یادداشتی بر نمایشگاه تاپستری فریبا بروفر در گالری ثالث
گرفتار در دام
مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی
مجموعه‌ی «گسست»، آثار تاپستری یا بافته‌های فریبا بروفر در ثالث، شامل چند گروه از آثار این هنرمند می‌شود. هر چند که می‌توان خط و ربطی کم‌و‌بیش مشخص را مابین آثار این نمایشگاه یافت، اما به نظر می‌رسد که فریبا بروفر در پی تجربیات مختلفی با ابزار کارش بوده؛ تجربیاتی که هم شامل بافته‌هایی حجم‌مانند می‌شود و هم بافته‌هایی شبیه به پرده‌های نقاشی.
پیش از هر چیز، آثار بروفر واجد مایه‌های تزئینی است؛ این کیفیت علاوه بر رویکرد شخصی هنرمند به ماده‌ی کار، از خصایص سنتی این شکل از کار هم محسوب می‌شود. به یک معنی بافته‌ها از ابتدای تاریخ تا همین روزگار ما کارکرد تزئینی داشته و هنوز هم کم‌و‌بیش دارند. آثار بروفر هم در ادامه‌ی همان سنت و با همان رویکرد ساخته و به نمایش درآمده‌اند. شاید همین پایبندی به سنت باشد که در نوشته‌ی نمایشگاه به قلم دکتر رکسانا زنهاری هم نمود پیدا می‌کند؛ جایی که نویسنده بر این نسبت و رابطه تأکید می‌کند و حتی با ارائه‌ی تاریخ‌چه‌ای کوتاه، آثار فریبا بروفر را در بستر تاریخی تعریف کرده و می‌کوشد تا آن‌ها را به تاریخ‌چه‌ی این رشته‌ی هنری پیوند بزند.
اما جدا از نوشته‌ی کوتاه نمایشگاه، هنرمند به شخصه بر رابطه‌ی میان بافته‌ها با تاریخ و سنت‌های معماری و تصویرگری اصرار دارد. این رابطه و پیوند هم از طریق نام‌گذاری آثار مؤکد شده، هم از طریق موتیف‌های بصری در تعدادی از آثار نقاشی‌مانند که از سنت‌های تصویرگری در دوره‌ی ایلخانی نشأت گرفته‌اند و هم از طریق عکس‌هایی که در کنار تعدادی از آثار حجمی به نمایش درآمده. هنرمند هم از طریق نام‌گذاری و هم از طریق این عکس‌ها اشاره می‌کند که در ساخت تعدادی از این آثار – به‌خصوص نمونه‌های حجم‌مانند – از آثار معماری الهام گرفته است. به این موضوع در نوشته‌ی نمایشگاه به قلم رکسانا زنهاری اشاره شده و حتی به نام چند اثر معماری که الهام‌بخش هنرمند بوده‌اند هم اشاره شده. اما علاوه بر این‌ها، در نوشته‌ی نمایشگاه کوشش شده تا بازی هنرمند با رشته‌ها و ریسمان‌های رهای آثار به یک گسست تاریخی پیوند بخورد؛ جایی که قرار است این ریسمان‌ها، نخ‌ها و یا رشته‌های رها نشانه‌ای باشد انگار از فراموش شدن زیبایی یک عصر و دورانی در گذشته که امروزه دیگر نیست. همین واژه‌ی «گسست» که قرار است بر این جدایی دلالت کند به عنوان نام نمایشگاه هم انتخاب شده تا اشاره‌ای دوباره باشد بر این جدایی یا گسست.
