خیال‌انگیز یا بیان‌گر، در نمایش استعداد شاهین دانشفر و آرش قاضی
یادداشتی بر نمایشگاه «استعداد» در گالری «ای.جی»
مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روشنفکر
از نظر من آن‌چه عکاسی به ارمغان آورده است، امکان پیشرفته‌ای در حیطه‌ی دیداری است که فاصله‌ی تصویر و تصور را کوتاه می‌کند. فاصله‌ای که در رسانه‌های دیگر تصویری، مانند: نقاشی و سینما دورتر و صعب‌العبورتر است؛ این درحالی است که عکاسی می‌تواند در جایگاه راوی یا سندساز نیز قرار گیرد؛ یا حتی در حد یک کارماده برای اثری بزرگ‌تر که موضوع آن به عکس ارتباطی ندارد و به لحظه یا آنِ محصور در آن، وقعی نمی‌نهد یا آن را به‌تنهایی کافی نمی‌داند. در مورد اول، تمام تاریخ عکاسیِ مستندنگار شاهدی بر این مدعاست و در نوع دیگر حضور عکس در هنرهای مفهومی و ترکیب آن با نقاشی، چیدمان، ویدئو و… مد نظر است؛ اما گونه‌ی سوم که قرار است پیرامون آن صحبت کنیم، امری در میانه است که نه به واقعیت رویداده در پس لنز دوربین تکیه می‌کند و نه به‌تمامی آن را به امری دیگر وامی‌گذارد؛ بلکه آن را به کار می‌گیرد تا در میان عمق تصورات درونی عکاس شنا کند و بخشی از آن را به عینیت درآورد.
این عکاسی به عوامل بسیاری تکیه دارد؛ در واقع عوامل بسیار دیگری را به کار می‌گیرد تا بتواند زیبا یا واقعی نباشد؛ اما خیال‌انگیز و بیان‌گر باشد؛ در این مسیر، نوشتار کمک مؤثری محسوب می‌شود که می‌تواند گوشه‌های بی‌معنی و تصاویر اغراق‌آمیز بسیار روشن یا بسیار تیره، نورهای ناهمگون و توجیه‌ناپذیر از جانب صنعت عکاسی را تبیین کند.
در نمایشگاه دونفره‌ی «شاهین دانشفر» و «آرش میرزائی قاضی» که در گالری «ای . جی» برگزار شده است، دوگونه نگاه مختلف از به‌تصویرکشیدن خیال یا ذهنیت شخصی هردو هنرمند به تماشا درآمده است. بخش اول، آثار شاهین دانشفر با عنوان «روز برای شب» و بخش دوم، آثار آرش قاضی با عنوان «بازگشت» است. مجموعه‌ی اول به‌صورت یک کتابچه با همراهی اشعار، ارائه شده و مجموعه‌ی دوم شامل عکس‌هایی قاب‌شده هستند.
آرش قاضی، در مجموعه‌ی «بازگشت»، بازگشت مکرر خود به یک مکان (کاشان) را با نمایش جزئیاتی در گوشه و کنار، که به زعم او در هر رفت و آمدی تغییر می‌کنند به تصویر کشیده است؛ تصاویری ساده، در همراهی یا عدم همراهی با ترکیب‌بندی‌ای خاص که نشانی از سه اصل طلایی «زمان، مکان و حرفی برای گفتن» ندارند؛ او به‌تمامی عکاسی را به رابطه‌ی عاطفی میان خود و تصویر وامی‌گذارد و بیشتر از آن را از تصویر انتظار ندارد.
قاضی، متولد سال ۱۳۶۴ و دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی معماری است. او فعالیت‌های مختلفی در زمینه‌ی عکاسی داشته و در خوانش من، او عکاسی را برای روایت نفس خود به کار می‌گیرد و همان‌طور که خود نیز در گزاره‌ی نمایشگاه آورده است، دارای وجهی روان‌شناختی است؛ اما چرا این عکس‌ها باید برای مخاطبی که قاضی را شخصاً نمی‌شناسد جالب باشد؟ آیا نمایش این وجوه شخصی و روان‌شناختی، برای او ایجابی است؟ پاسخ این سؤال را می‌توان در نقش نوشتار یافت؛ هنرمند بر این مجموعه، نوشتاری افزوده که به مخاطب توضیح می‌دهد، چرا این عکس‌ها گرفته شده‌اند و دغدغه‌ای که او را به خود مشغول داشته، یعنی عبور زمان و اثرات آن، به چه معناست. ایجاب نمایشِ این تصاویر در اشتراکی دغدغه‌مند، جهان‌شمول و ذاتی است؛ دغدغه‌ی زمان که برای انسان، باستانی (آرکائیک) و غیرقابل اجتناب است، خواه این مجموعه‌تصاویر را موفق یا شکست‌خورده تلقی کنیم. این تصاویر، تصور قاضی از عبور زمان است و ما را به مقوله‌ای عمومی متصل می‌سازد.
