هوشنگ پزشک‌نیا، نقاشِ چهرهها و اقلیم مردم
به مناسبت زادروز هوشنگ پزشک‌نیا
مجله هنرهای تجسمی آوام
هوشنگ پزشک‌نیا در روز ۵ مرداد سال ۱۲۹۶ در تهران به دنیا آمد. جهت تحصیل به مدرسه‌ی نظام رفت و در رشته‌ی تاریخ و جغرافیا از دانشسرای عالی فارغ‌التحصیل شد.
او در سال ۱۳۲۱ به استانبول رفته و در «هنرکده استانبول» ثبت نام کرد و زیر نظر پروفسور لئوپولد لوی تحصیلات خود را در رشته‌ی نقاشی آغاز کرد و رویای همیشگی‌اش را تحقق بخشید.
پزشک‌نیا در سال ۱۳۲۵ به ایران بازگشت و به استخدام شرکت نفت درآمد و در این زمان با ابراهیم گلستان، نویسنده و فیلمساز، رابطه دوستانه‌ای پیدا کرد.
ابراهیم گلستان در ارتباط با آثار پزشک‌نیا می‌نویسد: «در چهرهها همیشه یا بهت است، یا ترس، زجر، پخمگی و یا بیکاری. آدم‌ها یا روستایی‌اند، یا کارگرهای نفت. دل بیشتر هوای کوه و ده دارد» هوشنگ پزشک‌نیا از نخستین هنرمندانی بود که به شیوه مدرن می‌اندیشید و طراحی می‌کرد. خط برایش امکانی بود در به نمایش گذاشتن سوژه و تأکید بر آن. او جسورانه در جست‌وجوی بیانی نو در نقاشی ایران بود.
پزشک‌نیا خط را آزادانه و با استحکام، ولی رنگ را غالباً ساده به کار می‌برد. او امکانات بیانی خط را به خوبی می‌شناخت و با همین شناخت بود که می‌توانست عمیق‌ترین احساسات خود را نسبت به واقعیت بیان کند. حتی ساده‌ترین مناظر با قلم روان او به شکوهی مصور بدل می‌شدند. اگر چه پزشک‌نیا اهمیت زیادی در هنر مدرن ایران دارد، اما به قول نجف دریابندری «نه از کسی تأثیر پذیرفت و نه بر کسی تأثیر گذاشت». تعداد کم آثار و پریشانی هنرمند در سال‌های آخر زندگی، از او نقاشی پرابهام ساخته است. از ویژگی‌های تصویری مهم این اثر می‌توان به محدودیت رنگ، حرکت عمودی قلم و مواجهه هیجانی هنرمند با سوژه‌ای اساساً منفعل اشاره کرد.
زندگی‌نامه هوشنگ پزشک‌نیا به همراه آلبومی از آثارش در کتاب به باغ همسفران از طرف نشر نظر به قلم رویین پاکباز و یعقوب امدادیان منتشر شده‌است. در اردیبهشت ۱۳۹۵ کتاب «سایه پدربزرگم» که شرح حالی از زندگی هوشنگ پزشک‌نیا است در گالری شیرین رونمایی شد. این کتاب به کوشش سحر خلخالیان، نقاش و نوهٔ این هنرمند و به همراه مقدمه‌هایی از ابراهیم گلستان، نجف دریابندری و علی بختیاری منتشر شده‌است. در این کتاب کارهای ابتدایی هوشنگ پزشک‌نیا، تصویرگری‌ها و کارهای گرافیکی، نقاشی‌های جنوب و آثار کمتر دیده شده او چاپ شده‌است.