به سختی بتوان صرفاً بر مبنای تعدادی رشته یا نخ رها به چنین مفهوم و مضمونی اشاره کرد؛ پیش از هر چیز به این واسطه که مایه‌های تزئینی آثار عمده‌ی توجه و دقت بیننده را به سمت خود جلب می‌کند. به نظر می‌رسد که وجه بصری آثار برای هنرمند مهم بوده و آن‌قدر اهمیت داشته که اجازه ندهد این رشته‌ها، نخ‌ها یا ریسمان‌های رها ساختار بصری آثار را مخدوش کند و اتفاقاً تلاش کرده تا این رشته‌ها در دل ساختار بصری مورد نظر مستحیل شوند؛ اتفاقی که در عمده‌ی آثار نمایشگاه افتاده. از این نظر آثار نمایشگاه فریبا بروفر به سختی پیوندی معنی‌دار میان مضمون ذکر شده و شکل بصری برقرار می‌کنند.
پس آن‌چه در نمایشگاه «گسست» می‌بینیم، به نوعی بازسازی و ادای دینی به کیفیت بصری معماری و سنت‌های تصویرگری هنر کهن ایران هست، اما تلاشی برای گسست از آن‌ها به عنوان یک امر انتقادی یا معنی‌دار نه. به بیان دیگر، آثار بروفر بازآفرینی یک کیفیت بصری است که معمولاً به سنت‌های تصویرگری هنر ایرانی نسبت داده می‌شود و از این منظر در خیل مجموعه آثاری قرار می‌گیرند که نوسنت‌گرا خوانده می‌شوند و کم‌و‌بیش به‌تبع از سنت این آثار بیش‌تر در پی بازسازی و باتولید همان کیفیت‌های بصری و همان زیبایی هستند و نه بیش‌تر. پس به نظر می‌رسد که بروفر در همان دامی افتاده که عمده‌ی هنرمندان نوسنت‌گرا دچارش می‌شوند و به همان نسبت فاقد نگاه انتقادی به این گذشته‌ی تاریخی و سنت‌های بصری و باورهای‌اش است.
نمایشگاه «گسست» اما تلاشی است جهت تلفیق بافته‌ها با اشکالی از احجام. تماشای این رابطه و نسبت میان ماده‌ی کار و حجم دستاورد جالبی برای هنرمند است که احتمالاً در آینده راه‌های بیش‌تری را برای خلاقیت باز خواهند کرد. جدا از همه‌ی این‌ها، عمده‌ی آثار نمایشگاه «گسست» چشم‌گیر و واجد زیبایی بصری هستند. از این منظر می‌توان از تماشای آثار فریبا بروفر در ثالث لذت فراوان برد.
نقد نمایشگاه‌های قبل به قلم حافظ روحانی را اینجا بخوانید:
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
مردی که می‌نویسد، مروری بر ۵ دهه فعالیت هنری اسماعیل خلج
مردی که می‌نویسد، مروری بر ۵ دهه فعالیت هنری اسماعیل خلج نمایشگاه سایه مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی اسماعیل خلج، متولد ۱۳۱۵، نمایش‌نامه‌نویس، کارگردان تئاتر و تلویزیون، هنرپیشه‌ی تئاتر، سینما و تلویزیون و از اعضای کارگاه نمایش و کارمند بازنشسته‌ی صدا و سیما (اداره‌ی رادیو و تلویزیون ملی ایران). از چهره‌های کلیدی تئاتر ایران در دهه‌ی ۱۳۵۰ به حساب می‌آید که کوشید تا خرده‌فرهنگ قهوه‌خانه را در آثار نمایشی‌اش تصویر و زبان‌شان را بازسازی کند و از همین‌رو […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
«صد اثر، صد هنرمند»، وقتی هنر معاصر ایران، کوچک بود