دانشفر اما رویکردی متفاوت را برمی‌گزیند؛ آثار او که در قالب یک کتابچه عرضه شده، شامل تصاویری رنگی است که با دوربین آنالوگ عکاسی شده و از فیلم تاریخ‌مصرف‌گذشته در آن بهره برده است؛ هم‌چنین در کنار هر عکس ترجمه‌ای از یک شعر قرار دارد که توسط ابزار ترجمه‌ی آنلاینِ گوگل از شکل افتاده و به گزاره‌هایی بی‌معنی تبدیل شده است. او این رفتار را که به‌عمد صورت گرفته در جهت تقویت عنصر اتفاق در این مجموعه تلقی کرده و در گزاره‌ی نمایشگاه از آن نام برده است. استفاده از اتفاق در عکاسی امری بنیادین است که از اختراع آن تا امروز در میان عکاسان رواج داشته و دانشفر آن را با بازی کلامی همراه نموده است. تصورات دانشفر، که در عکس‌ها تجلی یافته، فضای شاعرانه‌ای را همراه دارد و تمام این بازی با اتفاق، از بیرون به درون حرکت نمی‌کند و رابطه‌ی عکاس و عکس‌ها در ترجمانِ خیالِ شاعرانه‌ی درونِ او، باقی می‌ماند؛ بدون این‌که نگاهی عمیق‌تر به تجربه بیاندازد، بدون آن‌که نظریات، تجربیات یا در کلام ساده‌تر «خود» عکاس را روایت کند؛ این‌که او چگونه فکر می‌کند یا حتی به چه فکر می‌کند. نمی‌توان گفت او به اتفاق فکر می‌کند، بلکه یک اتفاق «جالبِ» روی داده است که بر سر راه عکاسی او قرار گرفته است؛ حتی مشکل می‌توان گفت این عکس‌ها رویکرد او را شکل داده‌اند یا او آن‌ها را خلق کرده است.
دانشفر تجربه‌ی زیادی در حوزه‌ی فیلم‌سازی و سینما دارد و در نگاه من، او از عکس به‌عنوان ابزار ساده و بازتابنده‌ی رؤیاها بهره برده و به لایه‌های عمیق‌تر عکس وارد نشده است و این عکاسی او را به بازیگری صنعت‌گرانه با ابزار محدود می‌کند؛ چه این ابزار عکس باشد و چه شعر.
در انتها، این نمایشگاه دونفره از جهت انتخاب ستودنی است، زیرا از گونه‌ای از عکاسی پشتیبانی می‌کند که مهجور واقع شده است؛ هم‌چنین این دو هنرمند، جدای از تفاوت در دسترسی از سطح به عمق، دارای سابقه‌ای در عکاسی، شأن به‌نمایش‌درآمدن، دیده‌شدن و به چالش‌کشیدن هستند که ذهن مخاطب را مجذوب ساخته و به چالش وامی‌دارد.
