هین سخن تازه بگو تا دو جهان تازه شود
نگاهی به هفته طراحی سوم در گالری هما– فروردین ۹۴
سحر افتخارزاده؛ تندیس: تمایل به خارج شدن از چارچوبِ تعاریفِ از پیش موجود و تلاش برای نگنجیدن در محدوده کلمات، اگرچه لازمه رهایی است، اما همیشه منجر به آن نمی‌شود. چه بسا گاهی این رهایی خود جزیی از قواعد و چارچوب‌ها و در واقع سازنده تعریف مورد نظر است. رسانه طراحی از تعاریفی است که در ذات خود رهایی را به همراه دارد و بسط آن فراتر از قواعد متعین‌اش شاید تنها در حیطه مواد، نحوه ارائه اثر و در نهایت زیبایی شناسی متجلی شود، اما می‌توان گفت عنصر بداهگی همواره در هسته آن باقی خواهد ماند.
گالری هما در هفته طراحی سوم به دنبال گریز از قالب‌های متعین و با نگاهی تکثرگرایانه، از تعدادی هنرمند که تاکنون در این گالری نمایش انفرادی داشته‌اند[۱]، دعوت به عمل آورده تا استنباط خود را از «طراحی» رودرروی بیننده قرار دهند و می‌توان گفت در نمایش این تکثر موفق بوده است. چرا که در آثار متنوع این نمایشگاه می‌توان نتایج گوناگون این رویکرد را در یک طیف گسترده، هم‌زمان در کنار هم دید. در این طیف درجات متفاوتی از بداهگی پیش روی مخاطب قرار گرفته، چه در خطوط و لکه‌گذاری و چه در نوع بکارگیری مواد گوناگون.
در یک سر این طیف آثاری قرار دارند که وجه بداهگی و سادگی طراحی و در نتیجه، صمیمیت و سهولت ارتباط در آن ها بیشتر مشهود است. می‌توان گفت اکثر آثار نمایشگاه کمابیش همین نگاه را دنبال می‌کنند. از آن میان می‌توان به آثار بهاره بابایی، صبا منوچهری، امیر فرهاد، فرید الدین مولایی، فرشید شفیعی، ارسیا مقدم، شیده تامی، اردشیر محصص، توکا نیستانی، خسرو خسروی اشاره کرد.
در سوی دیگر، آثاری قرار می‌گیرند که بسیار از تعاریف دور شده اند. هرچند همچنان می‌توان این را به عنوان استنباطی شخصی از طراحی پذیرفت اما به نظر می‌رسد این دور شدن بعضی مواقع نتیجه رویکردِ خاص به طراحی نبوده، بلکه تنها به خاطر انتخاب یک اثر هنرمند از میان آثارش برای این نمایشگاه بوده است. اثری که شاید بتوان در نمایشگاهی دیگر با رسانه‌ای دیگر نیز آن را به نمایش گذاشت. در این موارد به نظر می‌رسد هدف استیتمنت تبدیل به توجیه شرایط موجود شده است!
اما در کنار این موارد هنرمندانی نیز هستند که با نگاه متفاوت خود به طراحی از تعاریف متعین فراتر رفته و آثاری خلاقانه را به نمایش گذاشته‌اند. این خلاقیت بیشتر در نوع برخورد با مواد و رسانه آثار و یا نحوه ارائه به چشم می‌خورد. برای مثال می‌توان به آثار جاوید رمضانی، سیامک نصر و شهریار حاتمی اشاره کرد. از میان این موارد نگاهی می‌کنیم به یکی از بهترین آثارِ نمایشگاه (از منظر نگارنده).
اولین اثری که پس از ورود به نمایشگاه دیده می‌شود اثر شهریار حاتمی است. (البته این کار می‌توانست در جای بهتری، به‌طور مثال روبروی در ورودی قرار بگیرد) جا دارد این اثر در نوشته‌ای جداگانه بررسی شود، اما در محدوده بحث حاضر می‌توان گفت کل هدف و استیتمنت نمایشگاه در این کار خلاصه شده؛ تصویر مردی که ایستاده و هم‌زمان در حال فرو افتادن است. این تصویر که بین دو آینه محدب و مقعر قرار گرفته، در آنها تکثیر شده و دچار اعوجاج و فروپاشی می‌گردد. از هر زاویه‌ای که در هرکدام از آینه‌ها به آن نگاه کنیم تصویری تازه از آن می‌بینیم که گاهی با انعکاس تصویر خودمان نیز در هم می‌آمیزد. این عدم قطعیت، که در خود تصویر هم به چشم می‌خورد و یادآور آزمایش ذهنی گربه شرودینگر است، نه تنها استیتمنت را توضیح می‌دهد که نیز شرحی است بر وضعیت ادراک معاصر. اثر حاتمی مخاطب را دچار یک تردید می‌کند، تردید در شناخت و ارایه یک تعریف مشخص از پدیده‌ها، تردیدی که ترسِ زیستن در دنیایی بدون تعاریف، نام‌ها، الگوها و بدون خاطره را به همراه دارد. دنیایی که هیچ لحظه ای از آن قطعی نیست، پس هر لحظه امکان رخ دادن هر اتفاقی در آن هست. می‌توان در آن هر چیزی را به جای هر چیز دیگری نشاند و این دنیای کنونی‌ما است که همیشه در تلاش هستیم تا آخرین چارچوب‌ها و تعاریف باقیمانده آن را نیز فرو بریزیم. شاید بتوان بعد از آنکه همه چیز فرو پاشید و تکه‌ها پراکنده شدند، باز آنها را به هم جوش داد و شروع به بازتعریف یک جهان تازه کرد!… شاید…
باری، نمایشگاه هفته سوم طراحی در گالری هما، مجموعه هماهنگ و قابل قبولی است. آثار متنوع و درخور توجهی را با چیدمانی خوش ریتم و متعادل به نمایش گذاشته، استیتمنت نمایشگاه با اکثر آثار ارائه شده هم راستا است و در مجموع شروع خوبی برای سال جدید است.
این نمایشگاه تا اول اردیبهشت به روی علاقه مندان باز است.
[۱] در هفته طراحی سوم، آثاری از این هنرمندان به نمایش در آمده: امیرناصر اخلاقی، ایرج اسکندری، مریم اشکانیان، احمد امین نظر، علیرضا آستانه، شاهو بابایی، امین باقری، لادن بروجردی، محمد بزرگی، محمد علی بنی اسدی، طاهر پورحیدری، پورنگ پیرعطایی، افشین پیرهاشمی، محمد پیریایی، شیده تامی، حسین تمجید، صادق تیرافکن، مونا جان محمدی، الناز جوانی، وحید چمانی، شهریار حاتمی، آهو حامدی، زهرا حسینی، جمشید حقیقت شناس، واحد خاکدان، خسرو خسروی، هما خوشبین، جاوید رمضانی، امین روشن، مسعود سعدالدین، حسین سلطانی، گیزلا سینایی، سیما شاه مرادی، ابو شاهی، ساله شریفی، مهدی شفیع قنادی، فرشید شفیعی، محمد علی شیوایی، اشکان صانعی، عذرا عقیقی بخشایشی، حبیب فرج آبادی، امیر فرهاد، بابک کاظمی، شهرام کریمی، عمو سلیم، کسری گلرنگ، علی گلستانه، فرشید مثقالی، اردشیر محصص، بهمن محمدی، مسعود عابدی، ارسیا مقدم، شیرین ملک اسماعیلی، علی ملک، صبا منوچهری و فرید الدین مولایی.
