بالکریشنا دوشی، از دستیاریِ لوکوربوزیه تا طراحیِ گالری هنری
پرونده‌ی معرفی هنرمندان معاصر هند
قسمت چهارم: بالکریشنا ویتالداس دوشی
آوام مگ به قلم: سارا بافتی زاده
در ادامه‌ی سلسله‌یادداشت‌هایم پیرامون آشنایی با هنرمندان معاصر هند، به مجموعه‌ی جالبی تحت عنوان «گالری هنر امداواد نی گوفا» (Ahmdavad ni Gufa)، که اثر مشترک معمار سرشناس هندی، «بالکریشنا ویتالداس دوشی» ((B.V.Doshi، و نقاش برجسته، «مقبول فدا حسین» (M.F.Hussain)، برخوردم، که در قسمت سوم هنرمندان معاصر هند به آن پرداخته شد.
«بالکریشنا دوشی»، متولد ۲۶ اوت ۱۹۲۷ در «پونای» هند است. او در مدرسه‌ی معماری بمبئی تحصیل کرد و پس از آن به لندن رفت و در آن‌جا با «لوکوربوزیه» (Le Corbusier)، طراح و پیشگام معماری مدرن، دیدارهایی داشت و از آن پس به آتلیه‌ی او در پاریس پیوست و چهار سال بر روی پروژه‌هایی که او در دست داشت، مشغول به کار شد.
لوکوربوزیه – معمار برجسته معاصراو در این مدت تعلیمی همه‌جانبه می‌بیند و به‌تدریج زبانی را که می‌آموزد، نزد خود درونی می‌کند؛ و می‌گوید: «از لوکوربوزیه آموختم که ببینم و حساس باشم؛ به اقلیم، به سنت، به کارکرد، به سازه، به اقتصاد و به منظر».
او خود درباره‌ی این مقطع از کارهایش می‌گوید: «وقتی به لوکوربوزیه ملحق شدم، نه فرانسوی می‌دانستم و نه تحصیلاتم در حیطه‌ی معماری کامل بود؛ از این‌رو، هیچ تصوری از بناها در آن‌زمان نداشتم؛ اما او را در حین طراحی چنان می‌دیدم که گویی موجودات زنده را در آن طرح مدیریت می‌کرد، کم‌کم درک بهتری از معماری، مقیاس، فضا و بناها پیدا کردم. از او یاد گرفتم طراحی معماری مانند طراحی الگوی رفتاری افرادی است که به آن مکان می‌آیند یا از آن بهره می‌برند.»
دوشی این اثر را که در اصل استودیوی کاری اوست، طراحی کرد. شناخت از این مجموعه روش کار او را تا حد زیادی به نمایش می‌گذارد. او معماری است که فرهنگ و تاریخ هند در کارهایش موج می‌زند.
یکی از تجربی‌ترین آثار دوشی، گالری هنریِ «غار احمدآباد» است؛ نمایشگاه و گالری هنریِ غارگونه که برای نمایش کارهای هنرمند نقاش، مقبول فدا حسین، ساخته شده است.
این گالری با توجه به اقلیم منطقه، به‌صورت زیرزمینی طراحی شد؛ فضای غار‌مانند با گنبدهای منحنی‌شکل، ستون‌های شیب‌دار نامنظم که غارها و تنه‌ی درختان است؛ تمام بنا از حلقه‌ها و بیضی‌های نامنظمی تشکیل‌شده؛ پله‌هایی پنهانی و در دایره‌ای‌شکل با دیوارهای موج‌دار، مجسمه‌های فلزی در برابر ستون‌هایی با فرم نامعمول و حرکت نور بر روی زمین که تغییر زمان را نشان می‌دهد، به رازآلودگی این مکان افزوده و باعث ایجاد فضایی خاص و عرفانی شده است.
مقبول فدا حسین دیوارها و سقف‌ها را نقاشی کرد و سپس تصمیم گرفت شکل لاک‌پشت‌مانند سقف بنا را با مار تلفیق کند؛ سپس با قلم خود یک کبرای سیاه و سفید بر روی سازه‌های لاک‌پشت‌مانندِ گنبد گالری نقاشی کرد.
دوشی جدا از شهرت بین‌المللی‌اش در مقام یک معمار، در نقش معلم و نهادساز نیز شناخته‌شده است. او مؤسس و نخستین مدیر مدرسه‌ی معماری احمدآباد؛ (۱۹۶۲-۱۹۷۲)، مؤسس و نخستین مدیر مدرسه‌ی شهرسازی (۱۹۷۲-۱۹۷۹)، مؤسس و اولین رئیس مرکز فناوری محیط‌زیست و شهرسازی (۱۹۷۲-۱۹۸۱)، عضو مؤسس مرکز هنرهای تجسمی احمدآباد است؛ هم‌چنین از ۱۹۵۸ استاد مدعو دانشگاه‌های ایالات متحده و اروپا بوده و کرسی‌های مهمی در دانشگاه‌های آمریکایی داشته است.
بالکریشنا دوشی، درسال ۲۰۱۸ جایزه‌ی «پریتزکر»، را، که بالاترین افتخار حرفه‌ای در معماری جهان است دریافت کرد. او برای ۷۰ سال، با تأثیر عمیق بر کشور خود، از طریق پروژه‌های مسکونی، مدرسه، بانک، تئاتر و ساخت خانه برای اقشار کم‌درآمد، به گفتمانی از معماری و طراحی شهری شکل بخشیده است.
منابع:
- کاننا، بالراج؛ کورتا، عزیز؛ یزدان‌پناه، مریم: هنر هند معاصر، چاپ یکم . نشر نظر، ۱۳۹۵.
- http://www.iranart.ir
- http://www.ahmedabad.org.uk
- https://bookmart.ir/blog/tag/
- http://hiddenarchitecture.net/hussain-doshi-gufa
- https://www.architecturaldigest.in
- http://www.globalgujarat.com/Hussain_Doshi_Gufa.html
- http://memari.online
- کانون مهندسان ایران http://tua.ir
- https://www.canadianarchitect.com/features/learning-balkrishna-doshi
قسمت‌های قبل از این پرونده را اینجا دنبال کنید:
تاگور، پدر هنر مدرن هند و بنیانگذار مکتب بنگال | قسمت اول
آمریتا شرگیل، نقاش هندوها و فریدا کالوی هند | قسمت دوم
مقبول فدا حسین، از پوسترکشی سردر سینما تا قرارگیری در کنار پیکاسو | قسمت سوم