نقدهای دیگر به همین قلم:
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
«نامرئی‌ها» سه هزار بار به طبیعت نزدیک‌ترند
«نامرئی‌ها» سه هزار بار به طبیعت نزدیک‌ترند نقدی بر نمایشگاه «نامرئی‌ها» مجموعه عکس امیرحسین شایگان مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم مریم روش‌فکر در عصر اولین جمعه‌ی مردادماه، گالری «والی» میزبان نمایشگاهی از آثار هنرمند جوان، «امیرحسین شایگان»، است. مجموعه‌ی عکسی با عنوان «نامرئی‌ها» که در ابعاد متنوع و سیاه‌وسفید به تماشا گذاشته شده است. شایگان متولد سال ۱۳۵۹، در رشته‌ی مهندسی کشاورزی تحصیل کرده است؛ او زندگی خود را به واسطه‌ی شغل پدرش به‌عنوان یک فعال محیط زیست و حشره‌شناس در […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
چند روزی در میان مرکز نبشی و یادواره‌ی عباس کیارستمی
چند روزی در میان مرکز نبشی و یادواره‌ی عباس کیارستمی نقدی بر نمایشگاه «چند روزی در میان مرکز نبشی» یادواره‌ی عباس کیارستمی آوام مگ: به قلم مریم روش‌فکر چند روزی است که دومین نمایشگاهی که «پرهام دیده‌ور»، به یادبود عباس کیارستمی، گردآوری کرده، در حال برگزاری است. نمایشگاهی از هفتاد‌و‌نه عکاس به مناسبت هفتاد‌و‌نهمین سالروز تولد او. هفتاد‌و‌نه عکس سیاه‌وسفید با چاپ آرت‌پرینت روی کاغذ و در اندازه‌ی ۳۰در۴۰ با قاب‌های یکسان و سیاهه‌ای از برجسته‌ترین عکاسان ایران. مهم‌ترین ویژگی […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
تهران از نگاه دانشجویان ایرانی و آلمانی در نگارخانه‌ی دانشگاه هنر
تهران از نگاه دانشجویان ایرانی و آلمانی نگاهی به نمایشگاه «دو شهر» در نگارخانه‌ی دانشگاه هنر به همت دکتر «محمد مترجم‌زاده» و پروفسور «یورگ وینده» آوام مگ: به قلم مریم روشنفکر «دو شهر»، عنوان نمایشگاهی است که حاصل بخشی از برنامه‌ی سه‌ساله‌ی تبادل دانشگاهی بین گروه عکاسی دانشگاه هنر و دانشگاه دورتموند بوده که با حمایت مادی بنیاد «DAAD» برگزار شده است. مدیریت این دوره بر عهده‌ی دکتر «محمد مترجم‌زاده»، مدیر گروه عکاسی دانشگاه هنر، و پروفسور «یورگ وینده» از دانشگاه […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
یحیی دهقانپور | بازیابیِ ارزشِ عکاسی‌شدن
بازیابیِ ارزشِ عکاسی‌شدن نقدی بر نمایشگاه «بهاریه»ی یحیی دهقانپور | گالری پروژه‌های آران آوام مگ: به قلم مریم روشنفکر عکاسیِ هنری در ایران تاریخی سردرگم و ناشناخته دارد که تاکنون سامانی به آن داده نشده است، اما از میان نام‌هایی که بی‌شک در روند شکل‌گیری و بالیدن آن مؤثر بوده‌اند، یحیی دهقانپور یکی از مؤثرترین افراد است. او معلمی متفاوت است و نسل‌های متمادیِ عکاسان ایران از کلاس‌های او بیرون آمده‌اند که تعداد اسامی شناخته‌شده در میانشان بسیار زیاد است. […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
یادداشتی بر نمایشگاه آرش بهرامی در گالری اعتماد نگارستان
یادداشتی بر نمایشگاه آرش بهرامی در گالری اعتماد نگارستان هنر سیلوئت بدوی آوام مگ: به قلم مریم روشنفکر در اولین هفته‌ی آغاز به کار گالری‌ها در سال جدید، سالن گالری اعتماد در باغ‌موزه‌ی نگارستانِ تهران میزبان آثار آرش بهرامی است، هنرمندی که زیست‌گرایی و زیست‌هراسی را نقطه‌ی عزیمتِ فکریِ نمایشگاهِ خود قرار داده است. این نمایشگاه با عنوان «چهل‌و‌یک» دربرگیرنده‌ی آثار نقاشی اوست که به‌طور کلی به چهار بخش تقسیم می‌شود و روایت‌گر داستانِ سفر و جست‌وجوست. این مجموعه داستان […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۷ به قلم مریم روشنفکر
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۷ به قلم مریم روشنفکر در این پرونده مروری داریم بر نقد نمایشگاه‌هایی که مریم روشنفکر در سال ۹۷ نگاشته است که مشتمل بر ۲۶ نقد است که قریب به اتفاق آن در حیطه‌ی عکاسی، نقاشی و چیدمان نوشته شده است. مریم روشنفکر از منتقدان برنامه‌ی هنرنامه، پر مخاطب‌ترین رویداد تخصصی هنرهای تجسمی است که چهارمین سال خود را سپری می‌کند و هرهفته جمعه‌ها از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود. لیست زیر به لحاظ زمانی از […]