«صد اثر، صد هنرمند»، وقتی هنر معاصر ایران، کوچک بود نمایشگاه «صد اثر، صد هنرمند» سال ۱۳۹۸ مجله هنرهای تجسمی آوام: به قلم حافظ روحانی ۲۷ سال پیش بود که برای نخستین بار، نمایشگاه «صد اثر، صد هنرمند» به همت لیلی گلستان برگزار شد. این عدد (۲۷ سال) اما نه فقط یادآور قدمت این نمایشگاه سالانه که در عین‌حال یادآور تداوم فعالیت گالری گلستان، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نگارخانه‌های تهران (و ایران) است. اما از سوی دیگر مرور این […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
لاله معمار اردستانی | کمینه‌ی اندوه
کمینه‌ی اندوه نقدی بر نمایشگاه «روییده »لاله معمار اردستانی گالری اعتماد ۲ آوام مگ به قلم حافظ روحانی ردیف گیاهانِ تازه‌روییده با برگ‌های تازه و تُردِ سبز این قابلیت را دارند که حتی پیش از مواجهه با بوم‌های بزرگ‌تر یا آثار کوچک‌ترِ طراحی نظر بیننده را جلب کنند. این مواجهه باعث می‌شود که تماشاگرِ نمایشگاه «روییده»، آثار لاله معمار اردستانی در اعتماد ۲، حتی پیش از رودررویی با نخستین اثر روی دیوار، با یک حال‌و‌هوا روبه‌رو شود. به‌این‌ترتیب، آن‌چه بعد […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین
دل‌بستگی به اشیاء یا آزادی در نقش‌زدن یادداشتی بر نمایشگاه فرح سلطانی در گالری شیرین آوام مگ: به قلم حافظ روحانی از مجموع همه‌ی اشیایی که فرح سلطانی در طول دو نمایشگاه انفرادی پیشین‌اش (آریانا، دی‌ماه ۱۳۹۴ و ثالث، تیرماه ۱۳۹۶) تصویر کرده بود، مترهای خیاطی به سومین نمایشگاه انفرادی‌اش در شیرین رسید، متری که پیش‌تر و از مجموع همه‌ی اشیایی که او در ثالث نمایش داد به روی پوستر آن مجموعه هم راه یافت. بااین‌حال، آن‌چه سلطانی در مجموعه‌ی […]
هنرمند/منتقد؛ هم این و هم آن
هنرمند/منتقد | اثر چیست؟ معنای احتمالی آن چیست؟ به چه درد می‌خورد؟ در این روزهایی که عکس و عکاسی از من گریخته‌است یا من از آن فرار کرده‌ام چه چیز می‌تواند برایم بامعناتر/بی‌معناتر از دبیری بخش عکاسی یک مجلۀ هنری باشد. رنگ این روزها رنگ همه‌چیز را عوض کرده است. عکس برایم رنگ‌باخته‌است و می‌دانم به سبب همین رنگ‌عوض‌کردنش در لحظه است که این‌گونه دوستش می‌دارم.[…][۱] […] موضوع، خود عکاسی است همان‌گونه که چیزها خود عکس هستند. «من» هم تکه‌ای […]
مسعود اسکندری ؛ عکاس مهاجر
مسعود اسکندری خویی متولد ۲۳ آذر ۱۳۴۰ دانش آموخته عکاسی از دانشگاه هنر . فوق لیسانس عکاسی از دانشگاه هنرتهران و مستند نگاری از دانشگاه Ryerson کانادا (Master of Fine Arts in Documentary Media) . تدریس در گالری هنر همیلتون و دستیار خانم Pearl Van Geest هنرمند و مدرس نقاش کانادایی .
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۷ به قلم حافظ روحانی
پرونده نقد نمایشگاه‌های سال ۹۷ به قلم حافظ روحانی در این پرونده مروری داریم بر نقد نمایشگاه‌هایی که حافظ روحانی در سال ۹۷ نگاشته است که مشتمل بر ۱۰ نقد است که قریب به اتفاق آن در حیطه‌ی نقاشی و مجسمه نوشته شده است. حافظ روحانی از منتقدان برنامه‌ی هنرنامه، پر مخاطب‌ترین رویداد تخصصی هنرهای تجسمی است که چهارمین سال خود را سپری می‌کند و هرهفته جمعه‌ها از شبکه ۴ سیما پخش می‌شود. لیست زیر به لحاظ زمانی از نقدهای […]
