به‌نسبت بزرگ آثار مجموعه، سلطه‌ی رنگ‌های درخشان در عمده‌ی آثار و تکرار ضربه‌های قلم یا موتیف‌های بصری این کیفیت را در آثار به‌وجود می‌آورد که بیننده را در برگرفته و او را مسخ و مسحور کند. از این‌رو به نظر می‌رسد که حس‌و‌حال نقاشی‌ها به واسطه‌ی این کیفیت‌ها به راحتی در فضا جاری شده و بیننده را مجذوب می‌کند. نقاش به واسطه‌ی این کیفیت موفق می‌شود تا حد زیادی توجه بیننده را به هر کار جذب کند.
از سوی دیگر فام و درخشش رنگ‌ها در عمده‌ی آثار تأثیر قابل ملاحظه‌ای در جلوه‌ی بصری پرده‌ها و به‌تبع آن حفظ توجه بیننده پیدا می‌کند. این‌بار به نظر می‌رسد که دره‌باغی به شکلی وسیع‌تر به سراغ رنگ‌های تیره رفته است و از طریق سیطره‌ی بصری این کیفیت فضای مورد نظرش را ساخته و در مقابل بیننده قرار می‌دهد.
پس اگر نحوه‌ی ارتباط اثر هنری با بیننده را مبنا قرار دهیم، اگر ارتباط حسی مابین هنرمند و مخاطب را اصل و اساس موفقیت یک اثر هنری در نظر بگیریم، مجموعه‌ی «باغ» را باید نمونه‌ای موفق به شمار آورد. دره‌باغی در جدیدترین مجموعه‌اش با طمأنیه به سراغ تکنیک رفته است و موفق شده تا حد زیادی رفتارهای نقاشانه‌اش را در بافت بصری آثارش مستحیل و ممزوج کند و از این منظر آثار جدید این نقاش موفق به انتقال حس‌و‌حال مابین هنرمند و بیننده می‌شود. پس بیش از آن‌که شاهد تسلط فنی نقاش بر ابزارش باشیم، بیش از آن‌که شاهد رفتارهای بصری نقاشانه‌ی هنرمند باشیم که پیش‌تر با خلق رخدادهای بصری متنوع بیننده را در مقابل پرده‌ی نقاشی‌اش نگه می‌داشت، این‌بار به نظر می‌رسد که دره‌باغی به یک تسلط و آرامش در تکنیک و کنترل فضای بصری رسیده که به او امکان می‌دهد با حفظ یک روند متداوم بیننده را تحت‌تاثیر قرار دهد.
عمده‌ی ارجاعات مصطفی دره‌باغی در مجموعه‌ی «باغ» یادآور تجربه‌ها یا خاطرات شخصی هنرمند است، در عین‌حال نقاش با سامان بخشیدن به فضای بصری موفق می‌شود عنوان و ارجاع شخصی‌اش در هر اثر را به شکلی استعاری و از طریق فضای بصری بازسازی کند. به یک معنی اگر کوشش هنر را بازسازی استعاری واقعیت بدانیم، استعاره‌ای که به ما امکان می‌دهد تا حقیقت جهان را از سر نو معنی کنیم، مجموعه‌ی «باغ» تا حد زیادی موفق می‌شود این فرصت را در اختیارمان بگذارد تا به مدد تخیل و عجین شدن‌اش با خیال‌پردازی هنرمند تصویری استعاری از جهان را در ذهن بازسازی کنیم. در مجموعه‌ی «باغ» این تصور استعاری تا حد زیادی زیبا، رمانتیک و حتی آرمانی است، صفاتی که شاید در این روزگاران سخت و بیش از حد دیریاب به دست آیند.
نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم حافظ روحانی را اینجا بخوانید:
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
فرم معنادار در «تهی فعال» محمدحسین عماد
نقدی بر نمایشگاه محمدحسین عماد در گالری اثر تهی فعال آوام مگ: به قلم حافظ روحانی در نخستین دهه از سده‌ی پرآشوب بیست بود که کلایو بل و راجر فرای در جستجوی تعریفی تازه از هنر بودند که بتواند آثار سزان و دیگرانی را توضیح دهد که راه و روش او را پی گرفته بودند؛ آن‌ها دریافته بودند که شاید تنها بتوان آثار جدید را ذیل یک واژه توضیح داد؛ فرم. با این‌حال هیچ فرمی به خودی‌خود تعریف هنر نیست، […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
حقیقت طراحی در آثار رضا لواسانی، گالری اثر
نمایشگاه رضا لواسانی با عنوان «پرده» در اثر حقیقت طراحی به قلم حافظ روحانی در هنر معاصر ایران، رضا لواسانی چهره‌ای یگانه به‌حساب میآید؛ پیش از هر چیز به واسطه‌ی تکنیک منحصر به فرد و ویژه‌اش در طراحی و اجرای مجسمه‌های غول‌پیکر با پاپیه‌ماشه که معمولاً ابعاد، جزئیات و ریزه‌کاری‌های‌شان بیننده را محصور می‌کند. اما این تنها دلیل یگانگی او به عنوان یک هنرمند نیست؛ اگر جدیت را یک کیفیت در پرداخت و اجرای اثر هنری و کار هنرمندانه قلم‌داد […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
پیکره‌های جنبشی آرش فاتح | مرور گذشته و راه‌های جدید
پیکره‌های جنبشی آرش فاتح در گالری ویستا مرور گذشته و راه‌های جدید سایت تندیس به قلم حافظ روحانی تجربیات، آرش فاتح، طیف وسیعی از سؤالات و مسائل گوناگون مجسمه‌سازی را شامل می‌شود؛ از رابطه‌ی حجم با فضا گرفته، تا نسبت بین مواد کار مختلف از چوب گرفته تا فلز، از نوع مواجهه‌ی هنرمند با حجم و میزان دستکاری در ماده‌ی کار گرفته تا حتی شکل ارائه. آرش فاتح در طول چند ساله‌ی گذشته، نشان داده که کم‌و‌بیش با همه‌ی این […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
مجسمه‌های امیر خشنودی، این دل مجنون در گالری سهراب
نمایشگاه آثار امیر خوشنودی، با عنوان «این دل مجنون» در سهراب احساس سخنان تکراری بر زبان می‌آورد سایت تندیس به قلم حافظ روحانی آثار امیر خوشنودی، در مضمون فاقد پیچیدگی است؛ لااقل در هنر معاصر که صراحت در بیان مضمون به کرات دیده شده و حتی مورد تأیید است، این ویژگی یک امتیاز محسوب می‌شود. بیننده با تماشای آثار او کم‌و‌بیش به سرعت مضمون و حتی معنی را درمی‌یابد، متوجه کارکرد فرم و نسبت آن با مضمون شده و ویژگی […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
تضادها و تعارض‌ها در نقاشی‌های ندا راهی با عنوان حق به شهر
نمایشگاه آثار ندا راهی، تحت عنوان «حق به شهر» در گالری خط سفید تضادها و تعارض‌ها سایت تندیس به قلم حافظ روحانی هر چند در نوشته‌ی نمایشگاه آثار ندا راهی در خط سفید تحت عنوان «حق به شهر»، به قلم هادی مؤمنی بیش‌تر بر وجه انتزاعی آثار او و تقابل‌شان با تنها عنصر بصری عینی یعنی اگزوز تأکید شده و مؤمنی از طریق تأکید بر این تقابل مابین نقاشی انتزاعی و نقاشی فیگوراتیو در تلاش بوده تا آثار این هنرمند […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۶ به قلم حافظ روحانی
حافظ روحانی منتقد، مترجم و روزنامه‌نگار حوزه تجسمی و سینما است. او با بیش از ده سال سابقه همکاری با روزنامه ها و مجلات معتبری چون روزنامه شرق، روزنامه اعتماد، روزنامه وقایع اتفاقیه، مجله تندیس و… بیش از سه سال است که با سایت تندیس همکاری می‌کند و متخصص در زمینه تحلیل و نقد هنرمندان حوزه تجسمی به شمار میآید. همچنین به مدت دو سال و نیم به عنوان منتقد در برنامه هنرنامه شبکه چهار سیما همکاری داشته است.
